Jak ustalić prawo do zasiłku opiekuńczego, gdy rodzice pracują na zmiany?

Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu m.in. wtedy, gdy musi wstrzymać się z wykonywaniem pracy, bo ma chore dziecko, którym trzeba się zająć. Świadczenie to przysługuje na równi matce i ojcu dziecka. Wypłaca się jednak tylko jednemu z nich – temu, który wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę za dany okres. Nie ma możliwości, aby rodzice jednocześnie korzystali z tego uprawnienia.

- Zatrudniamy osoby, które pracują w systemie trzyzmianowym, również w soboty i niedziele. W zamian za pracę w weekendy mają wolne inne dni w tygodniu. Pracownica przedłożyła zwolnienie lekarskie w związku z opieką nad chorym czteroletnim synem na okres od 15 do 22 września 2015 r. Zgodnie z harmonogramem jej pracy oraz oświadczeniem złożonym na druku ZUS Z-15 czas pracy rodziców w okresie konieczności sprawowania opieki przedstawia się następująco:

Za jakie dni pracownica ma prawo do zasiłku opiekuńczego? I jak należy ustalić prawo do zasiłku opiekuńczego dla innej pracownicy, która ma w grafiku te same godziny pracy, ale jej mąż jest kierowcą i w czasie choroby dziecka jest w trasie poza domem? – pyta czytelniczka.

Ustalając prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem, gdy pracę zmianową wykonują oboje rodzice lub jedno z nich, należy indywidualnie rozpatrzyć harmonogram czasu pracy. Na jego podstawie trzeba ustalić, w których dniach pracownica występująca z wnioskiem o zasiłek opiekuńczy nie musi zapewniać osobistej opieki choremu dziecku z uwagi na obecność w domu męża – ojca dziecka.

Zdrowe lub chore

Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje bez konieczności spełnienia wymogu okresu wyczekiwania na nie, czyli nawet od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego. Zasiłek ten stanowi rekompensatę za utracone wynagrodzenie w okresie, w którym pracownik lub inny ubezpieczony nie może świadczyć pracy, ponieważ – zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 159 ze zm.; dalej: ustawa zasiłkowa) musi sprawować opiekę nad:

- zdrowym dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat – w określonych sytuacjach (m.in. w czasie zamknięcia szkoły czy przedszkola),

- chorym dzieckiem, które nie ukończyło 14. roku życia,

- innym chorym członkiem rodziny.

Jedna wypłata

Prawo do zasiłku przysługuje na równi matce i ojcu dziecka. Jednak świadczenie to wypłaca się jednemu z nich – temu, który wystąpi z wnioskiem o przyznanie zasiłku za dany okres, jeśli spełnia wymagane warunki.

Szczególną ostrożność przy ustalaniu prawa do zasiłku opiekuńczego należy zachować w sytuacji, kiedy rodzice pracują na zmiany. W takiej sytuacji prawo do świadczenia należy rozpatrywać indywidualnie, porównując godziny pracy rodziców przypadające na okres choroby dziecka. Przy czym, jeżeli w okresie sprawowania osobistej opieki przypadają dni wolne od pracy, to zasiłek opiekuńczy przysługuje również za te dni. Zgodnie bowiem z art. 35 ust. 2 w związku z art. 11 ust. 4 ustawy zasiłkowej wypłaca się go za każdy dzień osobistego sprawowania opieki, nie wyłączając dni wolnych od pracy.

Porównać plany

Przy pracy zmianowej rodziców należy stosować następujące zasady:

Sytuacja 1. Zazębiony czas nieobecności

Jeśli jedno z rodziców bądź oboje pracują zmianowo, zasiłek opiekuńczy przysługuje za okres sprawowania opieki, w którym oboje rodzice pracują:

- na tych samych zmianach,

- na różnych zmianach, a chore dziecko pozostawałoby bez opieki w wyniku częściowego pokrywania się godzin pracy,

- godziny pracy nie pokrywają się, ale chore dziecko pozostawałoby bez opieki wskutek czasu, który jest niezbędny na dojazd lub dojście do pracy i z pracy.

Sytuacja 2. Chory opiekun

Jeżeli oboje rodzice pracują, a jedno z nich jest zatrudnione w systemie pracy zmianowej, zasiłek opiekuńczy przysługuje za dni, w które dziecko w wieku do lat ośmiu pozostawałoby bez opieki z powodu porodu lub choroby małżonka lub rodzica dziecka, stale opiekującego się dzieckiem, gdy uniemożliwia mu to sprawowanie opieki.

Sytuacja 3. Różne zmiany

Gdy rodzice dziecka w wieku do lat ośmiu zatrudnieni są w systemie pracy zmianowej, na różnych zmianach, każde z nich uważa się za osobę stale opiekującą się dzieckiem w wieku do lat ośmiu. Wówczas w razie choroby, porodu lub pobytu jednego z rodziców w szpitalu albo innym przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne zasiłek opiekuńczy przysługuje drugiemu z rodziców.

Prawo do zasiłku

Jeżeli oboje rodzice pracują w systemie pracy zmianowej bądź tylko jedno z nich pracuje w takim systemie, zasiłek opiekuńczy przysługuje nie tylko za dni, w których ich zmiany się pokrywają, ale też za dni, gdy pracują na różnych zmianach, ale chore dziecko pozostawałoby bez opieki w wyniku częściowego pokrywania się godzin pracy albo wskutek dojazdu czy dojścia do pracy lub z pracy.

Tak się dzieje w niektóre dni w przypadku pierwszej pracownicy. Za te dni ma ona prawo do zasiłku >> patrz tabelka: Analiza kolejnych dni opieki.