Tym samym resort pracy podtrzymuje odmienny sposób liczenia terminów w prawie pracy (patrz stanowisko), za którym opowiada się orzecznictwo sądowe. Gdyby zaś między poszczególnymi częściami tego urlopu występowały przerwy, termin upływu maksymalnego 36-miesięcznego jego wymiaru należy ustalać po zsumowaniu pełnych kolejnych nieprzerwanych miesięcy urlopu.
W czym problem
Choć zmiany w zasadach wykorzystywania urlopów wychowawczych obowiązują już ponad 9 miesięcy, to w stosowaniu wciąż budzą wątpliwości. Dotyczy to m.in. sposobu obliczania wymiaru i upływu tego urlopu.
Żadnych modyfikacji w tym zakresie nie wprowadziła ustawa o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw z 24 lipca 2015 r. (DzU z 2015 r., poz. 1268), która weszła w życie 2 stycznia 2016 r. Nadal niezmieniony jest wymiar urlopu wychowawczego, który wynosi do 36 miesięcy (art. 186 § 2 kodeksu pracy).
Gdzie odmienność
Problem polega na sposobie obliczania terminu jego wykorzystania, zwłaszcza wtedy, gdy pracownik nie realizuje swoich uprawnień rodzicielskich w ciągłości.
Co do zasady sposób obliczania terminów reguluje kodeks cywilny w art. 110 – 116. W myśl tych przepisów termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca (art. 112 k.c.). W praktyce oznaczałoby to, że np. 6-miesięczny urlop wychowawczy, który pracownik zaczął 21 września 2016 r., skończy się 21 marca 2017 r.
Należy jednak pamiętać, że odpowiednie stosowanie tych reguł do stosunków pracy jest dopuszczalne jedynie w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy i obwarowane dodatkowym warunkiem, że nie przeczy to zasadom prawa pracy (art. 300 k.p.). Natomiast zagadnienia dotyczące terminów – choć bardzo lakonicznie – kodeks pracy reguluje tylko w odniesieniu do okresów wypowiedzenia. W myśl art. 30 § 2
1
k.p. obejmują one tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność i kończą się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca. Na tym jednak wskazówki ustawodawcy się kończą. Nie ma wyraźnej odpowiedzi, jak np. obliczyć okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na nieprzekraczający dwóch tygodni okres próbny, który wynosi 3 dni robocze (art. 34 pkt 1 k.p.).
Pomocne orzecznictwo
Na szczęście w sukurs przychodzi Sąd Najwyższy, który w wyroku z 19 grudnia 1996 r. (I PKN 47/96) wskazał wprost, że sposobu liczenia terminów określonych w art. 112 k.c. nie stosuje się do okresów, od których zależy nabycie uprawnień pracowniczych. To stanowisko już się ugruntowało w kolejnych latach, w trakcie których SN wielokrotnie je powtórzył w późniejszych rozstrzygnięciach (por. postanowienie SN z 11 grudnia 2009 r., II PK 223/09, wyrok z 17 listopada 2004 r., I PK 64/04, uchwała z 21 maja 1991 r., I PZP 16/91).
Z tego wynika, że zasady nabywania uprawnień pracowniczych są uregulowane w prawie pracy i co więcej – odbiegają one od reguł przewidzianych w kodeksie cywilnym. W takim zaś wypadku nie zostały spełnione negatywne przesłanki, które uprawniałyby do przejścia na przepisy kodeksu cywilnego.
Pogląd taki prezentuje też Departament Prawa Pracy MRPiPS w stanowisku z 2 czerwca 2016 r. w sprawie ustalania okresu urlopu wychowawczego. Zdaniem resortu urlop wychowawczy udzielony np. 21 września 2016 r. na 6 miesięcy zakończy się 20 marca 2017 r. (a nie 21 marca 2017 r., jakby na to wskazywały reguły prawa cywilnego).
W wydanym stanowisku urząd wskazuje jednocześnie, że gdyby między poszczególnymi częściami urlopu wychowawczego (których nie może być więcej niż 5 – art. 186 § 8 k.p.) występowały przerwy, termin upływu maksymalnego 36-miesięcznego jego wymiaru ustala się po zsumowaniu pełnych kolejnych nieprzerwanych miesięcy takiego urlopu. Oczywiście także i wtedy należy przestrzegać zasady, że miesiąc upływa w dniu poprzedzającym dzień, który datą odpowiada początkowemu dniowi okresu.
Przykład
Pracownica samotnie wychowująca dwójkę dzieci w wieku 3 i 5 lat wnioskowała o urlop wychowawczy w następujących terminach:
- 3 września 2014 r. – 2 marca 2015 r. (6 miesięcy),
- 3 marca 2015 r. – 3 stycznia 2016 r. (10 miesięcy i 1 dzień),
- 3 stycznia 2016 r. – 2 września 2016 r. (8 miesięcy),
- 3 września 2016 r. – 3 marca 2017 r. (6 miesięcy i 1 dzień).
W ten sposób matka wnioskowała już o 30 miesięcy i 2 dni spośród przysługujących jej łącznie 36 miesięcy. Jeśli chciałaby nieprzerwanie kontynuować urlop wychowawczy, powinna złożyć wniosek o jego udzielenie od 4 marca 2017 r. do 2 września 2017 r.
Autor jest prawnikiem, byłym pracownikiem PIP, obecnie specjalistą z zakresu prawa pracy
