Nie zawsze ZUS jest obowiązkowy dla przedsiębiorcy

Dla osoby prowadzącej własną działalność gospodarczą, ubezpieczenia społeczne i zdrowotne są obowiązkowe (te pierwsze do czasu uzyskania prawa do emerytury). Nie zmienia tego ani prawo do renty, ani niepełnosprawność.

Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego nie jest jednak równoznaczny z koniecznością opłacania składki zdrowotnej. Gdy biznes przynoszący marne dochody prowadzi rencista, może się on uwolnić od tej opłaty na rzecz ZUS. Zwolnienie ze składki może wynikać albo z faktu pobierania niskiego świadczenia albo formy opodatkowania działalności. Podobnie wygląda kwestia zwolnienia ze składki zdrowotnej osoby, która nie ma prawa do renty, ale jest niepełnosprawna w stopniu znacznym lub umiarkowanym.

Pierwszy wariant zwolnienia z konieczności opłacania składki zdrowotnej dotyczy tych rencistów – biznesmenów, którzy miesięcznie otrzymują z ZUS świadczenie w wysokości nie wyższej niż minimalne wynagrodzenie, tj. w 2012 r. 1500 zł.

Niskie świadczenie

Wlicza się tu rentę wraz z dodatkiem pielęgnacyjnym, ale pomija inne dodatki, zasiłki, świadczenia pieniężne, ryczałt energetyczny, ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla, czy deputatu węglowego.

Taki rencista musi jednak spełnić jeden z dwóch warunków:

- albo przychód z jego działalności nie przekracza miesięcznie połowy kwoty najniższej emerytury (799,18 zł x 50 proc. = 399,59 zł

- albo podatek z działalności opłacany jest w formie karty podatkowej.

Przykład

Pan Izydor otrzymuje z ZUS rentę w wysokości 1348 zł. Z tytułu prowadzenia własnej działalności gospodarczej opłaca podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Biznes ten przynosi mu miesięcznie przychód w kwocie około 360 zł. Dla pana Izydora, rencisty, ubezpieczenia społeczne i zdrowotne są obowiązkowe. Nie musi jednak płacić składki zdrowotnej, ponieważ:

- renta nie przekracza minimalnego wynagrodzenia oraz

- z biznesu osiąga miesięcznie przychód w wysokości nie wyższej niż 50 proc. najniższej emerytury (360 zł 399,59 zł).

Przykład

Pani Iwona pobiera z ZUS rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy w kwocie 2113 zł. Jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną w formie karty podatkowej.

Z uwagi na taki sposób opodatkowania przychodów z biznesu spełnia ona jeden z warunków do zwolnienia ze składki zdrowotnej. Ale nie spełnia drugiego – jej renta jest zbyt wysoka.

Wariant dla bogatszych

Rencista, który pobiera świadczenie wyższe od minimalnego wynagrodzenia, może skorzystać z drugiej opcji zwolnienia z obowiązku opłacania składki zdrowotnej. Wersja ta została przewidziana dla osób zaliczonych do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności, które:

- z działalności uzyskują miesięczny przychód nieprzekraczający 50 proc. najniższej emerytury (799,18 zł x 50 proc. = 399,59 zł) lub

- rozliczają podatek w formie karty podatkowej.

Jeżeli dla osoby z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności prowadzona działalność gospodarcza – opodatkowana na zasadach ogólnych – to jedyne źródło przychodu, może ona też skorzystać z innej ulgi.Składkę zdrowotną ma prawo opłacać w wysokości nieprzekraczającej należnej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Ulg ta nie przysługuje niepełnosprawnemu przedsiębiorcy opłacającemu podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych lub w formie karty podatkowej.

Bez zwolnienia od rozliczeń

Brak konieczności opłacenia składki zdrowotnej nie oznacza, że nie trzeba przekazać do ZUS dokumentów rozliczeniowych. Zwolnienia z tej opłaty nie zmienia faktu, że ubezpieczenia społeczne i zdrowotne z działalności nadal są obowiązkowe.

Przedsiębiorca musi więc składać te dokumenty, wykazując w nich standardowe składki społeczne, a także zwykłą podstawę wymiaru składki zdrowotnej (tj. kwotę zadeklarowaną, nie niższą niż 75 proc. przeciętnego wynagrodzenia), ale zerową kwotę tej składki (chyba że w danym miesiącu nie spełnia warunków do zwolnienia z jej zapłacenia).

RÓWNORZĘDNOŚĆ ORZECZEŃ

Na równi z orzeczeniem o umiarkowanym i znacznym stopniu niepełnosprawności traktuje się orzeczenie wydane przez lekarza orzecznika ZUS odpowiednio o: całkowitej niezdolności do pracy lub całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Dlatego przedsiębiorca, który nie ma prawa do ulgi w opłacaniu składki zdrowotnej, bo jego renta jest zbyt wysoka, może nabyć prawo do niej z racji odpowiedniego stopnia niepełnosprawności. Opcja ta nie ma zastosowania do osób z orzeczeniami o częściowej niezdolności do pracy i równorzędnymi, wydanymi przez inne organy niż lekarz orzecznik ZUS.