Jestem zatrudniona w dwóch firmach na umowę o pracę. Od porodu przebywam na urlopie macierzyńskim. W jednej z firm angaż wygasa, gdyż zawarty był na czas określony. Rozwiązanie stosunku pracy nastąpi w okresie korzystania z urlopu rodzicielskiego. Jednak w firmie, w której kontynuuję zatrudnienie, mam zamiar powrócić do pracy po 20 tygodniach urlopu macierzyńskiego i nie brać urlopu rodzicielskiego. Czy będę mogła skorzystać z tego urlopu tylko z umowy o pracę, która wygaśnie? Czy muszę korzystać z urlopu rodzicielskiego z każdego tytułu zatrudnienia w tym samym czasie? – pyta czytelniczka.

Zasiłek macierzyński przysługuje osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym przez okres ustalony w kodeksie pracy jako okres urlopu:

- macierzyńskiego podstawowego – 20 tygodni,

- rodzicielskiego – 32 tygodnie,

- ojcowskiego – dwa tygodnie.

Tak stanowi art. 29a ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2016 r., poz. 372; dalej: ustawa zasiłkowa). Oznacza to, że pracownicy mają prawo do zasiłku macierzyńskiego przez czas, w którym korzystają z tych urlopów. Natomiast osoby niebędące pracownikami, a więc te, które nie mają prawa do tego rodzaju urlopów, przez okres odpowiadający ich wymiarowi.

W dwóch firmach

Przepisy prawa pracy nie zabraniają podjęcia zatrudnienia u dwóch różnych pracodawców, nawet na pełne etaty. Gdy pracownik pracuje na kilku umowach etatowych, każda z nich jest odrębna i od każdej pracodawca odprowadza składki na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe i wypadkowe), chorobowe oraz składkę zdrowotną, bez względu na wysokość osiąganego wynagrodzenia. Dla nich bowiem zawsze wszystkie ubezpieczenia społeczne są obowiązkowe.

Gdy pracownica jest zatrudniona u więcej niż jednego pracodawcy, jej uprawnienia do świadczeń za czas macierzyństwa przysługują z każdego tytułu podlegania ubezpieczeniu chorobowemu i ustala się je odrębnie u każdego pracodawcy. Skoro więc ma kilka źródeł zarobkowania, to i zasiłek należy się z każdego z nich. Oznacza to, że po wykorzystaniu obligatoryjnego 20-tygodniowego urlopu macierzyńskiego pracownica może wziąć urlop rodzicielski zarówno u obu pracodawców, jak i tylko u jednego z nich. Natomiast rezygnacja z prawa do urlopu rodzicielskiego w jednej firmie jest równoznaczna z utratą prawa do tego urlopu, ale tylko u tego pracodawcy.

Umowa wygasa

Urlopy związane z urodzeniem oraz przyjęciem dziecka na wychowanie, w tym macierzyński i rodzicielski, są uprawnieniami przysługującymi pracownikom. Można je więc wykorzystać tylko w okresie pozostawania w stosunku pracy. Gdy w trakcie udzielonego urlopu umowa o pracę ustanie z upływem czasu, na który była zawarta, albo wskutek wypowiedzenia, rozwiązania bez wypowiedzenia lub wygaśnie, taki urlop wolno wykorzystać tylko do dnia zakończenia stosunku pracy. Po rozwiązaniu angażu matka nie będzie miała prawa do urlopów związanych z opieką nad małym dzieckiem, lecz jedynie do zasiłku macierzyńskiego.

Gdyby pracownica wnioskowała o urlop macierzyński lub rodzicielski za okres wykraczający poza ostatni dzień zatrudnienia, to ponieważ są to uprawnienia pracownicze, szef udzieli ich wyłącznie do dnia zakończenia stosunku pracy.

Aktywność na macierzyńskim...

Pobieranie zasiłku macierzyńskiego nie wyklucza podjęcia dodatkowej pracy – czy to w formie umowy o pracę, czy jednej z umów cywilnoprawnych (np. zlecenia czy o dzieło). Należy jednak pamiętać o podstawowym celu, w którym udzielany jest urlop, czyli sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem.

