Z zasady prawo do zasiłku za czas choroby przysługuje po upływie tzw. okresu wyczekiwania, czyli podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Jego długość zależy od tego, czy ubezpieczony objęty jest tym ubezpieczeniem obowiązkowo, czy składkę chorobową opłaca dobrowolnie. W tym pierwszym przypadku wynosi on 30 dni (np. dla pracowników), a w drugim jest trzykrotnie dłuższy (obowiązuje m.in. przedsiębiorców i zleceniobiorców). Ale wymóg ten nie dotyczy wszystkich osób. Nie muszą się nim przejmować m.in. absolwenci szkół, którzy w ciągu 90 dni zaczęli być aktywni zawodowo.

Od 1 lipca br. pracuje u nas zleceniobiorca, który do ubezpieczenia chorobowego przystąpił dopiero od 16 lipca, a zwolnienie lekarskie przyniósł już dwa dni później (od 18 lipca br.). To absolwent studiów, które ukończył w czerwcu br. Czy ma prawo do zasiłku chorobowego, jeżeli po zakończeniu nauki podjął pracę na zlecenie, ale do ubezpieczenia chorobowego przystąpił dopiero po dwóch tygodniach? –

pyta czytelnik.

Osoba, dla której praca na  podstawie umowy-zlecenia jest jedynym źródłem dochodów, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. W  odróżnieniu do osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę nie dotyczy jej przymus opłacania składki chorobowej. Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) ubezpieczenie chorobowe dla zleceniobiorców ma charakter dobrowolny. Objęcie nim następuje jedynie na wniosek ubezpieczonego. To oznacza, że może do niego przystąpić w każdym momencie, pod warunkiem że umowa-zlecenie wciąż jest tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-rentowych.

Tylko na bieżąco

Zleceniobiorca obejmowany jest ubezpieczeniem chorobowym od dnia wskazanego we wniosku – czyli na druku zgłoszenia do ubezpieczeń ZUS ZUA. Z zasady nie może jednak przystąpić wcześniej do niego niż od dnia, w którym ten druk został złożony w ZUS. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zgłoszenie do tego ubezpieczenia następuje łącznie ze zgłoszeniem do ubezpieczeń emerytalno-rentowych w ciągu siedmiu dni od powstania obowiązku tych ubezpieczeń.

Takie zasady nie dotyczą jedynie zleceniobiorców, którzy są uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentami i nie ukończyli 26 lat. Dla młodych, uczących się osób praca na podstawie umowy-zlecenia nie stanowi tytułu do objęcia ich ubezpieczeniami społecznymi (w tym chorobowym) ani zdrowotnym.

Bez wyczekiwania

Konieczność posiadania okresu wyczekiwania (30- czy 90-dniowy), który uprawnia do zasiłku chorobowego, dyktuje art. 4 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm., dalej ustawa zasiłkowa). Przepis ten wskazuje jednocześnie, że jeśli w ubezpieczeniu chorobowym wystąpiła przerwa, to do  okresu wyczekiwania można dodać wcześniejszy czas ubezpieczenia, jeśli ta pauza nie przekroczyła 30 dni lub została spowodowana urlopem wychowawczym, bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej.

W niektórych jednak przypadkach ustawa zasiłkowa w  ogóle odchodzi od tego wymogu. Dotyczy to również zleceniobiorców. Na zasiłek chorobowy nie muszą czekać 90 dni:

- absolwenci szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do niego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,

- ubezpieczeni, których niezdolność do pracy została spowodowana chorobą zawodową lub wypadkiem w pracy (wypłata świadczenia następuje wówczas z ubezpieczenia wypadkowego) albo wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,

- posłowie i senatorowie, którzy przystąpią do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od zakończenia kadencji.

Absolwent studiów, o którego pyta czytelnik, ma prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia L-4. Przystąpił bowiem do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni po zakończeniu nauki >patrz ramka. Nie ma znaczenia, że nie zgłosił się do niego od samego początku wykonywania pracy na zlecenie.

Kiedy finisz nauki

Zgodnie z art. 167 ust. 2 ustawy z 27 lipca 2005 r.

Prawo o szkolnictwie wyższym (DzU nr 164, poz. 1365 ze zm.) za dzień ukończenia studiów przyjmuje się datę złożenia egzaminu dyplomowego. Wyjątkiem jest kierunek:

- lekarski, lekarsko-dentystyczny i weterynarii – tutaj jest to dzień złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu,

- farmacja – zakończenie nauki następuje w dniu zaliczenia ostatniej przewidzianej w planie studiów praktyki.

Zatem w stosunku do absolwentów studiów wyższych okres 90 dni należy liczyć w zależności od kierunku studiów od daty odpowiednio złożenia egzaminu dyplomowego, ostatniego egzaminu albo zaliczenia ostatniej praktyki. Takich wyjaśnień udzielił również ZUS w pkt 23 komentarza do ustawy zasiłkowej.