Wszystko to dzięki[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=360659] rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej z 9 lipca 2010 r. zmieniającemu rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 127, poz. 860[/link], dalej rozporządzenie nowelizacyjne), które obowiązuje od 1 sierpnia br. Jest ono konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 16 lutego 2010 r. (P 16/09, DzU nr 31, poz. 167).
Jest też potwierdzeniem opinii naszego eksperta, że cała lista zwolnień składkowych, określona dla pracowników, powinna być stosowana odpowiednio do zleceniobiorców i to już od 3 marca br., czyli dnia ogłoszenia orzeczenia TK w Dzienniku Ustaw .
[srodtytul]Wbrew delegacji [/srodtytul]
TK uznał za niekonstytucyjny § 2 ust. 1 pkt 6 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=77617]rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm., dalej rozporządzenie składkowe)[/link].
Nie dotyczył bowiem zleceniobiorców wykonujących pracę w zakładzie pracy lub miejscu wyznaczonym przez pracodawcę w zakresie wartości świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalentów za te świadczenia wypłacane zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra, a także ekwiwalentów pieniężnych za pranie odzieży roboczej, używanie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego.
Zdaniem TK został wydany wbrew delegacji ustawowej, zawartej w art. 21 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=333804]ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.)[/link]. Przepis ten nie daje bowiem ministrowi upoważnienia do zróżnicowania sytuacji prawnej w zakresie wymiaru składek osób zatrudnionych na innej podstawie niż umowa o pracę.
Upoważnia go do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wyłączenia z niej niektórych rodzajów przychodów. Tymczasem rozporządzenie składkowe odmiennie traktuje grupy ubezpieczonych, mimo braku wskazań ustawowych dla takiego zróżnicowania.
[srodtytul]Cały akt niekonstytucyjny[/srodtytul]
Dlaczego TK odniósł się tylko do jednego punktu z długiej listy zwolnień składkowych?
Bo zgodnie z art. 66 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=75103]ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (DzU nr 102, poz. 643 ze zm.)[/link] jest związany granicami wniosku, pytania prawnego lub skargi. Ale jego orzeczenie, z uwagi na podstawę zakwestionowania § 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia składkowego (przekroczenie granic upoważnienia ustawowego), i tak spowodowało, że całe rozporządzenie stało się niekonstytucyjne.
W efekcie zleceniobiorca mógł domagać się, począwszy od 3 marca br., niepobierania składek od otrzymywanych świadczeń, które są umieszczone na liście zwolnień. A gdyby ZUS odmówił, miał prawo iść z tym do sądu.
[srodtytul]Poszerzona grupa[/srodtytul]
Minister dostał 12 miesięcy na nowelizację rozporządzenia składkowego, bo o tyle TK odsunął w czasie utratę mocy obowiązującej § 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia składkowego, głównie po to, aby nie było podstaw do występowania o wznowienie postępowań w sprawach już zakończonych, co byłoby możliwe na podstawie art. 190 ust. 4 konstytucji. Jednak nie czekał tak długo.
Rozporządzeniem nowelizacyjnym rozszerzył dotychczasową treść § 5 ust. 2 rozporządzenia składkowego. Od 1 sierpnia przepis nakazuje odpowiednio stosować § 2 – 4 rozporządzenia składkowego przy ustalaniu podstawy wymiaru składek:
- członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych (to pozostało niezmienione),
- osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia (to nowość).
A więc zwolnienia składkowe zyskali nie tylko zleceniobiorcy, ale i osoby wykonujące inne umowy cywilnoprawne, podlegające obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu. Oczywiście nie wszystkie wymienione w rozporządzeniu składkowym, bo niektórych świadczeń po prostu nie otrzymują, np. nagród jubileuszowych.
[ramka][b]Przykładowe wyłączenia z podstawy[/b]
Poza podstawą wymiaru składek osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, znajduje się m.in. wartość:
- diet i innych należności z tytułu podróży służbowej – do wysokości przysługującej pracownikom sfery budżetowej i samorządowej,
- świadczeń bhp,
- odpraw, odszkodowań i rekompensat wypłacanych z tytułu rozwiązania umowy-zlecenia,
- ekwiwalentów pieniężnych za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, będące własnością zleceniobiorcy,
- ubioru służbowego (umundurowania), którego używanie należy do obowiązków zleceniobiorcy, lub ekwiwalentu pieniężnego za ten ubiór,
- finansowanych przez zleceniodawcę posiłków udostępnianych zleceniobiorcom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu – do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 190 zł,
- zwrotu kosztów używania w jazdach lokalnych przez zleceniobiorców pojazdów niebędących własnością pracodawcy – do wysokości miesięcznego ryczałtu albo kwoty uzyskanej przy zastosowaniu stawki za 1 km przebiegu.[/ramka]