Warto zwrócić na to uwagę, bo niewłaściwa ich kwalifikacja prowadzić może do znacznych nieprawidłowości przy ustalaniu kosztu uzyskania przychodu związanego z nabyciem koncesji – zarówno wielkości tego kosztu, jak i okresu jego rozpoznania.

[srodtytul]Wartość niematerialna i prawna...[/srodtytul]

Jedną z podstawowych cech koncesji jest jej długotrwałość. Udzielana jest bowiem zasadniczo na okres nie krótszy niż pięć lat. Zgodnie z przepisami [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0A9C91F09A5DF196E9BF3E3A17ED1D94?id=324433]ustawy o rachunkowości[/link] (art. 3 ust. 1 pkt 14) do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje oraz właśnie koncesje.

[wyimek]Koncesje według ustawy o rachunkowości są wartościami niematerialnymi i prawnymi. Według przepisów podatkowych nie są.[/wyimek]

Powoduje to, że koszty nabycia takiej koncesji, uwzględniające oprócz samej opłaty również wszelkie koszty związane z jej nabyciem (uzyskaniem), o czym mowa w art. 28 ust. 2 ustawy o rachunkowości, rozliczane są przez podatnika przez odpisy amortyzacyjne.

[srodtytul]...ale nie dla celów podatkowych[/srodtytul]

Ustawy o podatku dochodowym: od osób prawnych ([link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]ustawa o CIT[/link]) oraz od osób fizycznych ([link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawa o PIT[/link]) regulują kwestię koncesji w odmienny sposób. W świetle art. 16b ustawy o CIT i art. 22b ustawy o PIT uzyskane koncesje nie stanowią wartości niematerialnych i prawnych.

We wskazanych przepisach ustawodawca zawarł zamknięty katalog takich wartości. Wśród wymienionych nie ma koncesji. Tym samym od koncesji nie mogą być dokonywane odpisy amortyzacyjne zaliczane do kosztów uzyskania przychodu.

[srodtytul]Koszt pośredni[/srodtytul]

Nie oznacza to automatycznie, że koszty uzyskania koncesji należy potrącić (uznać) w momencie ich poniesienia.

Koszty te związane są w sposób bezsporny z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą, jednak ze względu na ich charakter trudno jest je powiązać z konkretnym przychodem zarówno z punktu widzenia wielkości, jak i okresu jego osiągnięcia, co z kolei powoduje, że na gruncie zarówno ustawy o CIT, jak i ustawy o PIT należy traktować je jako koszty pośrednie.

Zgodnie z treścią art. 15 ust. 4d ustawy o CIT (odpowiednio art. 22 ust. 5c ustawy o PIT) jeżeli koszty pośrednie dotyczą okresu dłuższego niż rok, powinny być rozpoznawane na potrzeby rozliczenia podatku dochodowego proporcjonalnie do długości tego okresu.

W przypadku koncesji udzielanych na okres pięcioletni lub dłuższy efekt podatkowy byłby więc podobny jak w wypadku kosztów wynikających z odpisów amortyzacyjnych.

[srodtytul]Koszty związane z nabyciem...[/srodtytul]

Problem jednak jest w tej sytuacji z kosztami związanymi z nabyciem (uzyskaniem) koncesji, innymi niż bezpośrednia opłata za jej udzielenie. Koszty te zwiększają wartość wartości niematerialnej i prawnej, jaką jest koncesja, z punktu widzenia przepisów prawa bilansowego.

Jednak w sytuacji gdy na gruncie ustaw o podatkach dochodowych koncesja nie jest składnikiem majątku podlegającym amortyzacji, koszty takie powinny być uwzględniane w rachunku podatkowym w momencie poniesienia, a więc zasadniczo przed uzyskaniem samej koncesji.

[srodtytul]...to niekiedy też prawa autorskie[/srodtytul]

Niejednokrotnie wśród tego typu kosztów znajdują się wykonane na rzecz przedsiębiorcy przez osoby trzecie opracowania, analizy będące utworami w rozumieniu przepisów [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=2311144912AC64FBD2B0F84FE15C3FC5?id=181883]ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych[/link]. Autorskie lub pokrewne prawa majątkowe są zaliczane do wartości niematerialnych i prawnych zarówno w rozumieniu prawa bilansowego, jak i ustaw o podatkach dochodowych.

Koszty nabycia takich praw powinny być rozliczone poprzez odpisy amortyzacyjne. Zgodnie z art. 16m ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT (odpowiednio art. 22m ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT) okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych od tego typu wartości niematerialnych i prawnych wynosi nie mniej niż 24 miesiące.

Zatem w sytuacji gdyby nie tylko koszt koncesji, ale też wszelkie koszty związane z jej uzyskaniem były rozliczane przez okres pięciu bądź więcej lat, nastąpiłoby niewłaściwe ustalenie kosztu uzyskania przychodu, bowiem część tego kosztu powinna być rozpoznana w momencie poniesienia, a część w okresie nie krótszym niż dwa lata.

Jak więc widać, należy każdorazowo na bieżąco oceniać rodzaj ponoszonego kosztu i pamiętać o nadal istniejących różnicach między prawem podatkowym a bilansowym.

[srodtytul]Niedopuszczalne uproszczenia[/srodtytul]

Dokonywanie na tym polu pewnych uproszczeń, mających za zadanie przyjęcie jednolitej zasady rozpoznawania pewnych zjawisk gospodarczych, stwarzać może znaczące ryzyko podatkowe i to w okresie dłuższym niż jeden rok podatkowy.

Na zakończenie warto też wspomnieć, że zgodnie z treścią kodeksu karnego skarbowego sankcjonowane jest nie tylko uszczuplenie należności publicznoprawnej (tu: podatku dochodowego), ale również samo narażenie na uszczuplenie, i to również w sytuacji gdy z różnych przyczyn sam podatek nie wystąpi w wyniku nieosiągnięcia dochodu.

Może tak się zdarzyć choćby w przypadkach związanych z koncesjami na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin.

[ramka][b]Co to jest koncesja[/b]

Koncesja jest aktem administracyjnym wydawanym przez organ koncesyjny. Akt ten upoważnia koncesjonariusza do prowadzenia ściśle określonej działalności gospodarczej.

Rodzaje działalności koncesjonowanej wymienione są enumeratywnie w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.

W myśl jej art. 46 działalnością koncesyjną (prawnie dozwoloną jedynie po uzyskaniu koncesji) jest m.in.:

- poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż kopalin;

- wydobywanie kopalin ze złóż;

- ochrona osób i mienia;

- wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie oraz obrót paliwami i energią. [/ramka]

[i]Autor jest specjalistą ds. podatków w KR Audyt[/i]