„Legaloza” i „rozbicie dzielnicowe” krępują gospodarkę. Jak się od nich uwolnić?

Przejrzystość prawa i sprawność wymiaru sprawiedliwości ma wpływ na inwestycje w Polsce i tempo wzrostu produktywności gospodarki – oceniają ekonomiści z TEP. I zagrzewają decydentów do zmian.

Publikacja: 26.05.2025 19:51

Akta sądowe wozi się wózkami. Pracę polskich sądów usprawniłaby cyfryzacja.

Akta sądowe wozi się wózkami. Pracę polskich sądów usprawniłaby cyfryzacja.

Foto: Fotorzepa

– Polscy przedsiębiorcy poświęcają 20-30 proc. więcej czasu niż zagraniczni na zmagania z materią [prawną – red.]. Ci, którzy wyjeżdżają, mówią, że za granicą biznes robi się spokojniej – ta wypowiedź André Mierzwy z funduszu 21 Concordia Partners inwestującego w całej Europie najlepiej chyba oddaje stan polskiego systemu stanowienia praw, a – co równie ważne – egzekwowania przepisów.

Właśnie o gospodarce w państwie prawa toczyła się dyskusja w czasie konferencji, którą w Szkole Głównej Handlowej zorganizowało obchodzące 30-lecie Towarzystwo Ekonomistów Polskich.

Dr hab. Przemysław Litwiniuk, prawnik, członek RPP i zarazem pracownik SGGW, przyznaje wprost: - Jesteśmy na zaawansowanym etapie „legalozy”.

Nawiązuje w ten sposób do nieustannych w ostatniej dekadzie zmian w prawie. Tylko w części wynikały one z implementacji przepisów unijnych, często w Polsce wdrażanych – jego zdaniem – nadmiarowo.

Przemysław Litwiniuk jest zdania, że polska gospodarka jest wyjątkowo witalna, a polscy przedsiębiorcy wykazują dużą sprawność, mimo że otoczenie prawne rzuca im kłody pod nogi.

Jak oceniana jest deregulacja?

Szansą na poluzowanie gorsetu, który tłumi rozwój gospodarki jest deregulacja. - Zaczęła się mocno PR-owo, ale w tej chwili idzie w dobrą stronę. Pod koniec roku zapewne będziemy widzieć realne postępy – uważa Marek Tatała z Fundacji Wolności Gospodarczej.

Zdaniem André Mierzwy, problem jest interpretacja prawa przez urzędników, którzy po prostu nie rozumieją istoty działalności gospodarczej i problemów przedsiębiorców.

„Rozbicie dzielnicowe” interpretacji prawa

Dr Jarosław Bełdowski (TEP, SGH) zwraca uwagę na wręcz „rozbicie dzielnicowe” interpretacji prawa. Gdy składał w sądach rejestrowych w całym kraju ponad 20 identycznych wniosków o wpis do ksiąg wieczystych, doliczył się kilkunastu różnych interpretacji prawnych, w tym sześciu dotyczących tego, ile za ten sam wniosek trzeba zapłacić.

– Nie ma trzech cesarzy [nawiązanie do zaborów – red.], jest Polska dzielnicowa, wracamy do Krzywoustego – mówi Bełdowski.

Jeszcze gorzej jest z interpretacją przepisów podatkowych. - Urzędnicy boją się, że negocjacyjny sposób załatwiania spraw [uwzględniający racje przedsiębiorcy – red.] zostanie negatywnie oceniony przez trzyliterowe służby – uważa Litwiniuk.

Dlaczego kolejki w sądach są kulą u nogi gospodarki?

Do tego dochodzi niesprawność wymiaru sprawiedliwości, bardzo pogłębiona przez rządy PiS. – Sprawny wymiar sprawiedliwości ma wpływ na inwestycje w Polsce i tempo wzrostu produktywności – zwraca uwagę Tatała.

I dotyczy to także codziennych spraw zwykłych ludzi. Tatała podaje przykład Portugalii, gdzie usprawnienie wymiaru sprawiedliwości przyczyniło się do rozwoju rynku najmu. U nas obie strony sporu – wynajmujący i najemca – wiedzą, że jak pójdą do sądu, to to spór zostanie rozwiązany za parę lat, zwraca uwagę Tatała. - Wiele mówi się o dopłatach do kredytów mieszkaniowych, a nic o tym, jak niesprawny wymiar sprawiedliwości utrudnia dostęp do mieszkań na wynajem – podkreśla.

Jak skrócić kolejki w sądach?

Kolejki w sądach wydłuża brak cyfryzacji. Akta wozi się wózkami z supermarketów, zwracają uwagę ekonomiści. Najwyższy czas na cyfryzację.

A i same sądy w skali kraju są obciążone nierówno. - Może powinniśmy się zgodzić na to, by strony miały możliwość wybory np. sędziego z Kalisza, jeśli ma mniej spraw? – pyta Bełdowski.

Pandemia pokazała przecież, że rozprawy można prowadzić na odległość. To też rozwiązałoby problemy lokalowe sądów, w których nie można wyznaczyć terminu, bo brak wolnej sali.

„Rzeczpospolita” wraz z jej internetową emanacją rp.pl była patronem medialnym wydarzenia.

Materiał Promocyjny
Kolej jutra startuje dziś. Tak zmienią się nasze podróże
Materiał Promocyjny
Bank Pekao S.A. uruchomił nową usługę doradztwa inwestycyjnego
Gospodarka
„The Economist”: Polska jest sercem Europy. Przez Nawrockiego może stracić wpływy
Gospodarka
Inwestorzy szykują się na 5-proc. rentowność
Gospodarka
Deregulacja staje się faktem. Jej skala zaskoczyła rząd, a nawet przedsiębiorców
Materiał Promocyjny
Cyberprzestępczy biznes coraz bardziej profesjonalny. Jak ochronić firmę
Gospodarka
Optymistyczny jak Polak. Pokonaliśmy Brytyjczyków i Francuzów
Materiał Promocyjny
Pogodny dzień. Wiatr we włosach. Dookoła woda po horyzont