We Włoszech, podobnie jak i w Polsce, małe i średnie firmy odgrywają kluczową rolę w gospodarce. Małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) stanowią 99,9 proc. włoskich firm. Okres pandemii okazał się dla nich prawdziwym wyzwaniem.
CZYTAJ TAKŻE: Koronawirus. Jak złożyć wniosek do ZUS o zwolnienie ze składek
Powrót do działalności
Włoski rząd, z uwzględnieniem opinii epidemiologów, ale także wielu głosów organizacji przedsiębiorców, pracuje nad wdrożeniem tzw. fazy 2. Będzie to stopniowy powrót do otwarcia przedsiębiorstw, które zmuszono do zaprzestania działalności z powodu pandemii.
Wznowienie funkcjonowania włoskich firm będzie jednak prawdopodobnie wprowadzane stopniowo dla poszczególnych sektorów. Uwzględniając właśnie taki stopniowy powrót rząd premiera Giuseppe Conte przygotowuje strategie pomocowe dla włoskich firm.
CZYTAJ TAKŻE: Koronawirus. Jaki będzie przemysł po pandemii
Jaka pomoc dla włoskich firm?
Rozwiązania dla firm są od kilku tygodni przedmiotem nieprzerwanych prac włoskiego rządu. Po marcowym Dekrecie Cura Italia 8 kwietnia 2020 r. opublikowano kolejny dokument nazwany Dekretem Płynności, wł. Decreto Liquidità. Jest on rozwinięciem przedstawionych w Cura Italia rozwiązań finansowych, z których będą mogły korzystać włoskie firmy w celu wyjścia z kryzysu.
Prace nad bezpiecznym wyprowadzeniem jak największej liczby firm z kłopotów spowodowanych wirusem, prowadzone są m.in. poprzez obserwację pozostałych krajów UE. Włosi przyglądają się formom pomocy jaką proponują swym przedsiębiorstwom inne kraje członkowskie (głównie Niemcy).
CZYTAJ TAKŻE: Co eksportować do Niemiec podczas pandemii
Dekret Uzdrowić Włochy
Regulacją, która wprowadziła rozwiązania o charakterze pierwszej pomocy dla włoskich firm jest Dekret Cura Italia (w wolnym tłumaczeniu Uzdrowić Włochy). Przewiduje on propozycje wsparcia dla systemu opieki zdrowotnej, pomocy dla włoskich rodzin, pracowników oraz przedsiębiorstw. Najważniejsze postanowienia dekretu Cura Italia dla włoskich firm to rozwiązania podatkowe, pracownicze oraz finansowe.
Rozwiązania podatkowe
Oto one:
- Tymczasowo zawieszona płatność zaliczek na składki zabezpieczeń społecznych oraz opłat z tytułu pozostałych obowiązkowych ubezpieczeń. Płatność musi być dokonana bez naliczania kar i odsetek, jednorazowo do 31 maja 2020 r. lub ratalnie, maksymalnie w pięciu ratach miesięcznych, począwszy od maja 2020 r.;
- Tymczasowo zawieszona płatność wszelkich zobowiązań podatkowych, których data płatności była przewidziana w okresie od 8 marca do 31 maja 2020. Dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, zawodów artystycznych oraz osób wykonujących działalność zawodową, które posiadają domicyl podatkowy lub siedzibę na terytorium Włoch, osiągających przychody lub wynagrodzenia poniżej 2 mln euro w poprzednim do aktualnego okresie rozliczeniowym na dzień wejścia w życie niniejszego dekretu ustawodawczego, wprowadza się zawieszenie opłat, których termin przypada na okres od 8 marca do 31 maja 2020:
- a) podatków u źródła i potrąceń związanych z dopłatami regionalnymi i gminnymi, które podmioty te wpłacają jako płatnicy podatku,
Zawieszenie płatności podatku VAT ma zastosowanie, bez względu na wielkość obrotów czy uzyskiwanych wynagrodzeń dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, artystyczną lub osób wykonujących działalność zawodową, które mają domicyl podatkowy lub siedzibę w prowincjach: Bergamo, Cremona, Lodi i Piacenza.
