Zajęcie pasa drogowego: kary za nielegalną reklamę, billboard

Zarząd Dróg Wojewódzkich przeprowadził kontrolę pasa drogowego drogi wojewódzkiej. W jej wyniku stwierdził, że w pasie drogowym znajdowała się tablica reklamowa sklepu rolno-ogrodniczego, na którą właściciel tego sklepu nie miał jego zezwolenia. Z tego powodu nakazał usunąć reklamę i wymierzył karę pieniężną w wysokości 14 tys. zł.

Wznowienie sprawy

Samorządowe Kolegium Odwoławcze stwierdziło nieważność decyzji zarządcy. Według niego została ona skierowana do niewłaściwej osoby. W ocenie SKO treść reklamy i wpis do ewidencji działalności gospodarczej wskazują, że przedsiębiorcą jest współwłaścielka sklepu, i to ona powinna być stroną w postępowaniu o zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia zarządcy drogi.

Z tych powodów zarządca wydał jeszcze raz decyzję w tej samej sprawie z tą jednak różnicą, że jej adresatem był ktoś inny, a i wysokość kary była wyższa, wyniosła bowiem aż 35 tys. zł. Sprawa ponownie też znalazła się w SKO. Współwłaścicielka sklepu zażądała wznowienia postępowania i przedstawiła przed SKO dowód w postaci mapy katastralnej. Wynikało z niej, że reklamy nie umieszczono na działce stanowiącej pas drogowy, ale na innej, leżącej już poza pasem i będącej jej własnością.

SKO odmówiło jednak uchylenia decyzji. Według niego, stan prawny działki, na której znajduje się reklama, ustalono prawidłowo. Oznacza to, że znajduje się ona w pasie drogowym. Ponadto, mapę przedłożoną przez stronę sporządzono po wydaniu decyzji przez zarządcę, toteż nie może ona stanowić przesłanki wznowienia postępowania. Wojewódzki Sąd Administracyjny podzielił opinię SKO. Według WSA w postępowaniu nadzwyczajnym, jakim jest postępowanie wznowieniowe, istotne jest zaistnienie przesłanek, o których mowa w art. 145 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego.

Kiedy wznawia się postępowanie

W sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli (art. 154 ust. 1 k.p.a.):

- dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe,

- decyzja wydana została w wyniku przestępstwa, lub przez pracownika lub organ administracji publicznej, który podlega wyłączeniu,

Z przyczyn określonych w punkcie pierwszym i drugim postępowanie może być wznowione również przed stwierdzeniem sfałszowania dowodu lub popełnienia przestępstwa orzeczeniem sądu lub innego organu, jeżeli sfałszowanie dowodu lub popełnienie przestępstwa jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne dla uniknięcia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnej szkody dla interesu społecznego.

Dotyczy to także sytuacji, gdy zachodzą wymienione wyżej przesłanki a postępowanie przed sądem lub innym organem nie może być wszczęte na skutek upływu czasu lub z innych przyczyn określonych w przepisach prawa.

- strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,

- wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję,

- decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,

- zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji (art. 100 § 2),

- decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione.

Wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony. Podanie o wznowienie postępowania wnosi się do organu administracji publicznej, który wydał w sprawie decyzję w pierwszej instancji, w terminie jednego miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podstawę do wznowienia postępowania.

Przy drodze

Zajęcie pasa drogowego na cele niezwiązane z budową, przebudową, remontem, utrzymaniem i ochroną dróg wymaga zezwolenia zarządcy drogi, w drodze decyzji administracyjnej (art. 40 ustawy o drogach publicznych). Zezwolenie to dotyczy:

- prowadzenia robót w pasie drogowym;

- umieszczania w pasie drogowym urządzeń infrastruktury technicznej niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego;

- umieszczania w pasie drogowym obiektów budowlanych niezwiązanych z potrzebami zarządzania drogami lub potrzebami ruchu drogowego oraz reklam;

Za zajęcie pasa drogowego pobiera się opłatę. Przy ustalaniu jej stawek uwzględnia się:

- kategorię drogi, rodzaj elementu zajętego pasa drogowego;

- procentową wielkość zajmowanej szerokości jezdni;

- rodzaj zajęcia pasa drogowego oraz urządzenia lub obiektu budowlanego umieszczonego w pasie drogowym.

Zdaniem sądu, niewątpliwie w chwili wydania decyzji ostatecznej, której uchylenia domaga się skarżąca, przebieg pasa drogowego był niesporny. Podobnie było w wypadku reklamy.

WSA podzielił stanowisko SKO, że strona nie przedstawiła żadnego dokumentu i nie zostały ujawnione żadne nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody, które istniały w dniu wydania decyzji, a nie były znane organowi wydającemu decyzję. W efekcie czego brak jest przesłanki, o której mowa w art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a. tj. nowych okoliczności faktycznych lub dowodów. Bezsporny jest także przebieg pasa i umiejscowienie tej reklamy.

Od tego wyroku skargę kasacyjną wniosła współwłaścicielka sklepu. Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie, jakkolwiek nie wszystkie jej zarzuty są zasadne.

Zabrakło oceny dowodów

Według NSA, sąd pierwszej instancji nie odniósł się do zarzutu naruszenia przez SKO przepisu art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a., polegającego – zdaniem autorki skargi – na poniechaniu oceny wskazanej przez skarżącą okoliczności. Chodzi o postawienie reklamy na własnym gruncie, poza pasem drogowym, co miało stanowić przesłankę wznowienia postępowania na podstawie przepisu art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a. Zarówno SKO, jak i WSA stwierdziły, że wystarczający w sprawie był dowód w postaci mapy, sporządzonej przed wydaniem decyzji przez zarządcę.

NSA skrytykował tego typu postępowanie. Skoro bowiem skarżąca – jako przesłankę uzasadniającą wznowienie postępowania – podniosła istnienie nowych dowodów, to powinny być one przedmiotem oceny przez wojewódzki sąd administarcyjny, który kontrolował decyzję SKO. Zupełnie zaś inną kwestią jest to, czy żądanie strony może zostać uwzględnione, a więc czy uchylenie dotychczasowej decyzji jest konieczne wobec stwierdzenia istnienia podstaw do jej uchylenia określonych w przepisie art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a.

Ocena wskazanej przez wnoszącą skargę okoliczności nie mogła ograniczać się tylko do ogólnikowego odniesienia do jednego z dostarczonych przez nią dowodów, nie był to też – podkreślił NSA – jedyny dowód (wskazany przez stronę), co WSA pominął w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

NSA powziął także wątpliwości co do prawidłowość oceny WSA, że zarówno przebieg pasa drogowego, jak też ustawienie reklamy w pasie drogowym – było bezsporne. W aktach sprawy brak jest bowiem danych o dokonanych pomiarach geodezyjnych, które w sytuacji zaistnienia sporu co do posadowienia reklamy winny tę kwestię wyjaśnić w sposób nie budzący wątpliwości. NSA uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania przez WSA.

Wyrok NSA z 10 lipca 2012, sygn. akt II GSK 827/11.