Czerwona kartka dla sądów. Nie ufa im ponad 57 proc. Polaków

W październiku 2024 r., rok po wyborach parlamentarnych, odnotowano najwyższy od ośmiu lat poziom zaufania do wymiaru sprawiedliwości – deklarowało je 42,3 proc. respondentów badania IBRiS dla „Rzeczpospolitej”. Ten kapitał został jednak roztrwoniony. Obecnie sądom ufa jedynie 36,1 proc. przepytanych osób, przy czym „zdecydowanie ufa” jedynie 2,3 proc. To rekordowo niski odsetek. W ubiegłym roku odpowiedziało w ten sposób 5,3 proc. respondentów, nie wspominając już o tym, że w 2016 r. Temidzie zdecydowanie ufało 12,9 proc. Polaków. Jednocześnie w ciągu ostatniego roku aż o 10,1 pkt proc. wzrósł odsetek osób, które sądom zdecydowanie nie ufają (z 13 proc. do 23,1 proc.).

Zaufanie Polaków do sądów, w proc.

Foto: IBRiS/Rzeczpospolita

W przypadku Trybunału Konstytucyjnego zaufanie jest na tym samym poziomie co przed rokiem i wynosi 30,3 proc. z tym, że odsetek zdecydowanie ufających spadł z 6,6 do 5,5 proc. Natomiast od jesieni ub. roku współczynnik nieufności do tej instytucji wzrósł z 49,7 do 54,5 proc. Zaufanie do prokuratury spadło z kolei z 40 proc. do 37,4 proc.

Czytaj więcej

Opinie polityczno - społeczne

Zaufanie do sądów dramatycznie maleje. Podobnie jak szanse na wyjście z pata

W 2025 roku nie ufa sądom już 57 proc. obywateli. Polityczny impas między prezydentem Karolem Naw...

Prezes NRA. Poziom zaufania powinien być co najmniej dwukrotnie wyższy

Wyniki sondażu martwią Przemysława Rosatiego, prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej.

– Rozstrzyganie sporów i ściganie przestępstw są bardzo istotnym czynnikiem życia społecznego, a zaufanie do instytucji powołanych do ścigania, wymierzania sprawiedliwości i rozstrzygania sporów ma kluczowe znaczenie dla aprobaty sposobu, w jaki się to odbywa. To czerwona lampka dla polityków wszystkich opcji, którzy powinni skupić swoje działania na budowaniu zaufania do sądów – komentuje.

Zwraca uwagę, że sądy powszechne, TK oraz prokuratura są zbyt ważnymi organami dla funkcjonowania państwa, abyśmy mogli sobie pozwolić na tak niskie wskaźniki zaufania.

– Politycy muszą obudzić się z letargu i podjąć działania zmierzające do tego, by poziom zaufania do tych instytucji był co najmniej dwukrotnie wyższy. Niepokojący jest zwłaszcza bardzo duży poziom nieufności do sądów – 34,3 proc. nie ufa, a 23,1 proc. zdecydowanie im nie ufa. Niestety sytuacja, w której blisko 60 proc. społeczeństwa nie ma zaufania do sądów, jest konsekwencją działań podejmowanych przez polityków w odniesieniu do sądów, przede wszystkim niszczenia autorytetów sędziów i organów władzy sądowniczej – zwraca uwagę Przemysław Rosati.

Z kolei sędzia Krystian Markiewicz, były prezes Stowarzyszenia Sędziów Polskich Iustitia, zauważa, że sondaż odzwierciedla generalny kryzys zaufania do państwa i instytucji publicznych.

Czytaj więcej

Polityka

Sondaż: Polacy o stanie praworządności w Polsce po roku rządów Donalda Tuska

„Jak po roku sprawowania władzy przez rząd Donalda Tuska zmienił się Pani/Pana zdaniem stan prawo...

– Myślę, że to jest taka czerwona kartka, którą wszyscy powinniśmy wziąć do siebie, zarówno sędziowie, jak i przedstawiciele świata polityki. Nie dziwi, że Polacy mają złe zdanie o sądach, ale jakie mają mieć, kiedy widzą takie sceny, jakie ostatnio miały miejsce np. podczas obrad Trybunału Stanu. Jaki ma być obraz sądownictwa, w którym są wydawane orzeczenia, które później, jak się okazuje, mogą być traktowane jako niebyłe. Ktoś może sobie zadać pytanie, po co w ogóle iść do sądu, skoro nie ma pewności co do ostatecznego rozstrzygnięcia – wymienia sędzia Markiewicz, który dodaje, że na negatywną ocenę sądów ma wpływ również niekończący się kryzys związany z neosędziami, jak i to, że czas trwania postępowań wydłuża się, zamiast skracać. 

Wymiar sprawiedliwości w centrum politycznych sporów

– W takiej sytuacji trudno oczekiwać zaufania ze strony społeczeństwa. Przed nami olbrzymia praca do wykonania, bo obecne czasy coraz bardziej przypominają sytuację z końca XVII wieku: upadek instytucji państwowych i chaos w funkcjonowaniu państwa. To może się źle skończyć – przestrzega sędzia Markiewicz.

Zdaniem Bartosza Pilitowskiego, prezesa Fundacji Court Watch Polska, spadek zaufania do sądów trzeba czytać w szerszym kontekście.

– Dane IBRiS pokazują nie tylko spadek deklarowanego zaufania (-6,2 pkt proc.), ale też wyraźny wzrost braku zaufania (+13,3 pkt proc.). Jednocześnie odsetek osób obojętnych, utrzymujący się w latach 2016-2023 na poziomie ok. 20 proc., spadł do 6,4 proc. Problem w tym, że obojętność nie została przekuta w zaufanie – ani przez politykę ministra Bodnara, ani Żurka – wskazuje.

Jak mówi Tomasz Korpusiński, wiceprezes Krajowej Rady Radców Prawnych, zaufanie do instytucji takich jak sądy, prokuratura i TK spada dlatego, że szeroko pojęty wymiar sprawiedliwości znajduje się w centrum nasilającego się sporu politycznego.

– Sytuacja nie zmieni się na lepsze dopóty, dopóki instytucje wymiaru sprawiedliwości nie zaczną być postrzegane przez społeczeństwo jako wolne od politycznych sporów – dodaje.