Aby utrzymać płynność finansową firmy, mieć środki na regulowanie jej bieżących zobowiązań czy na prowadzenie inwestycji służących rozwojowi przedsiębiorstwa, przedsiębiorcy nierzadko zmuszeni są do pozyskania zewnętrznych źródeł finansowania. Najczęściej będzie to kredyt bądź pożyczka udzielana przez uprawnione instytucje finansowe. Zaciągnięcie pożyczki czy kredytu wymaga jednak poniesienia różnych kosztów w postaci opłat prowizyjnych za przyznanie kredytu, pożyczki bądź linii kredytowej, odsetek od wykorzystanego w ramach tych instrumentów kapitału, a nierzadko także ich ubezpieczenia. Jednocześnie przedsiębiorcy dążą do minimalizacji obciążeń fiskalnych, więc zadają sobie pytanie o możliwość i zasady zaliczania tego typu wydatków w ciężar kosztów uzyskania przychodów.
Zarówno w PIT, jak i w CIT obowiązuje podstawowa reguła, zgodnie z którą za koszty uzyskania przychodów uznaje się koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodu bądź zachowania albo zabezpieczenia jego źródła z wyjątkiem tych, które zostały wymienione w art. 23 ustawy o PIT (art. 16 ustawy o CIT).
Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT (art. 16 ust. 1 ?pkt 10 ustawy o CIT) nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na spłatę pożyczek (kredytów), z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów). O ile zatem spłata raty kapitałowej udzielonego podatnikowi kredytu bądź pożyczki nie jest uznawana za koszt podatkowy, o tyle mogą nim być skapitalizowane odsetki. Oczywiście, jeżeli ich zapłata ma związek z osiągnięciem przychodu bądź zachowaniem albo zabezpieczeniem jego źródła. Ale uwaga! Skapitalizowane odsetki od udzielonego przedsiębiorcy kredytu bądź pożyczki mogą zostać zaliczone w ciężar kosztów podatkowych, jeżeli zostały zapłacone (art. 23 ust. 1 pkt 32 ustawy o PIT, art. 16 ust. 1 ?pkt 11 ustawy o CIT).
Warto również zauważyć, że w przypadku kredytu (pożyczki) udzielonego podatnikowi w walucie obcej za koszty (odpowiednio przychody) podatnik jest zobowiązany uznać rozpoznane różnice kursowe. Natomiast w razie pożyczki bądź kredytu waloryzowanego kursem waluty obcej (tzw. kredyt denominowany) kosztem bądź przychodem podatkowym będzie różnica kapitału spłacanego w stosunku do wartości kapitału udzielonego podatnikowi.
Przedstawione zasady to model podstawowy. W niektórych przypadkach przepisy nakazują jednak odrębne traktowanie takich wydatków pod względem kosztowym. Pierwszy ze szczególnych przypadków to sytuacja, gdy kredyt bądź pożyczka mają charakter inwestycyjny. Wtedy zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 33 ustawy o PIT (art. 16 ust. 1 pkt 12 ustawy o CIT) nie mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów odsetki, prowizje i różnice kursowe od kredytów zwiększające koszty inwestycji w okresie ich realizacji. Koszty takie, poniesione do dnia przekazania środka trwałego (wartości niematerialnej i prawnej) do używania najczęściej będą bowiem wchodziły w zakres ich wartości początkowej, decydując ?w efekcie o wysokości dokonywanego przez podatnika odpisu amortyzacyjnego. Kolejny szczególny przypadek przewidziany został w ustawie o CIT i ma charakter przeciwdziałania tzw. cienkiej kapitalizacji. Otóż w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 tej ustawy ograniczono wielkość odsetek, które mogą zostać zaliczone w ciężar kosztów podatkowych, jeżeli podstawą dla ich naliczania są kredyt bądź pożyczka udzielona spółce przez jej wspólnika bądź wspólników albo przez inną spółkę, w której ten sam wspólnik posiada udziały.
Autor jest doradcą podatkowym