Dla stwierdzenia, czy w danej sprawie doszło do przewlekłości, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia co do istoty, przy uwzględnieniu charakteru sprawy, stopnia faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenia dla skarżącego, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowania się stron, a w szczególności tej, która zarzuciła omawianą przewlekłość.
Skargę wnosi się w toku postępowania, za pośrednictwem sądu prowadzącego sprawę, do sądu przełożonego nad nim. Ten zaś rozpoznaje ją w składzie trzech sędziów, stosując w sprawach nieuregulowanych w ustawie z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki – unormowania o postępowaniu zażaleniowym obowiązujące w tym konkretnym postępowaniu.
Do którego sądu
- Skargę dotyczącą przewlekłości postępowania przed sądem rejonowym – rozpatruje sąd okręgowy, przed sądem okręgowym zaś – sąd apelacyjny;
- Skargę dotyczącą przewlekłości postępowania przed sądami rejonowym i okręgowym – rozpatruje w całości sąd apelacyjny;
- Skargę dotyczącą przewlekłości postępowania przed sądami okręgowym i apelacyjnym – rozpatruje w całości sąd apelacyjny;
- Natomiast skargę dotyczącą przewlekłości postępowania przed sądem apelacyjnym i Sądem Najwyższym – rozstrzyga w całości Sąd Najwyższy.
Skarga powinna odpowiadać wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego, a nadto obowiązkowo zawierać:
Wzór skargi przedsiębiorcy na przewlekłość postępowania sądowego
1) żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania w konkretnej sprawie;
2) przytoczenie okoliczności uzasadniających żądanie.
Ile trzeba zapłacić
Fakultatywnym jej elementem natomiast jest żądanie wydania sądowi rozpoznającemu sprawy zalecenia podjęcia, w wyznaczonym terminie, odpowiednich czynności oraz zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej (w granicach od 2 tys. zł do 20 tys. zł). Trzeba także załączyć do skargi dowód uiszczenia opłaty w wysokości 100 zł. Przy czym, gdy skargę wniosło kilka osób, każda z nich uiszcza opłatę oddzielnie. Jeżeli jednak została uiszczona jedna opłata bez odpowiedniego wskazania, uznaje się, że wniosła ją osoba wymieniona w skardze jako pierwsza. Bez względu na to, czy skarga zostanie uwzględniona lub odrzucona, sąd z urzędu zwróci ww. opłatę.
Sąd, do którego wniesiono skargę, przedstawia ją niezwłocznie sądowi właściwemu wraz z aktami sprawy.
Skargę niezawierającą obowiązkowej treści sąd właściwy do jej rozpoznania odrzuca bez wzywania do uzupełnienia braków. Tak samo postąpi, gdy została ona wniesiona przez nieuprawnionego albo jest niedopuszczalna z tego powodu, że w tej samej sprawie skierowano nową skargę przed upływem 12 miesięcy od daty rozpatrzenia poprzedniej.
O wniesieniu skargi, poprzez doręczenie jej odpisu, właściwy sąd zawiadamia Skarb Państwa – prezesa tego sądu, którego działanie lub bezczynność – według twierdzeń skarżącego – spowodowało przewlekłość postępowania. Skarbowi Państwa zaś, w razie zgłoszenia udziału w sprawie, przysługują prawa strony w zakresie rozpoznania skargi.
Kiedy orzeczenie
Sąd wydaje orzeczenie w terminie dwóch miesięcy, licząc od daty złożenia skargi.
Skład rozpatrujący może ją oddalić, gdy dojdzie do przekonania o jej niezasadności. Uwzględniając skargę natomiast, sąd stwierdza, że w danym postępowaniu nastąpiła przewlekłość postępowania oraz, ale tylko na żądanie skarżącego, przyznaje od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości od 2 tys. zł do 20 tys. zł. Na żądanie skarżącego lub z urzędu sąd zaleca także podjęcie przez sąd rozpoznający sprawę co do istoty odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie, chyba że jest to oczywiście zbędne. Przy czym, owe zalecenia nie mogą wkraczać w spectrum oceny faktycznej i prawnej sprawy.
