Jak już była o tym mowa na wstępie, na spadkobierców podatnika przechodzą również podatkowe uprawnienia niemajątkowe, jeżeli łącznie spełnione są dwa warunki:

- prawa niemajątkowe związane są z działalnością gospodarczą spadkodawcy,

- spadkobiercy kontynuują tę działalność gospodarczą na własny rachunek.

Rodzi to dalsze konsekwencje dla spadkobierców. Prawa niemajątkowe objęte będą sukcesją jedynie tych spadkobierców, którzy zdecydują się na kontynuowanie działalności gospodarczej zmarłego podatnika.

W przypadku zatem, gdy jedynie niektórzy spośród spadkobierców kontynuować będą tę działalność, a inni zrezygnują z tej możliwości, to prawa niemajątkowe przejdą wyłącznie na pierwszą grupę następców prawnych zmarłego.

Nie jest również istotne w jakiej formie organizacyjnej spadkobiercy zdecydują się na dalsze prowadzenie firmy spadkodawcy. Mogą oni zatem prowadzić jednoosobową działalność gospodarczą, jak również prowadzić przedsiębiorstwo w formie spółki.

Oczywiście, jeżeli spadkobiercy nie prowadzili dotychczas działalności gospodarczej, to niezbędne jest jej rozpoczęcie, a zatem dokonanie również stosownych rejestracji. W szczególności dotyczy to numeru identyfikacji podatkowej (NIP) oraz podatku od towarów i usług.

Trzeba wymienić pamięć fiskalną

Śmierć podatnika uniemożliwia korzystanie z kasy fiskalnej wykorzystywanej w jego działalności gospodarczej. Nie oznacza to jednak całkowitej bezużyteczności tej kasy oraz konieczności zakupu nowego urządzenia. Wystarczające jest w tym zakresie dokonanie wymiany pamięci fiskalnej kasy.

Wymiana pamięci dokonuje się w obecności pracownika urzędu skarbowego poprzez odczytanie zawartości pamięci kasy fiskalnej oraz wprowadzenie do tej pamięci danych nowego użytkownika kasy. Z czynności tych sporządzany jest protokół.

Można uwzględnić wcześniejsze rozliczenia

Dalsze prowadzenie działalności gospodarczej przez spadkobierców, w związku z sukcesją generalną praw i obowiązków spadkodawcy, umożliwia następcom prawnym zmarłego podatnika uwzględnienie w swoich rozliczeniach podatkowych stanu tych rozliczeń u spadkodawcy. Dotyczy to w szczególności następujących sytuacji:

- prawa do odliczenia straty spadkodawcy w rozliczeniu podatku dochodowego od osób fizycznych spadkobiercy (zob. interpretację Izby Skarbowej w Warszawie z 19 kwietnia 2010 r., IPPB1/415-87/10-3/JB),

- skorzystania z prawa do oddłużenia przedsiębiorstwa poprzez restrukturyzację należności publicznoprawnych (zob. postanowienie Urzędu Skarbowego Łódź- -Widzew z 7 kwietnia 2006 r., IX-005/R/1/HK/06),

- możliwości rozliczenia nadwyżki podatku naliczonego nad należnym spadkodawcy w deklaracjach za następne okresy rozliczeniowe składanych przez spadkobiercę (zob. interpretację Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 26 sierpnia 2008 r., ITPP2/443-453/ 08/MD),

- kontynuowania amortyzacji środków trwałych przedsiębiorstwa spadkodawcy; w myśl art. 22g ust. 12 w zw. z art. 22h ust. 3 ustawy o PIT wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ustala się w wysokości wartości początkowej określonej w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych poprzednika prawnego, zaś następcy prawni dokonują odpisów amortyzacyjnych z uwzględnieniem dotychczasowej wysokości odpisów oraz kontynuują metodę amortyzacji przyjętą przez poprzedniego przedsiębiorcę.

Gdy poprzednik był płatnikiem

Z mocy art. 97 § 3 o.p. spadkobiercy kontynuujący działalność gospodarczą zmarłego podatnika, który był jednocześnie płatnikiem podatku, przejmują jego prawa i obowiązki związane z funkcją płatnika podatku.

Podstawowymi obowiązkami płatnika są obliczenie i pobranie od podatnika podatku oraz wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu. Podstawowym zaś prawem jest zryczałtowane wynagrodzenie z tytułu terminowego wpłacania takich podatków, ustalane w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

Biznes wolno zlikwidować

Z przedstawionych wcześniej informacji wynika, że spadkobierca, który nie decyduje się na kontynuację działalności gospodarczej prowadzonej dotychczas przez spadkodawcę, nie ma obowiązku szczegółowego rozliczania zmarłego z jego majątku (remanent likwidacyjny) oraz zobowiązań podatkowych (złożenie deklaracji, bądź zeznań).

Podstawowym obowiązkiem takiego spadkobiercy, prócz rozliczenia się z podatku od spadków i darowizn, jest poinformowanie naczelnika urzędu skarbowego o śmierci podatnika VAT.

Wspólna deklaracja PIT jest możliwa

Śmierć podatnika nie pozbawia jednak jego małżonka prawa do wspólnego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych. Możliwość taka dotyczy przypadków, gdy między małżonkami istniała wspólność majątkowa oraz:

- zawarto związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego, albo

- podatnicy pozostawali w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a małżonek zmarł po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego (art. 6a ustawy o PIT).

Podsumowanie praw i obowiązków spadkobierców kontynuujących oraz niekontynuujących działalności gospodarczej spadkodawcy przedstawiono w tabeli.