Kryzys w niejednej firmie spowodował już wprowadzanie programów oszczędnościowych. Pracownicy nie korzystają już tyle ze służbowych taksówek, premie są niższe. Obniżane są także pensje zasadnicze. Wszystko to lepsze niż redukcja etatu. Taka jest powszechna opinia pracowników. Jak zatem obciąć wynagrodzenie co do zasady, nie rozwiązując angażu? Zobaczmy, co mówi kodeks pracy.
[srodtytul]Tylko ważne składniki...[/srodtytul]
Do zmiany wynagrodzenia, która pogarsza sytuację pracownika, zastosowanie znajdzie wypowiedzenie zmieniające. Reguluje je art. 42 § 1 – 3 kodeksu pracy (k.p.). Na czym to polega ? Pozwala ono pracodawcy na mocy jednostronnego oświadczenia woli dokonać zmian ważnych składników umowy. Czyli jakich? Za takie składniki uznaje się elementy przedmiotowo istotne, zatem rodzaj, miejsce i czas pracy, ale i warunki płacy. Szef, składając takie oświadczenie, nie ma na celu rozwiązania stosunku pracy, lecz samą zmianę. Nie prowadzi to do definitywnego zakończenia pracy. Zatem nie jest to to samo co wypowiedzenie umowy o pracę.
Jednakże do wypowiedzenia zmieniającego stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu definitywnym umowy o pracę. Co oznacza, że stosowane będą przepisy o okresach wypowiedzenia, o ochronie powszechnej i szczególnej pracownika (konsultacje pracodawcy z zakładowymi organizacjami związkowymi, zakaz wypowiedzenia umowy pracownikowi w wieku przedemerytalnym, zakaz wypowiedzenia w okresie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy). Dotyczy to także zachowania formy pisemnej.
Tu uwaga! [b]Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane dopiero z chwilą, gdy zaproponowano pracownikowi na piśmie nowe warunki.[/b] A to oznacza, że nie wystarczy złożenie samego oświadczenia woli o wypowiedzeniu i jego doręczenie pracownikowi.
Trzeba jeszcze przedstawić mu ofertę zatrudnienia na nowych warunkach. Propozycja musi być konkretna, a warunki podlegające modyfikacji przedstawiane są na podstawie umowy o pracę.
Polepszenie warunków pracy i płacy zasadniczo akceptowane będzie przez pracownika w sposób dorozumiany. Przyznanie wyższego wynagrodzenia wymagać będzie zgody wyraźniej lub dorozumianej.
[srodtytul]...i zawsze z pouczeniem[/srodtytul]
Wypowiedzenie zmieniające powinno zawierać pouczenie o konsekwencjach odmowy przyjęcia nowych warunków i o prawie pracownika do wyrażenia tej odmowy w terminie do połowy okresu wypowiedzenia. Brak pouczenia nie wpływa jednak na ważność i skuteczność wypowiedzenia, choć pracownik może złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków w trakcie okresu wypowiedzenia aż do końca jego trwania.
Wola podwładnego może być wyrażona przez każde jego zachowanie dostatecznie ujawniające tę wolę. Natomiast fakt milczenia pracownika uważa się za aprobatę zaproponowanych warunków, co prowadzi do ich przyjęcia. Podobnie na ten temat wypowiadał się też Sąd Najwyższy (por. [b]wyrok SN z 3 sierpnia 1983 r., I PRN 103/83, wyrok SN z 24 maja 2001 r.[/b]).
[srodtytul]Nie do każdego podwładnego[/srodtytul]
Możliwość wypowiedzenia zmieniającego jest ograniczona w stosunku do osób objętych ochroną przedemerytalną, czyli pracowników, którym brakuje mniej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Wobec takich pracowników warunki pracy lub płacy można wypowiedzieć tylko wówczas, gdy wypowiedzenie to stało się konieczne ze względu na wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu zatrudnionych pracowników lub tej ich grupy, do której pracownik należy. Zmianę uzasadni też stwierdzona orzeczeniem lekarskim utrata zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy czy niezawiniona przez pracownika utrata uprawnień koniecznych do jej wykonywania. Mówi o tym art. 43 k.p.
Wypowiedzenia zmieniającego nie stosuje się do zmiany warunków umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy (por. [b]wyrok SN z 12 listopada 2003 r., I PK 591/02[/b]).
[srodtytul]Płaca nietknięta[/srodtytul]
W okresie wypowiedzenia zmieniającego pracownik zachowuje prawo do dotychczasowego (a zatem niezmienionego) wynagrodzenia. Przyjęcie nowych warunków pracy lub płacy powoduje, że stosunek pracy trwa nadal.
Wzór wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy określa załącznik nr 5 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=AC57482F3183D3F6C82710E9FC326B02?id=73963]rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (DzU nr 62, poz. 286 ze zm)[/link].
[ramka][b]Uwaga [/b]
Oświadczenie pracownika dotyczące zgody na zmianę warunków płacy nie musi mieć formy pisemnej.[/ramka]