- ulga podatkowa dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w wysokości 60 proc. kwoty opłaconego czynszu za marzec dla nieruchomości należących do kategorii katastralnej C/1, tzn. przeznaczonej do działalności handlowej;
- ulga podatkowa w wysokości 50 proc. kosztów poniesionych na odkażanie środowiska pracy i narzędzi, do wysokości 20 tys. euro na rzecz podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, artystyczną i zawodową. W 2020 r. ulga podatkowa będzie przyznawana do momentu wyczerpania maksymalnej kwoty 50 mln euro;
- w okresie od 8 marca do 31 maja 2020 r. zawieszenie terminów dotyczących prowadzenia kontroli i postępowań skarbowych ze strony urzędów skarbowych i pozostałych jednostek kontroli skarbowej;
- wstrzymanie płatności, przypadających w okresie od 8 marca do 31 maja 2020 r., wynikające z kar wydanych przez organy podatkowe. Płatności będą dokonywane jednorazowo w ciągu miesiąca następującego po zakończeniu okresu zawieszenia należności.
CZYTAJ TAKŻE: Jak dostać postojowe z ZUS przy umowach cywilnoprawnych
Rozwiązania z zakresu prawa pracy
Dekret Cura Italia przewiduje też wiele propozycji dla pracodawców, w celu ochrony miejsc pracy i zmniejszenia kosztów pracowniczych, m.in.:
- nowe fundusze przeznaczone na dodatki do wynagrodzenia w celu uzupełnienia pensji za pracę w mniejszym wymiarze godzin,
- jednorazowe wsparcie w wysokości 500 euro na rzecz osób wykonujących działalność zawodową posiadających działalność gospodarczą aktywną na dzień 23 lutego 2020 r. nie posiadających prawa do pobierania świadczeń emerytalnych i nieubezpieczonych w innych organach obowiązkowych zabezpieczeń społecznych, a także robotnikom rolnym oraz pracownikom estradowym;
- przedłużenie terminów składania wniosków o bezrobocie;
- urlop dla pracowników posiadających dzieci w wieku 12 lat i młodszych w sektorze prywatnym w wysokości 50 proc. wynagrodzenia, z którego korzystają, począwszy od 5 marca w sposób nieprzerwany lub w okresie podzielonym, lecz który nie przekracza łącznie piętnastu dni.
Alternatywą dla pracownika może być premia na zakup usług związanych z opieką nad dziećmi w ramach maksymalnego ogólnego limitu 600 euro, który zostanie wykorzystany na świadczone usługi;
CZYTAJ TAKŻE: Koronawirus. Jak zoptymalizować koszty pracy
- zwiększenie liczby dni wolnych, tzw. pozwoleń w skali miesiąca, do dwunastu dni dla marca i kwietnia 2020 r.;
- dodatek w wysokości 100 euro dla osób uzyskujących dochody z tytułu umowy o pracę, których łączny dochód nie przekracza 40 tys. euro;
- zawieszenie terminów opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i obowiązkowych składek ubezpieczeniowych dla pracowników domowych, przypadających do zapłaty w okresie od 23 lutego 2020 r. do 31 maja 2020 r.
- jednorazowa pomoc za miesiąc marzec w wysokości 600 euro na rzecz m.in.:
1) osób wykonujących wolny zawód, prowadzących działalność gospodarczą aktywną w dniu 23 lutego 2020 r., niebędących emerytami i rencistami, które nie są objęte innymi obowiązkowymi formami zabezpieczenia społecznego;
2) pracowników sezonowych w sektorze turystyki i wypoczynku, którzy mimowolnie zakończyli zatrudnienie w okresie od 1 stycznia 2019 r. do daty wejścia w życie tego przepisu, nie będących emerytami i rencistami;
4) pracowników rolnych pracujących na czas nieokreślony, nie posiadających prawa do pobierania emerytury, którzy w roku 2019 r. przepracowali co najmniej 50 godzin w działalności rolnej;
5) pracowników zarejestrowanych do Funduszu emerytalnego dla pracowników estradowych, którzy wpłacili co najmniej 30 składek dziennych do tegoż funduszu w 2019 r., a których dochody nie przekraczają 50 tys. euro i nie posiadają prawa do pobierania emerytury.
Dla wszystkich powyższych uprawnionych, dodatek za marzec 2020 r. nie stanowi dochodu podlegającego opodatkowaniu i będzie wypłacany przez INPS, czyli włoski odpowiednik ZUS, na podstawie wniosku złożonego on-line.
