Zbieg tytułów do ubezpieczeń społecznych ZUS

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby jedna osoba równocześnie prowadziła kilka rodzajów działalności. Może łączyć pozarolniczą działalność gospodarczą z funkcją wspólnika w spółce jawnej, partnerskiej czy komandytowej. Może też być równocześnie wspólnikiem jednoosobowej spółki z o.o.

Rodzaj biznesu

Każda z tych aktywności stanowi – pojedynczo – obowiązkowy tytuł do ubezpieczeń społecznych. Jeśli dana osoba rozwija biznesową działalność i np. zyskuje kolejną firmę w swoim portfolio, nie oznacza to automatycznie zwiększonych obciążeń na ubezpieczenia społeczne. Jednak oszczędności nie będzie na daninach zdrowotnych. Składkę na NFZ trzeba płacić od każdej prowadzonej działalności.

Zgodnie z ustawą z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 1442 ze zm.; dalej: ustawa o sus) za prowadzącego pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się:

1. osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,

2. twórcę i artystę,

3. prowadzącego działalność w zakresie wolnego zawodu:

- w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,

- z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych,

4. wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,

5. wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,

6. osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty.

Składek na ZUS nie muszą płacić ani wspólnicy spółki komandytowo-akcyjnej, ani wspólnicy kilkuosobowej spółki z o.o. W przypadku spółki z o.o. obowiązek opłacania składek powstaje wyłącznie wtedy, gdy wspólnik jest tylko jeden.

Więcej opłat...

Z ustawy o sus wynika, że osoba, która prowadzi kilka rodzajów działalności pozarolniczej, jest obowiązkowo objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z jednego, wybranego biznesu. Oskładkowany jest zawsze pierwszy tytuł do ubezpieczeń.

Co to oznacza w praktyce? Jeżeli osoba prowadząca działalność na podstawie wpisu do CEIDG zostanie równocześnie wspólnikiem w spółce jawnej, może w dalszym ciągu podlegać ubezpieczeniom z działalności prowadzonej indywidualnie lub wybrać, że chce im podlegać jako wspólnik. Gdy zamieni podstawowy tytuł do ubezpieczeń społecznych, z pierwszego nie musi łożyć na ZUS. Jednak z obu aktywności zawsze ma obowiązek płacić składkę zdrowotną.

...ta sama podstawa

Z reguły przedsiębiorcy nie dokonują roszad ubezpieczeniowych. Z praktycznego punktu widzenia zmiana tytułu do ubezpieczeń nie ma bowiem żadnego znaczenia, gdyż podstawa wymiaru składek na ZUS obowiązująca wszystkich przedsiębiorców jest taka sama – nie może być niższa niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na dany rok kalendarzowy. W tym roku to 2247,60 zł.

Sposób na oszczędności

Na niższe opłaty na ZUS może liczyć tylko ten samozatrudniony, który ma prawo korzystać z preferencyjnych zasad przez pierwsze dwa lata prowadzenia działalności gospodarczej. Taki adept biznesu, opłacający składki od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia (w 2014 r. od 504 zł, a w 2015 r. od 525 zł), zyskujący dodatkowe źródło dochodów (np. tytuł wspólnika w spółce jawnej) nie musi płacić więcej niż dotychczas na ubezpieczenia społeczne. Ustawa nie wymaga, aby w takiej sytuacji konieczna była zmiana obowiązkowego tytułu do ubezpieczeń >patrz zdaniem eksperta.

Podwójnie na lekarza

Inaczej jest jednak z ubezpieczeniem zdrowotnym. W przypadku opłat na NFZ żaden podwójny biznesmen nie może liczyć na taryfę ulgową. Jeśli przedsiębiorca uzyskuje przychody z więcej niż jednego rodzaju działalności, składkę zdrowotną opłaca od każdego z nich zgodnie z ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.). Zgodnie z nią, pod pojęciem rodzaju działalności gospodarczej należy rozumieć:

Składkę zdrowotną prowadzący działalność musi więc opłacać od każdego z tych rodzajów działalności. Co to oznacza? Jeśli samozatrudniony jest jednocześnie wspólnikiem w spółce jawnej, musi zapłacić dwie składki zdrowotne. Każdą nalicza i opłaca od zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (w czwartym kwartale poprzedniego roku) włącznie z wypłatami z zysku. W 2014 r. podstawa ta wynosi 3004,48 zł, a kwota składki to 270,40 zł miesięcznie i niepodzielnie. Nie ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu w sytuacji, gdy działalność została rozpoczęta lub zakończona w trakcie miesiąca ani za okres pobierania zasiłków.

Bez zgłoszenia, z podwójną zdrowotną

Gdy dochodzi kolejny biznesowy tytuł do ubezpieczeń społecznych, przedsiębiorca nie musi zgłaszać tego faktu do ZUS. Wystarczy, że w dokumentach rozliczeniowych składanych za siebie wykazuje odpowiednio wyższą podstawę wymiaru składki zdrowotnej i od niej naliczy tę daninę. Jeśli więc ma dwa tytuły do obowiązkowej opłaty na NFZ, w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA składanej za miesiąc, w którym doszedł dodatkowy tytuł, musi wykazać podwójną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, czyli kwotę nie niższą niż 6008,96 zł (2 x 3004,48 zł) i od tej podstawy musi naliczać składki na ubezpieczenie zdrowotne. Natomiast składki na ubezpieczenia społeczne musi opłacać w dalszym ciągu od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 60 proc. prognozowanego  przeciętnego wynagrodzenia.

Zdaniem eksperta

Andrzej Radzisław radca prawny, współpracuje z kancelarią LexConsulting.pl

Osoba, która prowadzi działalność gospodarczą i spełnia warunki określone w art. 18a ustawy o sus, przez 24 miesiące kalendarzowe może opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od preferencyjnej podstawy wymiaru. Składki od niższej podstawy mogą być opłacane również wtedy, gdy przedsiębiorca po pewnym czasie uzyska status wspólnika spółki jawnej, komandytowej, partnerskiej albo wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. i będzie jednocześnie prowadził działalność indywidualnie i w ramach spółki. Oczywiście konsekwencją prowadzenia kolejnej pozarolniczej działalności jest obowiązek opłacania dodatkowej składki na ubezpieczenie zdrowotne.