Każdy transfer zakładu pracy trzeba wnikliwie ocenić

Bez odwołania się do unijnego orzecznictwa nie można ocenić, czy doszło do przejścia zakładu pracy. Ważne jest przy tym zachowanie tożsamości jednostki przejmowanej, a ustaleń w tym zakresie należy dokonać na podstawie kilku kryteriów wynikających z wyroków Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Czasem kluczowe znaczenie ma czynnik ludzki, a w innym wypadku materialny. W Polsce pracownicy są bardziej chronieni, gdyż przejście zakładu może zachodzić również w sferze publicznej, mimo że gwarancje dyrektywy dotyczą tylko przedsiębiorstw.

Samo przejęcie zadań to za mało, żeby stwierdzić zachowanie tożsamości przedsiębiorstwa

Jakie przepisy

Przejście zakładów w prawie europejskim reguluje dyrektywa Rady 2001/23/WE z 12 marca 2001 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ochrony praw pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części przedsiębiorstw lub zakładów (DzU UE L z 22 marca 2001 r., dalej dyrektywa 2001/23). Natomiast na gruncie krajowym do tego zagadnienia odnosi się art. 231 k.p. Nie zawiera definicji pojęcia przejścia zakładu pracy, normując wyłącznie jego konsekwencje. Zgodnie z funkcjonującą w UE zasadą dokonywania proeuropejskiej (prowspólnotowej) wykładni prawa obowiązkiem sędziego krajowego jest nadanie regulacji prawa wewnętrznego takiego sensu normatywnego, który będzie zgodny z porządkiem wspólnotowym. Dotyczy to także orzecznictwa TSUE (poprzednio ETS). Każdy kraj członkowski musi je respektować. Stanowi ono bowiem istotną część acquis communautaire, czyli dorobku prawnego Wspólnoty (całości przyjętych przepisów i zasad).

Co uwzględnić

Z orzecznictwa TS wynika generalny wniosek, że o uznaniu za rzeczywiste przeniesienie przedsiębiorstwa lub jego części decyduje zachowanie tożsamości jednostki gospodarczej, które wynika przede wszystkim z faktycznego kontynuowania lub przejęcia przez nowego pracodawcę tej samej lub podobnej działalności gospodarczej (por. wyroki z 18 marca 1986 r. w sprawie Spijkers 24/85, z 14 kwietnia 1994 r. w sprawie Christel Schmidt C-392/92, z 26 września 2000 r. w sprawie Didier Mayeur, C-175/99). Aby jednak można było zastosować dyrektywę 2001/23, przejęcie części zakładu powinno obejmować jednostkę gospodarczą zorganizowaną w sposób stały, której działalność nie ogranicza się do wykonania określonego zadania.

Z analizy spraw wynika, że przedsiębiorstwo zachowuje tożsamość, gdy przedmiotem zbycia była jednostka gospodarcza nadal istniejąca. Wskazywać będą na to m.in.: nowy pracodawca kontynuuje działalność poprzednika lub wznawia ją po określonym czasie. Taką tezę, przyjmując założenie ze sprawy Spijkers, postawił ETS w wyroku z 11 marca 1997 r. w sprawie Süzen (C-13/95).

Najnowsze orzecznictwo TS prezentuje pogląd, że przy ocenie, czy doszło do zachowania tożsamości przez przedsiębiorstwo, należy uwzględnić wszystkie okoliczności, które charakteryzują dany przypadek. Znaczenie poszczególnych kryteriów będzie się więc różnić w zależności od rodzaju prowadzonej działalności. Odmiennie ocenia się sytuację, w której funkcjonowanie przedsiębiorstwa opiera się na określonych środkach materialnych w postaci pomieszczeń czy urządzeń, od tej, w której w zasadniczej części bazuje na wykwalifikowanej sile roboczej. Przy ustalaniu, czy mamy do czynienia z przejściem przedsiębiorstwa, właśnie te przesłanki powinny być w szczególności brane pod uwagę. Jeśli działalność zakładu w znaczącej mierze opiera się na jego elementach materialnych, zastosowanie dyrektywy zależy od przejęcia tych elementów niezależnie od tego, czy były własnością poprzedniego kontrahenta. Jeżeli natomiast przedsiębiorstwo bazuje głównie na czynnościach wykonywanych przez pracowników, dyrektywę będzie się stosować, gdy przejmuje się większą część załogi. W zależności od okoliczności tożsamość przedsiębiorstwa mogą kształtować –poza składnikami materialnymi i niematerialnymi –także inne, m.in.zachowanie tego samego personelu zarządzającego, niezmienność sposobu organizacji pracy, metod funkcjonowania i prowadzenia działalności oraz dostępnych środków.

Uwaga!

Aby uznać, czy spełniły się przesłanki przejęcia jednostki gospodarczej zorganizowanej w sposób stały, trzeba uwzględnić wszystkie okoliczności. W szczególności zalicza się do nich:

Tak uznał ETS  w wyrokach z 15 grudnia 2005 r. w sprawie Nurten Guney-Gorres i Gul Demir C-232/04 i C-233/04 oraz z 13 września 2007 r. w sprawie Mohamed Jouini i inni C-458/05).