Nowy przedsiębiorca może nie rozliczać VAT, wybierając tzw. zwolnienie podmiotowe, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, kwoty 150 tys. zł. Status podatnika VAT zwolnionego można utrzymać także w kolejnych latach, jeżeli wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150  tys. zł.

Wybór zwolnienia nie będzie jednak korzystny dla tych przedsiębiorców, którzy na potrzeby działalności dokonują licznych zakupów, co często ma miejsce właśnie w pierwszym okresie działania firmy (zwolnienie łączy się bowiem z brakiem prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktur zakupowych). Z tego względu, że ten rodzaj preferencji nie jest ograniczony czasem prowadzenia działalności tylko wartością sprzedaży, nie ma przeszkody, by rozpocząć działalność gospodarczą rozliczając VAT, a w kolejnym roku funkcjonowania firmy zmienić status podatkowy w VAT na podatnika VAT zwolnionego.

Wtedy, gdy jest zapłata

Znacznie korzystniejszą opcją dla nowej firmy może być zarezerwowana dla małych podatników tzw. metoda kasowa rozliczania podatku VAT. Pozwala ona przedsiębiorcy na rozliczanie się z fiskusem dopiero wtedy, gdy sam otrzyma od kontrahenta wynagrodzenie za dostarczone towary lub wykonane usługi. Wyjątek stanowią przedsiębiorcy, którzy dokonują sprzedaży na rzecz osób, które nie rozliczają VAT np. konsumenta albo przedsiębiorcy korzystającego ze zwolnienia. W takim przypadku obowiązek podatkowy powstanie z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Dużą zaletą metody kasowej jest fakt, że sprowadza się ona do zapłaty podatku dopiero wtedy, gdy podatnik będzie dysponował pieniędzmi, a w przypadku sprzedaży osobom nierozliczającym VAT daje co najmniej dodatkowe pół roku na uzyskanie zapłaty i zgromadzenie potrzebnych środków. Wadą tej metody jest natomiast konieczność prowadzenia rozliczeń kwartalnych, co w szczególności na gruncie VAT może być mało korzystne.

Tylko cztery razy w roku

Jeżeli jednak kwartalne rozliczenie jest atrakcyjne samo w sobie (podobnie jak w PIT, z uwagi na odroczenie terminu płatności), to nowy przedsiębiorca może dokonać takiego wyboru niezależnie od wyboru metody (kasowej lub memoriałowej) rozliczenia podatku. Częstotliwość kwartalna, chociaż jest rozwiązaniem o charakterze preferencyjnym, nie będzie jednak dobra dla tych firm, których struktura biznesu powoduje nadwyżki podatku (np. przy dużym udziale eksportu lub wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów). Podobnie, w przypadku nowych przedsiębiorców, kwartalne rozliczanie VAT może nie być korzystne, wtedy gdy przedsiębiorca będzie wykazywał kwoty do zwrotu np. poczynionych na stracie dużych inwestycji.

Jakie wyłączenia

Trzeba jednak dodatkowo pamiętać, że ustawa wprost wyklucza dostęp do zwolnienia dla przedsiębiorców, którzy świadczą usługi prawnicze, usługi w zakresie doradztwa lub usługi jubilerskie lub dokonują dostaw:

- wyrobów z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali,

- towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, z wyjątkiem energii elektrycznej i wyrobów tytoniowych (w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym),

- nowych środków transportu,

- terenów budowlanych oraz przeznaczonych pod zabudowę.