Te postępowania służą szybszemu i łatwiejszemu rozwiązywaniu spraw. Przez to ich koszty powinny być też niższe.
Jednak w praktyce nie oznacza to, że postępowanie nakazowe i upominawcze jest w ogóle wolne od opłat sądowych. O czym zatem powinien wiedzieć przedsiębiorca, który dochodzi drobnych roszczeń na drodze sądowej?
[srodtytul]Postępowanie nakazowe...[/srodtytul]
Postępowanie nakazowe należy do właściwości sądów rejonowych i okręgowych. Sąd rozpoznaje sprawę w takim postępowaniu nakazowym na pisemny wniosek powoda zgłoszony w pozwie. Mówi o tym art. 484[sup]1[/sup][link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=906021C3C4F8A71B08066CD633B6506B?id=70930] kodeksu postępowania cywilnego[/link] (k.p.c.).
Co do zasady sąd wydaje nakaz zapłaty, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych.
Natomiast okoliczności uzasadniające dochodzone żądanie są udowodnione dołączonym do pozwu dokumentem urzędowym, zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem, wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu albo zaakceptowanym przez dłużnika żądaniem zapłaty, zwróconym przez bank i niezapłaconym z powodu braku środków na rachunku bankowym.
Sąd wydaje również nakaz zapłaty przeciwko zobowiązanemu z weksla, czeku, warrantu lub rewersu należycie wypełnionego, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości.
Sąd wydaje nakaz zapłaty na podstawie dołączonej do pozwu umowy, dowodu spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego oraz dowodu doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, jeżeli powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego lub odsetek w transakcjach handlowych określonych w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=214964AA33448CE0C4A29ABED6F5207B?id=170302]ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych[/link].
[srodtytul]... i upominawcze[/srodtytul]
Postępowanie upominawcze także należy do właściwości sądów rejonowych i okręgowych. Nakaz zapłaty wydaje się, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego, a w innych sprawach, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. Wynika to z art. 498 k.p.c.
Przy czym [b]nakaz zapłaty nie może być wydany, jeżeli według treści pozwu roszczenie jest oczywiście bezzasadne lub przytoczone okoliczności budzą wątpliwość.[/b] Tak samo jest, kiedy zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego albo miejsce pobytu pozwanego nie jest znane albo gdyby doręczenie mu nakazu nie mogło nastąpić w kraju.
W nakazie zapłaty nakazuje się pozwanemu, żeby w ciągu dwóch tygodni od doręczenia tego nakazu zaspokoił roszczenie w całości wraz z kosztami albo w tym terminie wniósł sprzeciw do sądu.
[srodtytul]Części ułamkowe[/srodtytul]
Wnosząc pozew do sądu, należy uiścić opłatę. Taka reguła wynika z art. 2 ust. 2 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3D8BCA76B061D1D558097F955E031BF8?id=179014]ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych[/link] (ustawa).
Należna opłata może być stała, stosunkowa lub podstawowa. Jest to zgodne z art. 11 ustawy.
Opłatę stałą pobiera się w sprawach o prawa niemajątkowe oraz we wskazanych w ustawie niektórych sprawach o prawa majątkowe w wysokości jednakowej niezależnie od wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia. Taka opłata nie może być niższa niż 30 zł i wyższa niż 5 tys. zł. W sprawach o prawa majątkowe pobierana jest opłata stosunkowa.
Wynosi ona 5 proc. wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia, ale nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100 tys. zł. Opłata podstawowa z kolei pobierana jest w sprawach, w których przepisy nie przewidują opłaty stałej lub stosunkowej i wynosi 30 zł. Mówi o tym art. 14 ustawy.
Specjalne zasady uiszczania opłat przewidziane są dla postępowania nakazowego i upominawczego. [b]Przy wnoszeniu pozwu w postępowaniu nakazowym należy bowiem uiścić 1/4 opłaty. [/b] Tak wynika z art. 19 ust. 2 ustawy. Natomiast pozwany, wnosząc zarzuty od nakazu zapłaty, ma obowiązek uiszczenia trzech czwartych opłaty.
Zasada ta odnosi się także do postępowania nakazowego, które jest jednocześnie postępowaniem uproszczonym.
Jeżeli pozew o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym ma być jednocześnie rozpoznany w postępowaniu uproszczonym uregulowanym w art. 505[sup]1[/sup] – 505[sup]14[/sup] k.p.c., to zgodnie z art. 19 ust. 2 ustawy od takiego pozwu pobiera się czwartą część opłaty stałej określonej w art. 28 ustawy obliczonej według przedmiotu zaskarżenia.
