Wydatki stanowiące inwestycję w obcym środku trwałym zalicza się do kosztów uzyskania przychodów poprzez odpisy amortyzacyjne dokonywane od wartości początkowej tej inwestycji. Bezpośredniemu zaliczeniu ich w ciężar kosztów uzyskania przychodów sprzeciwiają się art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT i art. 23 ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT.

Warunkiem dokonywania przez podatnika odpisów amortyzacyjnych dla celów podatkowych od inwestycji w obcych środkach trwałych niestanowiących jego własności jest ujęcie poniesionych nakładów inwestycyjnych w prowadzonej przez niego ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (tak interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 2 grudnia 2008 r., ITPB3/423-486/08/MK).

Inwestycje w obcym środku trwałym należy wprowadzić do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych najpóźniej w miesiącu przekazania ich do używania (art. 16d ust. 2 ustawy o CIT i art. 22d ust. 2 ustawy o PIT). Późniejszy termin wprowadzenia uznaje się za ujawnienie środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej, o których mowa w art. 16h ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT lub art. 22h ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT.

Jeżeli inwestycje w obcym środku trwałym nie zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w miesiącu oddania ich do używania, to jedyną możliwością uwzględnienia wydatków w kosztach uzyskania przychodów (poprzez odpisy amortyzacyjne) jest ich ujawnienie przez podatnika w ewidencji (tak wyrok NSA z 23 listopada 2010 r., II FSK 1319/09).

Odpisów amortyzacyjnych od ujawnionych środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych nieobjętych dotychczas ewidencją dokonuje się, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym te środki lub wartości zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (art. 16h ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT lub art. 22h ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT).

Przykład

W maju 2013 r. pan Kazimierz K. zainstalował na swój koszt instalację gazową w użyczonym przez matkę samochodzie osobowym (środku trwałym firmy matki), wykorzystywanym w prowadzonej przez niego działalności. Wartość początkowa inwestycji w obcym środku trwałym to 3600 zł.

Pan Kazimierz K. nie wprowadził do ewidencji środków trwałych tych nakładów w maju 2013 r., kiedy to instalacja gazowa w użyczonym samochodzie została oddana do używania. Aby móc amortyzować tę inwestycję, p. Kazimierz musi ujawnić środek trwały, wprowadzając go do ewidencji środków trwałych. Jeżeli uczyni to w lipcu 2013 r., to będzie mógł amortyzować inwestycję w obcym środku trwałym (instalację gazową), począwszy od sierpnia 2013 r.

W katalogu negatywnym

Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na:

a) nabycie gruntów lub prawa wieczystego użytkowania gruntów, z wyjątkiem opłat za wieczyste użytkowanie gruntów,

b) nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie innych niż wymienione w lit. a środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, w tym również wchodzących w skład nabytego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanych części,

c) ulepszenie środków trwałych, które zgodnie z art. 16g ust. 13 ustawy o CIT lub art. 22g ust. 17 ustawy o PIT powiększają wartość środków trwałych, stanowiącą podstawę naliczania odpisów amortyzacyjnych.

Wydatki te, zaktualizowane zgodnie z odrębnymi przepisami, pomniejszone o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 16h ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT lub art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT, są jednak kosztem uzyskania przychodów w przypadku odpłatnego zbycia środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na czas ich poniesienia (art. 16 ust. 1 pkt 1 in principio ustawy o CIT i art. 23 ust. 1 pkt 1 in pricipio ustawy o PIT).