Odsprzedaż wody lub gazu nie przesądzi o rejestracji

Tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny we Poznaniu w wyroku z 26 października 2017 r. (I SA/Po 747/17).

Stan faktyczny

W złożonym w styczniu br. wniosku pytający wskazał, że nie jest czynnym podatnikiem VAT, ale będzie nim od 1 lipca 2017 r. Użycza i wynajmuje (także na cele mieszkaniowe osobie fizycznej) pomieszczenia znajdujące się w budynkach, dla których sprawuje trwały zarząd i jest administratorem. Wnioskodawca ma podpisane umowy na dostawę mediów dla obiektów użyczonych i wynajmowanych oraz otrzymuje faktury od ich dostawców. Umownie uregulował sposób podziału kosztów zużycia mediów, w związku z czym wystawia noty obciążeniowe (refakturuje) stosując zwolnienie z VAT. Kwota, jaką zostali obciążeni użytkownik i najemcy w 2016 r., przekroczyła 200 tys. zł netto. Wnioskodawca zapytał czy jest zobowiązany do złożenia zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R już w 2017 r. Sam uważał, że do 30 czerwca 2017 r. nie miał obowiązku rejestracji jako czynny podatnik VAT i złożenia zgłoszenia rejestracyjnego.

Fiskus nie potwierdził tego stanowiska. Przypomniał, że zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT – w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2016 r. – zwolniona od podatku była sprzedaż, której wartość nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym 150 tys. zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Od 1 stycznia 2017 r. limit ten wzrósł do 200 tys. zł. Co do zasady, prawo do korzystania ze zwolnienia przysługuje do momentu, kiedy wartość sprzedaży przekroczy kwotę limitu. Powołując się na wyrok TS UE (C-42/14) urzędnicy wskazali, że do limitu uprawniającego do korzystania ze zwolnienia powinna być wliczana zarówno wartość sprzedaży z tytułu usług najmu, jak również kwoty z tytułu tzw. refakturowania na nabywców kosztów mediów. Obroty z tytułu refaktur są wynikiem podstawowych czynności wykonywanych w prowadzonej działalności gospodarczej, zatem nie można ich uznać za związane z nieruchomościami, o charakterze pomocniczym.

Rozstrzygnięcie

Wnioskodawca zaskarżył interpretację i wygrał. WSA w Poznaniu zauważył, że do spornego w sprawie limitu nie wlicza się odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług, zwolnionych od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 ustawy o VAT, z wyjątkiem m.in. transakcji związanych z nieruchomościami, jeżeli czynności te nie mają charakteru transakcji pomocniczych. Transakcje pomocnicze to takie, które nie są zasadniczą częścią (głównym przedmiotem) działalności danego podatnika. Nie jest przy tym istotna częstotliwość ich wykonywania. Ważny jest stopień zaangażowania aktywów i usług opodatkowanych przy wykonywaniu tych czynności. Pomocniczy charakter transakcji powinien być rozpatrywany wyłącznie w zakresie, w jakim skarżący występuje jako podatnik VAT. Należy go oceniać w relacji do pozostałych czynności podlegających opodatkowaniu. Sąd zgodził się z fiskusem, że obroty z tytułu refaktur są wynikiem podstawowych czynności wykonywanych przez skarżącego w prowadzonej działalności gospodarczej, zatem nie można ich uznać za transakcje o charakterze pomocniczym.

O wygranej przeważyła za to ocena, czy odprzedaż mediów stanowi transakcje związane z nieruchomościami. WSA stwierdził, że woda, energia elektryczna i gaz zawsze są dostarczane do nieruchomości, ponieważ miejsce ich wykorzystania zawsze jest usytuowane w budynku lub w budowli. Są to niewątpliwie transakcje wykorzystywane przez użytkownika czy najemcę nieruchomości, jednak nie dotyczą nieruchomości. Umieszczenie urządzeń przesyłowych w nieruchomości nie oznacza, że przedmiotem czynności związanych z mediami jest nieruchomość.

Skoro przy zakupie mediów nie były one rozpoznawane jako "transakcje związane z nieruchomościami", to nie mogą być one w ten sposób traktowane przy refakturowaniu, które jest jedynie zwykłym przerzuceniem kosztów związanych z tymi mediami. Jeżeli przedmiotem czynności jest nieruchomość (np. najem lub zarządzanie obiektem), wówczas należy ją zakwalifikować jako czynność związaną z nieruchomością. Jeżeli natomiast jedynym związkiem z nieruchomością jest umiejscowienie w niej nośnika dla dostarczanych mediów, to nie można uznać, że mamy do czynienia z transakcjami, których przedmiotem jest nieruchomość. W konsekwencji WSA uznał, że odsprzedaż mediów nie może być traktowana jako transakcja związana z nieruchomością, czyli jej wartość nie może być uwzględniona w limicie z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT.

masz pytanie, wyślij e-mail do autorki: a.tarka@rp.pl

Zdaniem eksperta

Grzegorz Keler, adwokat współpracujący z Kancelarią Paczuski Taudul

Kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia w sprawie miało ustalenie, czy odsprzedaż mediów w związku ze świadczoną usługą najmu może być traktowana jako transakcja związana z nieruchomością, co skutkowałoby jej uwzględnieniem w wartości sprzedaży, na podstawie której ustala się prawo do zwolnienia podmiotowego z VAT. Zdaniem sądu związek taki istnieje, ale nie jest on wystarczająco ścisły. Stanowisko to wydaje się prawidłowe. Poprzez transakcję związaną z nieruchomością należy rozumieć czynności odnoszące się bezpośrednio do nieruchomości, jak np. zbycie lub najem budynku. Natomiast przedmiotem transakcji odsprzedaży mediów nie jest nieruchomość, lecz określone media. Nie ma znaczenia, że media te są dostarczane do określonej nieruchomości. Zagadnienie to wciąż jednak budzi kontrowersje. W interpretacjach z 19 stycznia 2016 r. (IPPP2/4512-1013/15-2/IŻ) i z 4 maja 2016 r. (IPPP2/4512-168/16-3/MT) IS w Warszawie stwierdziła, że czynności związane z dostawą mediów na rzecz właścicieli mieszkań przez wspólnotę mieszkaniową są czynnościami związanymi z nieruchomościami.

W omawianym wyroku odniesiono się również do statusu państwowej jednostki budżetowej jako podatnika VAT. Powołując się uchwałę NSA z 24 czerwca 2013 r. (I FSK 1/13) WSA uznał, że jednostka taka może być podatnikiem VAT. Stanowisko to wydaje się jednak wątpliwe. Nie ma bowiem racjonalnego powodu, aby różnicować status podatkowy państwowych i gminnych jednostek budżetowych. Te drugie – w świetle uchwały NSA – nie są podatnikami VAT. Co więcej, z powołanej przez sąd uchwały nie wynika bezpośrednio, że państwowe jednostki budżetowe posiadają status podatnika VAT, a jedynie, że nie można do tych jednostek odnosić wprost stanowiska dotyczącego gminnych jednostek budżetowych.