Ciemne chmury nad amerykańską zbrojeniówką. Wykorzystają to firmy z Europy?

Samoloty F-35, system obrony przeciwrakietowej Patriot czy czołgi Abrams – amerykański przemysł zbrojeniowy jest dziś światowym hegemonem, a jego produkty są sprawdzone w boju i rozpoznawalne na całym świecie. Potwierdzają to liczby. Jak wynika z danych przedstawianych przez Sztokholmski Międzynarodowy Instytut Badań nad Pokojem, w latach 2020–2024 amerykańskie koncerny odpowiadały za 43 proc. światowego eksportu uzbrojenia, gdy w latach 2015–2019 było to „tylko” 35 proc. Z kolei na opublikowanej w 2024 r. liście 100 największych przedsiębiorstw zbrojeniowych świata portalu DefenseNews na pierwszych sześć miejsc aż pięć zajmują giganci ze Stanów. Jest to tzw. wielka piątka, czyli Lockheed Martin, RTX, Northrop Grumman, General Dynamics i Boeing. W sumie prawie połowa z tych 100 firm to właśnie podmioty z USA. Dla porównania: z Polski znalazła się na tej liście tylko Polska Grupa Zbrojeniowa, z Wielkiej Brytanii było to sześć firm, a np. z Niemiec pięć.

Niepewność na rynku USA

Mimo że obecnie przewaga amerykańskiego przemysłu zbrojeniowego nad resztą świata jest olbrzymia, to jednak na horyzoncie polityczno-gospodarczym widać dla tego sektora ciemniejsze chmury.

Jak podaje amerykański Departament Stanu, w 2024 r. wartość eksportu amerykańskiego uzbrojenia wyniosła 318,7 mld dol. i było to o prawie 30 proc. więcej niż rok wcześniej. Amerykański rynek, czyli zakupy głównie Pentagonu, to prawie drugie tyle. Jeśli chodzi o zamówienia wewnętrzne, to zapewne ich wartość jeszcze wzrośnie, ponieważ prezydent Donald Trump już zapowiedział rekordowy budżet na obronność na kolejny rok.

Czytaj więcej

Biznes

Sprzęt wojskowy z USA. Co mogą nam zrobić Amerykanie

Państwo, gdzie produkowane jest uzbrojenie, ma co najmniej pośredni wpływ na sposób jego wykorzys...

Problem w tym, że nad budżetem Pentagonu krąży widmo oszczędności i obecnie nie do końca jest jasne, kto na nich skorzysta, a kto straci. Analitycy finansowi w USA już zwrócili uwagę na to, że w gorszej sytuacji może być największy koncern zbrojeniowy świata Lockheed Martin, który właśnie przegrał z Boeingiem wyścig o wytwarzanie samolotu szóstej generacji. To ta maszyna ma w przyszłości zastąpić samoloty F-35. Gorsze perspektywy znajdują odbicie także w kursie giełdowym giganta, który od wyborów prezydenckich w USA stracił ok. 15 proc.

Oprócz niepewności co do tego, które programy będą miały ścięte budżety, dochodzą także obawy, że nadchodzące zwolnienia w Pentagonie mogą poważnie wpłynąć na procesy zakupowe amerykańskiej administracji.

Pytania wokół eksportu uzbrojenia z USA

Na pewno trudniejsze dla amerykańskiej zbrojeniówki stanie się pozyskiwanie zamówień eksportowych, szczególnie w Europie. Po pierwsze, krótkotrwałe wstrzymanie pomocy wojskowej Ukrainie i wątpliwości prezydenta Donalda Trumpa odnośnie do NATO spowodowały wśród sojuszników daleko idące obawy, na ile wiarygodne może być wsparcie Amerykanów w czasie kryzysu. W tle jest także dyskusja o tym, jak duży wpływ ma rząd USA na uzbrojenie, które sprzedaje innym krajom, i czy są w tym sprzęcie „mityczne guziki”, którymi można go zdalnie wyłączyć. Jak już wyjaśnialiśmy na łamach „Rzeczpospolitej”, producent ma duży wpływ pośredni m.in. poprzez dostarczanie aktualizacji czy części zamiennych, co oznacza, że może doprowadzić do znacznego ograniczenia zdolności kupowanego sprzętu. – Kiedy rządy zagraniczne kupują broń ze Stanów Zjednoczonych lub innych krajów zachodnich, rządy tych krajów sprzedających mają głos w kwestii tego, jak ta broń jest używana. A obecnie europejscy nabywcy muszą brać pod uwagę ryzyko, że Waszyngton zablokuje użycie broni wyprodukowanej w USA przeciwko Rosji – napisała wprost na łamach Foreign Policy Elizabeth Brau. Tą niepewność podsyca m.in. zachowanie Elona Muska, który mówił wprost o możliwości wyłączenia terminali Starlink.

Czytaj więcej

Biznes

Magiczny efekt Donalda Trumpa. Nagle znalazły się pieniądze na obronność

Finlandia, Szwecja, Litwa – w ostatnich tygodniach coraz więcej krajów UE deklaruje duże zwiększe...

Po drugie, w reakcji na działania administracji Donalda Trumpa w Unii Europejskiej zupełnie zmieniło się nastawienie do zamówień obronnych. Z jednej strony faktycznie europejskie państwa NATO zaczęły więcej wydawać na obronność, z drugiej wzrosła presja na to, by zamówienia kierować nie do Amerykanów, lecz do europejskiego przemysłu obronnego. To widać m.in. w projekcie rozporządzenia dotyczącego Funduszu SAFE, w ramach którego państwa UE będą mogły pożyczyć do 150 mld euro na zakupy uzbrojenia. W dokumencie zapisano jednak, że mają to być głównie zakupy w Europie i to takiego sprzętu, o którego rozwoju decydują europejskie koncerny – chodzi o tzw. design authority.

Już teraz widać, że europejska zbrojeniówka stara się zwiększyć własne moce produkcyjne. Doskonałym przykładem jest choćby niemiecki Rheinmetall, który w ostatnich kilkunastu miesiącach ogłosił m.in. budowę zakładów amunicyjnych na Litwie i w Niemczech, a w ciągu ostatnich kilku tygodni przejęcie m.in. spółki Hagedorn, która produkuje nitrocelulozę niezbędną do wytwarzania prochu. W perspektywie kilku lat może to oznaczać, że znaczna część zamówień uzbrojenia europejskich sojuszników będzie realizowana w Europie. Poza tym do Francji, która już teraz jest drugim po USA największym eksporterem uzbrojenia na świecie, mogą dołączyć także Niemcy, którzy w umowie koalicyjnej nowego rządu zapowiedzieli, że eksport ich uzbrojenia będzie prostszy.