Podstawowe znaczenie ma wykładnia językowa

Wczoraj Naczelny Sąd Administracyjny podjął uchwałę o podatkowych skutkach w PIT zbycia majątku wykorzystywanego w działalności gospodarczej. Stanowisko siedmiu sędziów dotyczy konkretnie odpłatnego zbycia nieruchomości i jest korzystne dla przedsiębiorców, którzy nie wprowadzili ich do ewidencji (sygnatura akt: II FPS 8/13).

Wątpliwości RPO

Sąd kasacyjny zajął się sprawą na wniosek rzecznika praw obywatelskich. Poprosił on o rozstrzygnięcie wątpliwości, czy kwoty uzyskane z odpłatnego zbycia nieruchomości lub ich części (udziału), wykorzystywane na potrzeby związane z działalnością gospodarczą, stanowią przychód z działalności gospodarczej w rozumieniu art. 14 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o PIT. Przy czym chodzi o nieruchomości, które nie były ujęte w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych oraz nie stanowią składników majątku wskazanych w art. 14 ust. 2c tej ustawy o PIT.

W swoim wystąpieniu RPO wskazała na istotne rozbieżności w orzecznictwie. Niektóre ze składów orzekających sądów administracyjnych prezentowały stanowisko, że odpłatne zbycie wskazanych we wniosku nieruchomości nie przynosi przychodu z działalności gospodarczej. Inne wprost przeciwnie, że brak formalnego ujęcia nieruchomości (lub jej części lub udziału w nieruchomości) w ewidencji środków trwałych jest bez znaczenia dla zaliczenia przychodów z jej sprzedaży do przychodów firmowych. W tym przypadku sądy uznawały, że zasadnicze znaczenie ma rzeczywiste wykorzystywanie składnika majątku w prowadzonej działalności gospodarczej. Sam fakt wykorzystania nieruchomości w tej działalności jest bowiem wystarczający, by opodatkować przychód z jej zbycia jako przychód z działalności. Sama rzecznik opowiedziała się za stanowiskiem korzystnym dla podatników. Reprezentująca ją przed NSA Julianna Gąsiorowska jako główny argument przemawiający za tą tezą wskazała m.in. to, że ujmowanie środków trwałych w ewidencji jest wyborem podatnika, a nie jego obowiązkiem.

Za podjęciem uchwały na korzyść przedsiębiorców wnioskował też prokurator Prokuratury Generalnej Lucjan Nowakowski.

Poszerzony skład NSA potwierdził to stanowisko. Uznał, że w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2004 r. nie stanowi przychodu z działalności gospodarczej w rozumieniu art. 14 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o PIT odpłatne zbycie nieruchomości (ich części czy udziału), wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą, które nie były ujęte w ewidencji środków trwałych i które nie stanowią składników majątku wskazanych w art. 14 ust. 2c tej ustawy.

Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził, że przedstawione we wniosku zagadnienie wywoływało poważnie rozbieżności w dotychczasowym orzecznictwie sądów administracyjnych. W jego ocenie zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia powstałych wątpliwości ma wykładnia art. 14 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o PIT w brzmieniu nadanym mu od 2004 r.

Przepis jest jasny

– Podstawowe znaczenie dla odkodowania tej normy ma wykładnia językowa – podkreślił sędzia NSA Sławomir Presnarowicz.

Wskazuje ona jasno, że do zakwalifikowania danej kwoty do przychodów z działalności niezbędne jest przede wszystkim spełnienie dwóch przesłanek. Po pierwsze, sprzedaż musi dotyczyć środków trwałych. Po drugie, środek trwały musi być ujęty w ewidencji. W ocenie NSA uchybienie prawu poprzez niewpisanie danego środka do ewidencji ma zasadnicze znaczenie dla kwalifikowania przychodu. W konsekwencji sędziowie opowiedzieli się za stanowiskiem, że sprzedaż opisanego we wniosku RPO środka trwałego nieujętego w ewidencji nie może przynosić przychodu z działalności. Orzeczenie jest prawomocne.

Opinia dla „Rz"

Michał Grzywacz radca prawny, doradca podatkowy, wspólnik w kancelarii Grzywacz-Zawada

Uchwała siedmiu sędziów NSA potwierdza, że art. 14 ust. 2 pkt 1a ustawy o PIT wprowadza dwie przesłanki, których dopiero kumulatywne spełnienie powoduje powstanie przychodu z działalności: po pierwsze sprzedaż musi dotyczyć środka trwałego, po drugi musi on zostać ujęty w ewidencji środków trwałych. Wykorzystywanie nieruchomości bez jej ujęcia w ewidencji środków trwałych przesądza, że późniejsza jej sprzedaż stanowić będzie przychód ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT. W konsekwencji co do zasady taka sprzedaż po upływie pięciu lat, licząc od końca roku, w którym nastąpiło nabycie (wybudowanie), nie będzie podlegać PIT. Do opodatkowania sprzedaży nieruchomości zastosowanie znajdą zasady, które obowiązywały w dacie jej nabycia. Trzeba jednak pamiętać, że w ostatnich latach zasady te zmieniały się kilka razy.