Jednym z nich jest nabycie nieruchomości w wyniku sądowego podziału współwłasności. Jeśli np. konkretna osoba chce prowadzić określoną działalność gospodarczą i jest współwłaścicielem większej nieruchomości gruntowej może skierować do sądu żądanie o zniesienie współwłasności nieruchomości i wydzielenie w ten sposób działek należących indywidualnie do konkretnych osób. Zgodnie z art. 211 Kodeksu cywilnego, każdy ze współwłaścicieli ma prawo żądać, aby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej. Warunkiem jest jednak, aby podział nie był sprzeczny z:
- przepisami ustawy,
- społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy,
- nie pociągał za sobą istotnej zmiany rzeczy lub zmniejszenia jej wartości.
Niewątpliwie czynnikiem ograniczającym podział nieruchomości będzie jego sprzeczność z obowiązującym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Dwie kolejne wymienione przesłanki są jeszcze bardziej ocenne. Również w pewien sposób można je powiązać z planowaniem przestrzennym. Mogą znaleźć zastosowanie, jeżeli w wyniku potencjalnego podziału, na wydzielonych działkach nie można będzie prowadzić działalności (np. gospodarczej), którą można było prowadzić wcześniej.
W trakcie postępowania prowadzącego do podziału nieruchomości (odbywa się w trybie nieprocesowym) rolą sądu jest nakłanianie współwłaścicieli do jego zgodnego przeprowadzenia.
Najlepsza jest sytuacja, gdy współwłaściciele mają jedno stanowisko w sprawie podziału. Wtedy bowiem podział może zostać przeprowadzony najszybciej. Są też przypadki, gdy w wyniku podziału współwłaściciele dostaną części działki nie zawsze w pełni adekwatne powierzchniowo do ich udziałów. Nie zawsze bowiem uda się podzielić daną nieruchomość „idealnie" z punktu widzenia posiadanych udziałów. Ewentualne różnice między wydzielonymi udziałami mogą zostać wyrównane dopłatami pieniężnymi. Z rozwiązania tego można skorzystać również wtedy, gdy sami współwłaściciele nie są w stanie dojść do porozumienia na temat przyszłego podziału nieruchomości. Sąd powinien wówczas uwzględnić interes społeczno-gospodarczy i zweryfikować któremu współwłaścicielowi, w jakim stopniu dana część działki będzie potrzebna (np. do wykonywania działalności gospodarczej). Sąd weźmie pod uwagę również takie kwestie, jak dotychczasowy sposób wykorzystywania nieruchomości przez jej poszczególnych współwłaścicieli, w tym fakt wcześniejszego istnienia ewentualnych ustaleń między nimi w tym zakresie.
Pamiętać trzeba, że własność wydzielonych działek przechodzi na właścicieli nieruchomości z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu przyznającego je dotychczasowym współwłaścicielom. Jeśli dana część działki przypadnie temu ze współwłaścicieli, który do tej pory częścią tą nie władał, to sąd w postanowieniu określi również termin jej wydania.