Rozwiązania finansowe
Rozwiązania polegające na kredytowaniu przedsiębiorstw w celu wyjścia z kryzysu są najbardziej krytykowanym elementem Dekretu Cura Italia.
Obawy wzbudza ich zastosowanie w praktyce, a przede wszystkich obawa przed długimi procedurami i biurokracją.
W celu wsparcia działalności przedsiębiorczej, włoski rząd proponuje program kredytowy, z którego przedsiębiorstwa mogą skorzystać za pośrednictwem banków, pośredników finansowych i innych podmiotów upoważnionych do udzielania kredytów we Włoszech. Możliwe jest otwarcie linii kredytowej w uproszczonych procedurach, przedłużenie pożyczek i zawieszenie płatności do 30 września 2020 r. dla spłaty kredytów hipotecznych oraz pozostałych pożyczek.
CZYTAJ TAKŻE: Jak stosować przepisy o zwolnieniach grupowych
Tyle na papierze, a w praktyce?
– Ostatnio jestem w stałym kontakcie z naszymi klientami oraz współpracownikami z Włoch. Obecnie jedynym konkretnym wsparciem jest jednorazowa wypłata kwoty 600 euro dla osób prowadzących działalność gospodarczą oraz doradców samozatrudnionych zarejestrowanych w „casse professionali” (ZUS dla rożnych kategorii doradców, np. adwokatów, doradców podatkowych itd.) – mówi Alfio Mancani, adwokat z kancelarii prawniczej DZP.
– Rozporządzenie rządu dotyczące płynności finansowej (tz. decreto liquidita’), które przewiduje pożyczki gwarantowane przez państwo, z perspektywy ostatnich dni wygląda na martwe. Banki nie są gotowe do udzielania pożyczek. Również państwowy program dofinansowania w ramach wsparcia zatrudnienia (cassa integrazione dei dipendenti) nadal nie ma określonych warunków płatności. Kolejne rozporządzenie ma zostać wydane w ciągu najbliższych kilku dni lub tygodni, ale bez pewności co do natychmiastowej płynności finansowej trudno jest przewidzieć, czy wprowadzone rozwiązania będą skuteczne, czy też nie – podkreśla Mancani.
Według przedsiębiorców oczekiwanie na skuteczne rozwiązania ze strony rządu nie może się przedłużać. Właściciele oraz organizacje biznesowe nie kryją zniecierpliwienia i podkreślają, że dla włoskich firm, gdzie przeważają małe przedsiębiorstwa, liczy się każdy dzień. Pojawiają się też głosy niepokoju, że Włochom grozi niekontrolowany wykup rodzimych przedsiębiorstw przez kapitał zagraniczny.
Respiratory zamiast aut
Wiele włoskich firm z branży odzieżowej czy skórzanej, samodzielnie stara się ratować własną sytuację, błyskawicznie dostosowując się do produkcji maseczek czy medycznej odzieży ochronnej. Przemysł maszynowy i samochodowy przekwalifikowuje się tymczasowo na produkcję respiratorów.
– Na poziomie stosunków z Europą rząd włoski po raz pierwszy tak mocno sprzeciwił się innym europejskim partnerom (w szczególności Niemcom oraz Niderlandom) w kwestii przyjęcia rozwiązania dotyczącego euroobligacji, mającego na celu finansowanie przedsiębiorstw w tym trudnym czasie. Podczas tego zdarzenia okazało się, że po wielu latach Włochy nadal nie przyjęły reform strukturalnych, których domaga się Europa, jej obywatele oraz przedsiębiorcy, oraz które są niezbędne do wyjścia z kryzysu, który stanowił problem jeszcze przed pandemią – ocenia Alfio Mancani.
– Mam nadzieję, że skorzystamy z okazji wynikającej z obecnej trudnej sytuacji w celu zainicjowania ważnych inwestycji infrastrukturalnych (niestety, we Włoszech nadal istnieje problem z załamującymi się mostami), zreformowania systemu wymiaru sprawiedliwości oraz zoptymalizowania systemu podatkowego – dodaje ekspert DZP od lat mieszkający i pracujący w Polsce.
Autorka jest doradcą podatkowym i księgowym. Prowadzi kancelarię doradztwa podatkowego w Maceracie – Studio Tributarista Anna Czerwińska, partner Studio Farina &Torresi.