Wysokość świadczeń chorobowych zależy przede wszystkim od uzyskanych przez ubezpieczonego przychodów, od których pobrane zostały składki na ubezpieczenie chorobowe.

Jednak dla pracowników osiągających niskie zarobki przewidziano gwarantowane minimum podstawy wymiaru zasiłku, ustalane w oparciu o kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę. Od nowego roku minimalna podstawa wymiaru zasiłku chorobowego jest wyższa, bo podniesiona została najniższa płaca. Obowiązkiem pracodawcy jest podniesienie podstawy świadczenia chorobowego, jeżeli średnia wynagrodzenia przyjęta do ustalenia jej wysokości jest niższa od minimalnej pensji obowiązującej w danym roku.

- Zatrudniamy na pełen etat pracownika, który otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 1500 zł. Od 11 do 24 grudnia 2012 r. przebywał na urlopie ojcowskim. Zasiłek macierzyński za te dwa tygodnie wypłacimy mu 10 stycznia 2013 r., tj. w terminie wypłaty wynagrodzeń. Jak należy ustalić podstawę wymiaru zasiłku należnego za grudzień? Czy należy ją podnieść do wysokości minimalnego wynagrodzenia obowiązującego od stycznia 2013 r.? Czy nie podwyższać podstawy, bo zasiłek należy się za czas absencji w 2012 r.?

- pyta czytelnik.

Ubezpieczony ojciec wychowujący dziecko ma prawo do zasiłku macierzyńskiego przez okres ustalony w kodeksie pracy jako okres urlopu ojcowskiego, tj. w wymiarze dwóch tygodni – nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia. Tak mówi art. 29 ust. 5a ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm., dalej ustawa zasiłkowa).

Zatem podstawowym warunkiem, aby ojciec uzyskał prawa do zasiłku macierzyńskiego za czas urlopu ojcowskiego jest to, by posiadał status ubezpieczonego. Świadczenie to przysługuje bowiem przez okres wskazany w przepisach k.p. zarówno pracownikom korzystającym z takiego urlopu, jak i innym ubezpieczonym podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu, którzy nie są pracownikami i nie mają prawa do tego urlopu (m.in. osobom prowadzącym pozarolniczą działalność, zleceniobiorcom).

W jednym czasie

Ojciec może skorzystać ze swojego uprawnienia i pobierać zasiłek macierzyński za czas urlopu ojcowskiego równolegle ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem przez matkę. Nie ma znaczenia, czy korzysta ona z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego macierzyńskiego, czy wychowawczego.

Ubezpieczony może też wystąpić o zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego po zakończeniu urlopu matki. Zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego przysługuje także wtedy, gdy rodzicielka jest osobą nieuprawnioną do zasiłku macierzyńskiego, bo np. nie pracuje na umowie i nie wykonuje żadnej innej działalności zarobkowej.

Jak wyliczyć

Zgodnie z art. 36 ustawy zasiłkowej podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego dla pracownika wylicza się na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego mu za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Gdy absencja ma miejsce przed upływem tego okresu, podstawą tą jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.

Pewne minimum

W przypadku osób zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy podstawa przysługujących im świadczeń chorobowych wraz ze składnikami, do których pracownik zachowuje prawo w czasie pobierania zasiłku, nie może być niższa od aktualnie obowiązującego wynagrodzenia minimalnego po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71 proc.

Dla pracowników, których staż pracy jest krótszy niż rok, gwarantowana podstawa wymiaru zasiłku jest niższa. W pierwszym roku pracy ich świadczenie nie może być liczone od kwoty niższej niż 80 proc. minimalnego wynagrodzenia po odliczeniu 13,71 proc. (art. 45 ustawy zasiłkowej) >patrz tabelka.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń przysługujących pracownikom zatrudnionym w niepełnym wymiarze czasu pracy kwoty te są zmniejszane proporcjonalnie do etatu, w którym są zatrudnieni.

Konieczne przeliczenie

Uzależnienie najniższej podstawy wymiaru świadczeń chorobowych dla pracowników od wysokości obowiązującego minimalnego wynagrodzenia powoduje, że trzeba przeliczyć podstawę wymiaru zasiłku po każdej zmianie najniższej płacy. Dotyczy to również podstawy zasiłków przysługujących począwszy od stycznia 2013 r.

Gwarancja nowej minimalnej podstawy wymiaru świadczeń dotyczy również osób, które były niezdolne do pracy na przełomie 2012 r. i 2013 r. W takiej sytuacji należy przeliczyć podstawę świadczeń chorobowych należnych za okres od 1 stycznia 2013 r. Wzrost minimalnego wynagrodzenia spowoduje bowiem wzrost najniższej podstawy wymiaru świadczeń chorobowych przysługujących pracownikom.

Przykład

Pracownica posiadająca pięcioletni staż, 12 grudnia 2012 r. urodziła dziecko. Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie z okresu od grudnia 2011 r. do listopada 2012 r.

W związku z tym, że tak obliczona średnia była niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w 2012 r., podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego za grudzień 2012 r. trzeba było podnieść do kwoty wówczas zagwarantowanej, tj. 1294,35 zł. Natomiast przy obliczaniu zasiłku za styczeń 2013 r. i za kolejne miesiące tego roku podstawa ta nie będzie mogła być niższa niż 1380,64 zł.

U pracownika, o którego pyta czytelnik, uprawnienia do zasiłku macierzyńskiego za czas urlopu ojcowskiego od 11 do 24 grudnia 2012 r. nie powodują konieczności podwyższenia podstawy wymiaru zasiłku do kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego od stycznia 2013 r.

Choć wypłata zasiłku nastąpi 10 stycznia 2013 r., to chodzi o świadczenie należne za ubiegły rok. Wówczas natomiast obowiązywała niższa gwarantowana podstawa wymiaru świadczeń chorobowych.