Kto wypłaca
W przypadku przyznania sumy pieniężnej od Skarbu Państwa wypłaty dokonuje sąd prowadzący postępowanie, w którym nastąpiła przewlekłość postępowania – ze środków własnych tego sądu. Jeżeli jednak kwotę tę przyznano za przewlekłość postępowania przed sądami: rejonowym i okręgowym – jej wypłaty dokonuje sąd okręgowy, gdy zaś przewlekłość dotyczy sprawy toczącej się przed sądami: okręgowym i apelacyjnym – wypłaty dokonuje sąd apelacyjny ze środków własnych tego sądu.
Odpis orzeczenia uwzględniającego skargę dotyczącą przewlekłości postępowania sądowego sąd doręcza prezesowi właściwego sądu, który zobligowany jest wówczas do podjęcia czynności nadzoru przewidzianych w ustawie z 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych.
Skarżący może wystąpić z nową skargą w tej samej sprawie po upływie 12 miesięcy od daty wydania orzeczenia oddalającego lub uwzględniającego poprzednią.
Przedsiębiorca, którego skargę uwzględniono, uprawniony jest w odrębnym postępowaniu do dochodzenia naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości od Skarbu Państwa. Postanowienie zaś uwzględniające skargę wiąże sąd w postępowaniu cywilnym o odszkodowanie lub zadośćuczynienie co do stwierdzenia przewlekłości postępowania.
Przedsiębiorca, który nie zdecydował się na złożenie owej skargi, może z kolei żądać naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości na podstawie art. 417 k.c., po prawomocnym zakończeniu postępowania co do istoty sprawy.
podstawa prawna: art. 2 ust. 1 i 2, art. 3 pkt 5, art. 4 ust. 1–2, art. 5 ust. 1–2, art. 6–10 ust. 1 i 3, art. 11–12, art. 13 ust. 1, art. 14–17 ustawy z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 178)
podstawa prawna: art. 417 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. DzU z 2015r., poz. 1844)
Autorka jest adwokatem
Z orzecznictwa
- „Pojęcie prawne przewlekłość w każdym przypadku musi być odnoszone do konkretnych realiów i podjętego trybu postępowania. W przypadku postępowania sądowego musi być do niego adekwatne i uwzględniać realia funkcjonowania sądów, na które to realia składa się przede wszystkim ilość i rodzajowość rozpoznawanych spraw, ale też charakter podejmowanych przez sądy czynności, za którymi stoją interesy konkretnych podmiotów i które tym samym wymagają analizy, namysłu i rozwagi. Sprawność postępowania sądowego w żadnym razie nie może oznaczać, że usprawiedliwione są oczekiwania strony, iż tuż po zainicjowaniu sporu zostaną podjęte natychmiastowe czynności prowadzące wprost do wydania wyroku zgodnego z żądaniem strony. Tego rodzaju oczekiwanie przeczy istocie procesu sądowego, gdy to rzeczą sądu jest wszechstronne rozważenie racji obu stron. Zatem stanowczo należy podkreślić, że jedynie nadmierne odstępstwa od czasu zwyczajowo koniecznego do wykonania określonych prac i procedur mogą być uznawane za tworzące stan nieuzasadnionej zwłoki".
Z uzasadnienia postanowienia Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 22 maja 2013 r., III S 5/13.
- „Na postanowienie w przedmiocie przewlekłości postępowania cywilnego zażalenie nie przysługuje".
Z uchwały Sądu Najwyższego z 23 marca 2006 r., III SPZP 3/05 (uchwała ma moc zasady prawnej).
- „(...) skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość, wnosi się w toku aktualnie toczącego się postępowania w sprawie. Istotą skargi jest bowiem kontrola sprawności toczącego się postępowania i przeciwdziałanie istniejącej przewlekłości. Dlatego też ocenie podlega sprawność aktualnie toczącego się postępowania".
Z postanowienia Sądu Najwyższego z 29 stycznia 2013 r., WSP 5/12. -