[srodtytul]Stawki w uproszczonym[/srodtytul]
Zgodnie z art. 28 ustawy o kosztach sądowych w sprawie podlegającej rozpoznaniu w postępowaniu nakazowym lub upominawczym, ale uproszczonym, pobiera się od pozwu opłatę stałą przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu umowy:
- do 2 tys. zł – 30 zł,
- ponad 2 tys. zł do 5 tys. zł – 100 zł,
- powyżej 5 tys. zł do 7,5 tys. zł – 250 zł,
- ponad 7,5 tys. zł – 300 zł.
[ramka][b]Przykład[/b]
Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu uproszczonym (sprawa dotyczyła bowiem roszczenia wynikającego z umowy, przy wartości przedmiotu sporu nieprzekraczającej 10 tys. zł), od pozwanego na rzecz powoda zasądzono 9 tys. zł.
Pozwany złożył zarzuty od całości rozstrzygnięcia. Ma wtedy obowiązek uiszczenia opłaty wynoszącej 225 zł (3/4 od 300 zł).
Gdyby zakres zaskarżenia obejmował tylko zasądzoną kwotę powyżej 5 tys. zł, to opłata od zarzutów wyniosłaby 75 zł (3/4 od 100 zł).[/ramka]
Jeśli dodatkowo sprawa jest rozpoznawana w postępowaniu gospodarczym, wtedy również stosowane są wskazane opłaty z postępowania uproszczonego.
[b]Sąd Najwyższy w uchwale z 26 kwietnia 2007 r. (III CZP 138/06)[/b] stwierdził, że od pozwu w postępowaniu upominawczym w sprawie gospodarczej, do której mają zastosowanie przepisy o postępowaniu uproszczonym, pobiera się opłatę stałą określoną w art. 28 ustawy.
Nie pobiera się opłaty podstawowej od zarzutów od nakazu zapłaty podlegających opłacie stosunkowej, w których zgłoszono wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.
Jest to zgodne z [b]uchwałą SN z 13 października 2006 r. ( III CZP 75/06).[/b] Opłata wynikająca z podziału niewielkiej kwoty na części nie może jednak być niższa niż 30 zł.
Co zrobić w razie wątpliwości co do wysokości opłaty? Zawsze lepiej jest zapłacić więcej, ponieważ sąd zwróci pieniądze po zakończeniu postępowania, w ten sposób stronie nie grozi zwrot lub odrzucenie pisma. Zgodnie z art. 79 ust. 1 pkt 2 ustawy sąd zwraca z urzędu stronie 3/4 uiszczonej opłaty od pozwu w postępowaniu upominawczym, jeżeli nakaz zapłaty się uprawomocnił.
Rozróżnienie w trybie wnoszenia opłat (brak opłaty od sprzeciwu i cała opłata przy pozwie upominawczym) jest spowodowane słabością nakazu upominawczego. Traci on moc od razu na skutek prawidłowego zaskarżenia, a zatem sprawa i tak będzie się w takim wypadku toczyć na zasadach ogólnych. Stąd powód zobowiązany jest opłacić pozew upominawczy w pełnej wysokości.
[ramka][b]Uwaga [/b]
W postępowaniu upominawczym pozew powinien być opłacony w pełnej wysokości.
Przy czym sąd z urzędu zwraca stronie trzy czwarte uiszczonej opłaty od pozwu w postępowaniu upominawczym, jeżeli uprawomocnił się nakaz zapłaty.
Tak wynika z art. 79 ust. 2 pkt 2 lit. c ustawy.[/ramka]
[ramka][b]Zaokrąglenie końcówek[/b]
Zgodnie z art. 21 ustawy o kosztach sądowych końcówkę opłaty zaokrągla się w górę do pełnego złotego. W praktyce jest to bardzo istotne, ponieważ złe zaokrąglenie może skutkować zwrotem pozwu.
[b]SN w uchwale z 22 listopada 2006 r. ( III CZP 83/06)[/b] uznał, że apelacja wniesiona przez adwokata, bez spełnienia obowiązku zaokrąglenia w górę końcówki uiszczonej opłaty stosunkowej do pełnego złotego, podlega odrzuceniu.
Została ona bowiem w tym wypadku uiszczona w niewłaściwej wysokości, a prawo nie przewiduje w tym zakresie bagatelizowania nawet niewielkiej różnicy w opłacie.
W postępowaniu nakazowym i upominawczym taki brak będzie skutkował zatem zawsze zwrotem pozwu wniesionego przez profesjonalnego pełnomocnika.[/ramka]