Podstawą do naliczenia odpisów na fundusz socjalny jest przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w jego drugim półroczu – jeżeli było wyższe. Jednak w 2012 r. nie chodzi o rok poprzedni, ale wyjątkowo o 2010 r.

Tym samym tegoroczne odpisy naliczane są w tej samej wysokości co w roku ubiegłym, czyli od przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w drugim półroczu 2010 r. (2917,14 zł).

Zatem wysokość odpisów i zwiększeń w 2012 r. nie uległa zmianie w stosunku do roku poprzedniego.

Wpłaty dobrowolne

Pracodawca może zwiększyć 37,5-proc. podstawowy odpis o 6,25 proc. przeciętnego wynagrodzenia na każdą zatrudnioną osobę, w stosunku do której orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności. Gdy firma sprawuje opiekę socjalną nad emerytami i rencistami, w tym także nad tymi ze zlikwidowanych zakładów pracy, może zwiększyć fundusz o 6,25 proc. przeciętnego wynagrodzenia na każdego świadczeniobiorcę uprawnionego do tej opieki.

Od ubiegłego roku dodatkowo środki funduszu socjalnego mogą zasilać pracodawcy, którzy utworzyli zakładowy żłobek lub klub dziecięcy, gdy przeznaczą na ten cel z odpisu podstawowego kwotę odpowiadającą 7,5 punktu procentowego tego odpisu.

Mają prawo zwiększyć zfśs na każdą zatrudnioną osobę o 7,5 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, pod warunkiem przeznaczenia całości tego zwiększenia na prowadzenie żłobka lub klubu dziecięcego. Powyższych zasad naliczania odpisów nie stosują placówki oświatowe, w których obowiązują odrębne przepisy w tym zakresie.

Ustawowe odpisy można przy tym dowolnie kształtować przez zmianę układu zbiorowego pracy bądź regulaminu wynagradzania. Dopasowany wskaźnik odpisu powinien być określony procentowo.

Ile przekazać

Po ustaleniu przeciętnej planowanej liczby zatrudnionych w 2012 r., wystarczy obliczyć całoroczny odpis. Kontynuując wcześniejszy przykład, wykonajmy rachunki:

24,25 etatów x 37,5 proc. przeciętnego wynagrodzenia – 24,25 etaty x 1093,93 zł = 26 527,80 zł.

Równowartość 75 proc. tej kwoty, która podlega wpłacie na rachunek funduszu do 31 maja 2012 r., to 19 895,85 zł.

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby wpłacić od razu całość. Jeśli jednak firma podzieli odpis na dwie raty, to pierwsza nie może być niższa niż równowartość 75 proc. odpisów podstawowych. Drugą transzę, tj. pozostałe 25 proc., powinna przekazać do końca września.

Weryfikacja planu

Przeciętna planowana liczba zatrudnionych, określona na początku roku, często rozmija się z rzeczywistością. Jest jednak możliwość weryfikacji odpisu np. przy okazji przesłania pierwszej bądź drugiej raty środków, po ponownym przeliczeniu całorocznej kwoty odpisu z uwzględnieniem zmian w zatrudnieniu.

By pokazać bardziej skomplikowany stan faktyczny, załóżmy, że w firmie z poprzedniego przykładu:

- 10 pracowników pełnoetatowych wykonuje swoje obowiązki w warunkach szczególnych,

- dwie osoby zatrudnione na 1/2 etatu to osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności,

- są pracownicy młodociani zatrudnieni w celu przygotowania zawodowego: trzech w I klasie, trzech w II klasie i dwoje w III klasie,

- firma opiekuje się dziesięcioma byłymi pracownikami, uprawnionymi do emerytury lub renty.

Na osoby niepełnosprawne oraz eks-pracowników dokonywane są dobrowolne zwiększenia. Przystępujemy do przeliczeń:

- od 24,25 pełnych etatów odejmujemy 10 etatów (10 pracowników w warunkach szczególnych), aby ustalić 37,5 proc. odpis, 50 proc. odpis oraz zwiększenia odpisu o 6,25 proc. na każdego niepełnosprawnego i zwiększenia funduszu o 6,25 proc. na każdego z emerytów, czyli:

14,25 etatów x 1093,93 zł = 15 588,50 zł – odpis podstawowy na zatrudnionych w normalnych warunkach

10 pełnych etatów x 1458,57 zł = 14 585,70 zł – odpis zwiększony na osoby zatrudnione w warunkach szczególnych

3 osoby młodociane I rok x 145,86 zł = 437,58 zł

3 osoby młodociane II rok x 175,03 zł = 525,09 zł

2 osoby młodociane III rok x 204,20 zł = 408,40 zł

Razem odpisów podstawowych: 31 545,27 zł

Z tej kwoty 75 proc. to 23 658,95 zł, które trzeba wpłacić na rachunek funduszu socjalnego do końca maja. Natomiast do 30 września pracodawca musi ponownie zasilić konto funduszu o pozostałe 25 proc. całej kwoty odpisów podstawowych, tj. 7886,32 zł wraz z dobrowolnymi zwiększeniami czyli:

2 osoby niepełnosprawne x 182,32 zł = 364,64 zł – zwiększenia na osoby niepełnosprawne

10 pracowników-emerytów x 182,32 zł = 1823,20 zł – zwiększenia na byłych pracowników.

Powyższe zasady ustalania odpisów na zfśs, czyli według ustawy o zfśs, nie mają zastosowania do:

1) szkół wyższych działających na podstawie przepisów o szkolnictwie wyższym,

2) szkół i placówek objętych systemem oświaty w stosunku do nauczycieli podlegających przepisom Karty nauczyciela.