Przestanie ich obowiązywać wcześniejsza skrócona norma (pięć godzin na dobę). Chodzi o stanowiska związane ze świadczeniem zadań w szkodliwych warunkach (m.in. z użyciem promieniowania jonizującego i innych źródeł promieniotwórczych, przy wykonywaniu badań histopatologicznych, cytologicznych).

2 lipca 2014 r. wygasa dopuszczalny okres stosowania skróconej normy czasu pracy w placówkach leczniczych określony art. 214 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 217 ze zm., dalej ustawa).

W związku z koniecznością modyfikacji skróconej normy na podstawową w szpitalach i przychodniach (7 godzin 35 minut) pojawia się pytanie o krąg korzystających z niej i tryb wprowadzania zmian do stosunków pracy. Czas pracy takich pracowników określają przepisy ustawy i jest to regulacja szczególna w stosunku do kodeksu pracy. Ten ostatni będzie się stosować jedynie w zakresie nieuregulowanym ustawą w myśl art. 5 k.p.

Przepis szczególny

Artykuł 93 ust. 1 ustawy kreuje podstawową normę czasu pracy pracowników medycznych placówek leczniczych. Nie może ona przekraczać 7 godzin 35 minut na dobę i przeciętnie 37 godzin ?55 minut na tydzień w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym u pracodawcy okresie rozliczeniowym. Zgodnie jednak z art. 93 ust. 2 ustawy pracownicy personelu niemedycznego, świadczący pracę techniczną, gospodarczą oraz przy obsłudze podmiotu leczniczego nie korzystają z tego przywileju. Obejmuje ich analogiczna do kodeksowej norma, która nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin na tydzień w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Z tym zastrzeżeniem, że okres rozliczeniowy wszystkich pracowników podmiotu leczniczego nie może przekraczać trzech miesięcy.

Właściwe ustalenie „personelu technicznego, obsługującego lub gospodarczego" nastręcza wiele problemów. Ustawodawca w żaden sposób nie definiuje tych pojęć, pozostawiając zainteresowanym pole do interpretacji. Dlatego można spotkać się z nieprawidłową praktyką szpitali, które stosują podstawową normę (7 godzin 35 min. na dobę) do pracowników wykonujących obowiązki gospodarcze lub administracyjne.

Ponadto ustawodawca w art. 214 ustawy ustanowił skróconą normę czasu pracy dla pracowników wybranych komórek, narażonych na świadczenie pracy w szkodliwych warunkach. Jej stosowanie uzależnił od rodzaju ich podstawowych obowiązków. Przepis ten powtarzał art. 32g ust. 3 i 5 poprzedniej ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej. Skrócona norma czasu pracy nieprzekraczająca 5 godzin na dobę i przeciętnie 25 godzin na tydzień w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym (maksymalnie trzymiesięcznym) przestanie jednak obowiązywać z upływem 1 lipca 2014 r.

Kogo to obowiązuje

Jej stosowanie budziło zastrzeżenia co do precyzyjnego określenia adresatów. Przykładowo, jeśli szpital zatrudnia pracownika na stanowisku serwisanta wykonującego część swoich obowiązków w pracowni radiologicznej, pojawia się wątpliwość, czy obejmuje go skrócona norma czasu pracy. Powoduje to dyspozycja tego przepisu. Przewiduje ona użycie skróconej normy czasu pracy wobec zatrudnionych na stanowiskach w wybranych komórkach organizacyjnych, do których obowiązków należy m.in. asystowanie lub wykonywanie czynności pomocniczych przy badaniach lub zabiegach. Czy w takiej sytuacji należałoby brać pod uwagę czas rzeczywiście spędzony przy serwisowaniu urządzeń znajdujących się w pracowni radiologicznej czy raczej proporcjonalnie odniesiony do czasu wykonywania pozostałych obowiązków? A może do przyjęcia obowiązku stosowania skróconej normy wystarczy sam fakt wykonywania części obowiązków w pracowni radiologicznej, co eksponuje go na działanie szkodliwych czynników?

Umowy i regulaminy

Konieczność dokonania szybkich zmian co do warunków pracy wybranych pracowników szpitali i przychodni wiąże się też z właściwym sposobem ich wprowadzania. Można pokusić się o stwierdzenie, że skoro zakończenie dopuszczalnego okresu stosowania skróconej normy przewiduje ustawa, to zmiana w tym obszarze dokona się z mocy prawa, bez jakiejkolwiek ingerencji pracodawców. Przywołać tu jednak należy wypracowany już w doktrynie pogląd, że regulacja określająca skróconą normę pracowników szpitali i przychodni wchodzi w zakres ich indywidualnych stosunków pracy. Tym samym niekorzystna dla podwładnych zmiana, choć wiąże z mocy prawa, wymaga inicjatywy szefów co do modyfikacji warunków pracy tych pracowników na mocy art. 42 k.p. Może to nastąpić w drodze porozumień zmieniających lub oświadczeń o wypowiedzeniu dotychczasowych warunków pracy, z powołaniem się na art. 214 ustawy, tj. upływ dopuszczalnego okresu stosowania skróconej normy ze wskazaniem nowych warunków pracy wynikających z przepisów. Przy wprowadzaniu zmian w wypowiedzeniu należy pouczyć pracownika o prawie do odmowy ich przyjęcia.

Odpowiednio trzeba także zmodyfikować regulamin pracy lub obwieszczenie pracodawcy (jeżeli nie musi wydawać regulaminu) ustalające skróconą normę czasu pracy dla wybranych pracowników szpitala czy przychodni. ?

Mateusz Kierok jest aplikantem radcowskim, Kancelaria Prawna ?R. Jedynak, A. Rogowska sp.j.