Jaki VAT dla eksportu, gdy nie ma dokumentów celnych

Eksport towarów objęty został na podstawie art. 41 ust. 4 oraz ust. 11 ustawy o VAT preferencyjną stawką VAT zero proc. Jej zastosowanie uzależnione jest jednak od spełnienia określonych warunków o charakterze formalnym, związanych przede wszystkim z posiadaniem właściwej dokumentacji poświadczającej wywóz towarów poza obszar Unii Europejskiej.

Od 1 kwietnia 2013 r. obowiązuje nowa definicja eksportu towarów zawarta w art. 2 pkt 8 ustawy o VAT.

Z katalogu

W związku ze zmianą definicji eksportu od początku kwietnia tego roku obowiązuje nowy katalog przykładowych dokumentów (określony w ust. 6a, dodanym do art. 41 ustawy o VAT), których terminowe posiadanie warunkuje prawo do zastosowania zero proc. stawki VAT w eksporcie towarów. Wśród tych dokumentów nowa regulacja wymienia np.:

- dokument w formie elektronicznej, otrzymany z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych albo potwierdzony przez urząd celny wydruk tego dokumentu, czy też

- dokument w formie elektronicznej, pochodzący z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych, otrzymany poza tym systemem, jeżeli zapewniona jest jego autentyczność.

W praktyce dokumentem stanowiącym potwierdzenie wywozu towarów poza obszar celny UE może być komunikat IE – 599, przesyłany drogą elektroniczną wraz z kluczem do bezpiecznej transmisji danych.

Ponadto znowelizowany został art. 41 ust. 11 ustawy o VAT dotyczący eksportu pośredniego. Zrezygnowano w nim z dotychczasowego pojęcia „kopii dokumentu", odsyłając w tym zakresie do ust. 6 i nowego ust. 6a ww. artykułu. Pozostawiono jednak zastrzeżenie, że z dokumentu potwierdzającego wywóz towarów poza terytorium UE w ramach eksportu pośredniego musi wynikać tożsamość towaru będącego przedmiotem eksportu i wywozu.

Skutki braku dowodów

Odrębności w zakresie eksportu bezpośredniego i pośredniego spowodowały, że w sposób odmienny uregulowane zostały zasady rozliczania sprzedaży eksportowej w przypadku braku dokumentów uprawniających do stawki zero proc.

Warunkiem zastosowania zerowej stawki VAT w eksporcie bezpośrednim jest posiadanie dokumentu potwierdzającego wywóz towarów poza UE przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, tj. do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu dokonania eksportu (ewentualnie do 25. dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym realizowano tę transakcję). Jak należy postąpić, gdy dokumenty nie dotrą na czas?

NIE WYKAZUJEMY W DEKLARACJI

Brak tej dokumentacji we wskazanych terminach powoduje, że eksporter nie wykazuje eksportu

- ani w deklaracji podatkowej składanej za miesiąc/kwartał, w którym doszło do eksportu,

- ani w ewidencjach VAT.

Ostateczne rozliczenie tej transakcji nastąpi dopiero w następnym miesiącu (kwartale).

ROZLICZAMY W KOLEJNYM OKRESIE JAKO EKSPORT LUB DOSTAWĘ KRAJOWĄ, W ZALEŻNOŚCI OD POSIADANYCH DOKUMENTÓW

W następnym miesiącu (kwartale) ww. transakcja wykazywana jest zarówno w deklaracji podatkowej, jak i w ewidencji VAT jako:

- eksport ze stawką zero proc. – jeżeli przed upływem terminu do złożenia deklaracji za ten następny okres rozliczeniowy podatnik posiada dokument potwierdzający wywóz towarów poza UE (przykładowo wskazany w art. 41 ust. 6a ustawy o VAT) lub dokument celny potwierdzający procedurę wywozu (art. 41 ust. 8 ww. ustawy),

- dostawę krajową, opodatkowaną według właściwej stawki VAT – jeżeli przed upływem terminu do złożenia deklaracji za ten następny okres rozliczeniowy podatnik nie posiada dokumentów potwierdzających wywóz/procedurę wywozu towarów poza UE. W tym przypadku VAT należy obliczyć metodą w „stu", przyjmując wartość dostawy eksportowej (a wykazywanej jako krajowa) jako kwotę brutto. Takie stanowisko wyrażają również organy podatkowe (np. Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 28 grudnia 2011 r., nr IBPP3/443- -1096/11/AB).

Uwaga! W przypadku eksportu pośredniego brak dokumentu potwierdzającego wywóz towarów poza obszar celny Unii powoduje, że już w miesiącu realizowania dostawy eksportowej podatnik musi wykazać tę dostawę jako sprzedaż krajową w składanej deklaracji podatkowej. W przeciwieństwie do eksportu bezpośredniego nie ma możliwości przesunięcia momentu rozliczenia tej transakcji na następny okres rozliczeniowy.

MAMY PRAWO DO KOREKTY NA BIEŻĄCO

Otrzymanie przez podatnika dokumentu potwierdzającego wywóz towarów poza UE upoważnia zarówno przy eksporcie bezpośrednim, jak i pośrednim do dokonania korekty podatku należnego w rozliczeniu za miesiąc/kwartał, w którym podatnik otrzymał ww. dokument (art. 41 ust. 9 ustawy o VAT).

Oznacza to, że podatnik rozliczy eksport ze stawką zero proc. na bieżąco, bez potrzeby korygowania pierwotnie złożonej deklaracji podatkowej. Mechanizm polegający na zmniejszeniu podatku należnego i jednocześnie zobowiązania podatkowego w VAT za okres rozliczeniowy otrzymania niezbędnych dokumentów pozwala, w przeciwieństwie do korekty w ramach transakcji wewnątrz- wspólnotowej dostawy towarów, na uniknięcie korygowania wstecz złożonych deklaracji.

NOWA DEFINICJA

Eksport towarów to dostawa towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium kraju poza terytorium Unii Europejskiej przez:

- dostawcę lub na jego rzecz (eksport bezpośredni) lub

- nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju, lub na jego rzecz (eksport pośredni), z wyłączeniem towarów wywożonych przez samego nabywcę do celów wyposażania lub zaopatrzenia m.in. statków rekreacyjnych,

jeżeli wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej jest potwierdzony przez urząd celny określony w przepisach celnych.

SAD TO PRZESZŁOŚĆ

Wraz z wprowadzeniem systemu ECS (Export Control System), pozwalającego na elektroniczną obsługę zgłoszeń wywozowych, od 1 lipca 2009 r. papierowy dokument SAD praktycznie został zastąpiony tą formą potwierdzania wywozu eksportowanych towarów do państw trzecich.

—Anna Zaleska, doradca podatkowy z Sendero