- W drodze aportu przedsiębiorstwo zostało wniesione do spółki. Z punktu widzenia prawa pracy doszło do przejścia zakładu pracy na nowego pracodawcę. Zmiana organizacyjno-prawna przedsiębiorstwa nie spowodowała ani zmiany poziomu zatrudnienia osób ubezpieczonych, ani rodzaju prowadzonej działalności mającej wpływ na poziom występowania zagrożeń i skutków wypadkowych.
Czy składkę na ubezpieczenie wypadkowe będziemy płacić według stopy procentowej, która obowiązywała poprzednika prawnego? Czy spółka zachowuje prawo do ustalenia składki procentowej na następny okres w oparciu o składane informacje ZUS IWA przez podmiot wniesiony w formie aportu?
– pyta czytelnik.
Nie.
Na takim stanowisku stoi ZUS. Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala się odrębnie dla poszczególnych płatników składek. Każdy z nich musi uiszczać tę opłatę w konkretnej, przypisanej mu wysokości przez cały rok składkowy albo do zakończenia pełnienia funkcji płatnika. Stopa procentowa tej składki zależy od takich czynników, jak: rodzaj działalności danego płatnika, liczba zgłaszanych ubezpieczonych, a w przypadku płatników, którym stopę tę wylicza ZUS – także od wskaźnika korygującego.
Bez sukcesji
Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 167, poz. 1322 ze zm.) nie zawiera przepisów szczególnych, które regulowałyby kwestię możliwości sukcesji uprawnienia do posługiwania się określoną wartością stopy procentowej składki, jaka obowiązywała innego płatnika.
Zdaniem ZUS w przypadku wniesienia przedsiębiorstwa prowadzonego przez osobę fizyczną aportem do spółki, sukcesją uniwersalną nie może być objęty obowiązek stosowania danej wysokości stopy procentowej składki ustalonej indywidualnie dla poszczególnych podmiotów (płatników). Ryzyko ubezpieczeniowe w zakresie zaistnienia wypadku u podmiotu przejmującego jest bowiem inne niż u dotychczasowego przedsiębiorstwa. Dlatego spółka przejmująca musi odrębnie ustalić obowiązującą ją stopę procentową opłaty na ogólnych zasadach.
Nowe ustalenia
Dopuszczenie zasady sukcesji stopy procentowej składki wypadkowej oznaczałoby, że płatnik stosowałby taki sam procent, którego wysokość nie byłaby w żaden sposób powiązana z sytuacją faktyczną danego płatnika. Nie miałaby też uzasadnienia w przepisach ustawy określających sposób jej ustalenia dla danego płatnika. To sedno interpretacji indywidualnej wydanej przez ZUS 15 lutego 2013r (Dl/100000/451/149/2013).
Każdy nowo zgłaszany do ZUS płatnik składek powinien autonomicznie ustalić dla siebie wysokość obowiązującej go stopy procentowej należności na ubezpieczenie wypadkowe. Obowiązek używania właściwej dla płatnika stopy procentowej tej opłaty nie jest ani zobowiązaniem, ani uprawnieniem, które przechodziłoby na następcę prawnego. Wynika on wprost z tej ustawy i jest to uprawnienie przysługujące danemu płatnikowi – stwierdził ZUS w interpretacji indywidualnej z 7 marca 2013 r. (WPI/200000/451/169/ 2013).
Sąd Najwyższy odmiennie
Nieco inaczej tę kwestię postrzega Sąd Najwyższy. W podobnej sprawie, dotyczącej sukcesji stopy procentowej daniny wypadkowej, przyznał rację płatnikowi. W wyroku z 25 maja 2010 r. (I UK 8/10) stwierdził, że osobowa spółka jawna, do której wkład na pokrycie udziałów w postaci swojego przedsiębiorstwa wniosła osoba fizyczna, jest sukcesorem prawnym osoby fizycznej prowadzącej poprzednio tę samą (kontynuowaną) pozarolniczą działalność w zakresie stopy procentowej składki wypadkowej. W związku z tym zachowuje prawo do opłacania tej składki według stopy procentowej, która obowiązywała jej poprzednika prawnego.
Takie rozstrzygnięcie było jednak możliwe dlatego, że w rozpoznawanej sprawie miał zastosowanie art. 93a § 2 pkt 2 Ordynacji podatkowej. Wprost przewiduje on, że utworzona i niemająca osobowości prawnej spółka jawna (art. 22a kodeksu spółek handlowych), do której osoba fizyczna prowadząca przedsiębiorstwo budowlano-usługowe (wnioskodawca) wniosła na pokrycie udziału wkład w postaci swojego przedsiębiorstwa, wstępuje we wszelkie prawa i obowiązki przewidziane w przepisach prawa podatkowego.
Ponadto – zgodnie z odesłaniem zawartym w art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – wstępuje we wszelkie prawa i obowiązki przewidziane w przepisach ordynacji, które dotyczą przekształconego przedsiębiorstwa poprzednio prowadzonego przez osobę fizyczną.
Zdaniem SN zmianę stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe uzasadnia tylko wystąpienie okoliczności istotnych z punktu widzenia zmian ryzyka wypadkowego. Konieczne jest więc:
- stwierdzenie innego poziomu zatrudnienia osób ubezpieczonych, albo
- zmiana lub poszerzenie rodzaju prowadzonej działalności, które łączą się z innym poziomem występowania zagrożeń wypadkowych oraz skutków tych zagrożeń, albo
- stwierdzenie nowych istotnych z punktu widzenia ubezpieczenia wypadkowego ryzyk, które ujawniły się w związku z przekształceniem organizacyjno-prawnym prowadzonej pozarolniczej działalności.
Z podwyżką lub obniżeniem
W wyroku z 18 kwietnia 2012 r. (I UK 358/11) Sąd Najwyższy
uznał, że spadkodawca płatnika składek na ubezpieczenie wypadkowe, na którego na podstawie art. 231 k.p. przeszedł zakład pracy, przejmuje prawo do zapłaty składki w obniżonej wysokości ustalonej przez ZUS na rok składkowy, w którym nastąpiło przejście.
W ocenie SN w takiej sytuacji ma bowiem zastosowanie art. 97 Ordynacji podatkowej stosowany odpowiednio do składek na ubezpieczenia społeczne, w tym wypadkowe, na podstawie art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Zgodnie z nim spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Zalicza się do nich m.in. prawo do ulgi podatkowej, do którego rodzajowo podobne jest prawo do zapłaty składki ubezpieczeniowej w obniżonej wysokości, a więc ono również będzie podlegało przejęciu przez spadkobiercę.
SN podkreślił, że sukcesja w zakresie prawa podatkowego (odpowiednio: w zakresie należności z tytułu składek) ma charakter generalny, tak jak w przypadku osoby prawnej powstaje w wyniku jej przekształcenia (art. 93a Ordynacji podatkowej).
WNIOSEK
Jeśli w nowopowstałym podmiocie nie zmienia się liczba ubezpieczonych, rodzaj przeważającej działalności PKD ujęty w REGON oraz ryzyko wypadkowe, a mimo to ZUS chce większą opłatę wypadkową, to można potwierdzić swoje uprawnienie do opłacania niższej daniny orzeczeniem sądowym.