Na wysokość pobieranego zasiłku macierzyńskiego nie wpływa dodatkowe zatrudnienie w okresie urlopu macierzyńskiego (zarówno podstawowego, jak i rodzicielskiego) polegające na świadczeniu pracy:

- na umowie o pracę zawartej z pracodawcą innym niż ten, który udzielił urlopu macierzyńskiego,

- na mocy jednej z umów cywilnych – nie ma przy tym znaczenia, czy ta umowa jest zawierana z pracodawcą, który udzielił urlopu macierzyńskiego, czy z innym podmiotem.

Podjęcie dodatkowej pracy w jednej ze wskazanych form nie powoduje utraty prawa do zasiłku macierzyńskiego bądź zmniejszenia jego wysokości, niezależnie od liczby przepracowanych godzin lub wysokości uzyskanego wynagrodzenia. Dotyczy to zarówno ubezpieczonej pobierającej zasiłek macierzyński w czasie trwania ubezpieczenia, jak i po jego ustaniu.

Art. 17 ustawy zasiłkowej, zgodnie z którym ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia, traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia; poza zasiłkiem chorobowym odnosi się to także do świadczenia rehabilitacyjnego i zasiłku opiekuńczego. Tego obostrzenia nie stosuje się natomiast do zasiłku macierzyńskiego.

Do tego zasiłku przysługującego za okres po ustaniu zatrudnienia nie odnosi się też art. 13 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Wskazuje on sytuacje wykluczające prawo do zasiłku macierzyńskiego, w tym m.in. przy kontynuowaniu działalności zarobkowej lub podjęciu takiej stanowiącej tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym.

...i równolegle z angażem

Ustawodawca dopuścił też świadczenie pracy – na umowie o pracę – na rzecz pracodawcy, który udzielił urlopu macierzyńskiego, ale w wymiarze nieprzekraczającym połowy etatu. Z tego przywileju można skorzystać w okresie urlopu rodzicielskiego. Wiąże się on jednak – zgodnie z art. 31 ust. 4a ustawy zasiłkowej – z proporcjonalnym zmniejszeniem pobieranego zasiłku macierzyńskiego do wymiaru czasu pracy, w którym pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u udzielającego tego urlopu.

Odpowiadając czytelnicze

Nie ma wymogu, aby u każdego ze swoich pracodawców korzystać z uprawnień rodzicielskich w takim samym zakresie. Każdy stosunek pracy rozliczany jest z uprawnień rodzicielskich oddzielnie. Urlop rodzicielski to uprawnienie fakultatywne pracownika – może, ale nie musi go brać. Nie ma więc przeszkód, aby w jednym z równoległych stosunków pracy pracownik z niego skorzystał, a w drugim – nie.

Gdy więc pracownik pozostaje w dwóch stosunkach pracy, może wziąć urlop rodzicielski u każdego z pracodawców bądź wnioskować o urlop u jednego, a u drugiego w tym czasie pracować, lub u żadnego z nich nie korzystać z tego wolnego. W konsekwencji nie ma podstaw, aby odmawiać etatowcowi prawa podjęcia dodatkowego zatrudnienia, bo u dotychczasowego pracodawcy wziął urlop rodzicielski.

Również pobieranie przez czytelniczkę zasiłku macierzyńskiego po ustaniu zatrudnienia w jednej z firm oraz kontynuowanie pracy w drugim zakładzie nie spowoduje utraty uprawnień do tego świadczenia.

Jakie dokumenty

Aby wypłacać zasiłek macierzyński od dnia następnego po ustaniu zatrudnienia, pracodawca powinien przekazać do ZUS:

- zaświadczenie płatnika składek na druku ZUS Z-3,

- skrócony aktu urodzenia dziecka albo jego kopię poświadczoną za zgodność z oryginałem,

- kopię wniosku o udzielenie odpowiednich urlopów poświadczoną za zgodność z oryginałem,

- informację o procentowej wysokości wypłaconego przez płatnika składek zasiłku macierzyńskiego, jeśli informacja taka nie została podana w ZUS Z-3.

Dodatkowo aby ustalić uprawnienia do zasiłku rodzicielskiego, osoba wnioskująca musi przedłożyć oświadczenie o braku zamiaru korzystania przez drugiego z rodziców dziecka w okresie wskazanym we wniosku z zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony w kodeksie pracy jako urlop rodzicielski albo oświadczenie ubezpieczonego o okresie, w którym drugi rodzic zamierza korzystać z zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu w okresie objętym wnioskiem, albo potwierdzone przez pracodawcę za zgodność z oryginałem kopie takich oświadczeń.