Od 20 września br. obowiązują zmienione przepisy ustawy o podatku akcyzowym dotyczące obrotu wyrobami węglowymi, które zlikwidowały wiele obowiązujących wcześniej problematycznych warunków formalnych (szczególnie dokumentacyjnych), których spełnienie było konieczne w celu zastosowania zwolnienia tych wyrobów z akcyzy.
Na cele opałowe
Należy przypomnieć, że wyroby węglowe zostały opodatkowane podatkiem akcyzowym z początkiem 2012 r. Ustawodawca wprowadził jednocześnie szeroki zakres zwolnień i warunków ich stosowania. Pierwsza kategoria zwolnień związana jest z przeznaczeniem wyrobów węglowych (ogólnie rzecz ujmując: na cele opałowe) i obejmuje m.in. zużycie tych wyrobów w procesie produkcji energii elektrycznej i wyrobów energetycznych, zużycie przez gospodarstwa domowe, przez zakłady energochłonne do celów opałowych, czy też do przewozu towarów i pasażerów koleją.
Jeszcze przed zużyciem
Druga kategoria zwolnień związana jest z obrotem tymi wyrobami między tzw. pośredniczącymi podmiotami oraz z ich sprzedażą na rzecz podmiotów korzystających ze zwolnienia związanego z przeznaczeniem tych wyrobów. W tym przypadku zwolnienie wyrobów węglowych następuje zatem jeszcze przed momentem ich zużycia. Do niedawna warunkiem korzystania z tego zwolnienia było jednak dołączanie do przemieszczanych przez pośredniczące podmioty dokumentów dostawy oraz sporządzanie i składanie organowi celnemu miesięcznych zestawień tych dokumentów. To właśnie te czynności dokumentacyjne sprawiały podatnikom liczne problemy. Istotą tych problemów była liczba egzemplarzy dokumentów dostawy, które należało wystawić (i związane z tym koszty) oraz zasady obrotu nimi. Co więcej, te rozwiązania sprawiały poważne trudności także organom podatkowym.
W celu wyeliminowania tych trudności i usprawnienia obrotu wyrobami węglowymi zrezygnowano z opodatkowywania sprzedaży tych wyrobów na terytorium Polski między pośredniczącymi podmiotami węglowymi. Zrezygnowano również z opodatkowywania nabycia wewnątrzwspólnotowego, importu, a także dostawy wewnątrzwspólnotowej i eksportu dokonywanych przez te podmioty. W ten sposób ciężar opodatkowania obrotu wyrobami węglowymi przeniesiono na ostatni etap obrotu, tzn. na podmiot, który je nabywa z zamiarem ich użycia, czyli na finalnego nabywcę węglowego. Jest nim podmiot, który nabywa na terytorium Polski, importuje lub nabywa wewnątrzwspólnotowo lub posiada uzyskane w sposób inny niż w drodze nabycia wyroby węglowe, niebędący pośredniczącym podmiotem węglowym. Tym samym transakcje wykonywane między pośredniczącymi podmiotami węglowymi nie tylko nie powodują obowiązku wystawiania dokumentów dostawy, ale przede wszystkim nie są opodatkowane akcyzą. W związku z tym, sprzedaż na rzecz innego pośredniczącego podmiotu węglowego nie jest obwarowana żadnymi obowiązkami dokumentacyjnymi w świetle przepisów akcyzowych.
Dwa egzemplarze
Obecnie obowiązek wystawiania dokumentów dostawy istnieje w przypadku dokonywania sprzedaży wyrobów węglowych przez podmioty pośredniczące na rzecz finalnych nabywców. Wystawienie dokumentu jest warunkiem zastosowania zwolnienia tych wyrobów z akcyzy ze względu na przeznaczenie. Zakres tego zwolnienia nie uległ jednak zmianie. Wyroby węglowe zużywane m.in. w procesie produkcji energii elektrycznej, czy też zużywane przez gospodarstwa domowe, podlegają w dalszym ciągu zwolnieniu z akcyzy. Sposób wystawiania i stosowania dokumentu dostawy reguluje rozporządzenie ministra finansów z 16 września 2013 r. (DzU z 2013 r., poz. 1108). Co do zasady taki dokument wystawiany jest przez pośredniczący podmiot węglowy w dwóch egzemplarzach nie później niż w 7. dniu od dnia wydania tych wyrobów. Pierwszy egzemplarz przeznaczony jest dla finalnego nabywcy węglowego. Natomiast drugi egzemplarz po pisemnym potwierdzeniu nabycia wyrobów przez finalnego nabywcę węglowego powinien zostać zwrócony pośredniczącemu podmiotowi węglowemu. Dokument dostawy może zostać zastąpiony przez fakturę VAT, gdy zawiera ona następujące elementy: pozycję CN wyrobów węglowych, ich ilość w kilogramach i ich przeznaczenie uprawniające do zwolnienia od akcyzy. Faktura taka podobnie jak dokument dostawy powinna zostać podpisana przez finalnego nabywcę węglowego i zwrócona pośredniczącemu podmiotowi węglowemu dla celów zwolnienia z akcyzy przedmiotowych wyrobów.
Nie dla zagranicznych
Na marginesie należy zauważyć, że aktualny pozostaje problem braku możliwości stosowania zwolnienia przez zagraniczne podmioty dokonujące obrotu wyrobami węglowymi na terytorium kraju, które nie posiadają siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności w Polsce. Definicja pośredniczącego podmiotu węglowego pomimo jej rozszerzenia, w dalszym ciągu nadaje bowiem ten status wyłącznie podmiotom z siedzibą w Polsce, dyskryminując zatem w tym zakresie podmioty zagraniczne.
Autor jest konsultantem podatkowym w kancelarii KSP Legal & Tax Advice w Katowicach
