Kiedy importer rozliczy VAT w deklaracji

To pozwala poprawić przepływy finansowe w firmie.

Niekorzystna zasada ogólna

Przez import towarów ustawa o VAT rozumie przywóz towarów z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju. Zasadą jest, że podatek należny importer rozlicza w zgłoszeniu celnym. Musi faktycznie uiścić ten podatek przy dokonywaniu formalności celnych związanych z dopuszczeniem towaru do obrotu.

Jeśli importuje towary jako przedsiębiorca, to oczywiście może wyliczony podatek należny od importu wykazać i odliczyć w deklaracji VAT za miesiąc, w którym otrzymał dokument celny.

Jeśli nie odliczy zapłaconego podatku w tym terminie, może to zrobić – zgodnie z art. 86 ust. 11 ustawy o VAT – w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych. W ten sposób zostaje zachowana jedna z podstawowych zasad obowiązujących w podatku od wartości dodanej – zasada neutralności.

Nie zmienia to jednak faktu, że podatnicy importujący towary znajdują się w niekorzystnej sytuacji, jeśli idzie o przepływy finansowe (cash flow). Najpierw muszą uiścić kwotę podatku, aby później (niekiedy nawet kilkadziesiąt dni później) móc wykazać zapłaconą kwotę jako podatek do odliczenia. Jeśli powstanie nadwyżka podatku naliczonego nad należnym, na jej zwrot trzeba oczekiwać bardzo długo (od 25 dni nawet do 180 dni od złożenia deklaracji).

To w znacznym stopniu podważa zasadę neutralności VAT. Importer jest zmuszony przez długi czas faktycznie finansować podatek, co obciąża w istotny sposób koszty jego działalności.

Jednym z rozwiązań jest zastosowanie uproszczonych procedur celnych w imporcie towarów, które pozwalają obecnie na optymalizację finansowo-podatkową w zakresie VAT. Importer ma wówczas możliwość skorzystania z instytucji zawieszenia poboru podatku VAT w imporcie towarów.

Uproszczone rozliczenie

Począwszy od 1 kwietnia 2011 r. podatnicy mogą stosować wspomniane procedury uproszczone bez składania zabezpieczeń w wysokości równej kwocie zobowiązania podatkowego. Uprawnieni są bowiem do bezgotówkowego rozliczania podatku należnego poprzez deklarację podatkową, na podobnych zasadach jak przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów czy imporcie usług.

Regulacje w tym zakresie zawiera art. 33a ustawy o VAT. Dotyczy to procedur uproszczonych, o których mowa w art. 76 ust. 1 lit. b) lub c) rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny (Dz. Urz. UE L 302/1 ze zm.), w których okresem rozliczeniowym jest miesiąc kalendarzowy.

Uproszczone procedury celne

W myśl art. 76 ust. 1 lit. b i c ww. rozporządzenia Rady (EWG) Nr 2913/92 w celu usprawnienia przebiegu formalności i procedur, zapewniając prawidłowe wykonanie czynności, organy celne mogą zezwolić na warunkach określonych zgodnie z procedurą Komitetu, aby:

- zamiast zgłoszenia celnego określonego w art. 62 złożono dokument handlowy lub urzędowy wraz z wnioskiem o objęcie towarów daną procedurą,

- zgłoszenie towarów do danej procedury zostało dokonane przez wpisanie towarów do ewidencji; w tym przypadku organy celne mogą zwolnić zgłaszającego z obowiązku przedstawienia towarów.

Zgłoszenie uproszczone, dokument handlowy lub urzędowy bądź wpis do ewidencji muszą zawierać elementy niezbędne do identyfikacji towarów. Wpis do ewidencji musi wskazywać datę jego dokonania.

Procedury uproszczone mają zastosowanie przy wszystkich procedurach celnych, poza procedurą tranzytu, wobec której zastosowanie będą miały odrębne regulacje. Co do zasady na zastosowanie tych procedur upraszczających wymagane jest zezwolenie organów celnych.

Podatnik je stosujący, może rozliczyć kwotę podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji składanej za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu tych towarów.

Konieczne warunki

Artykuł 33a ustawy o VAT pozwala na zastosowanie mechanizmu zawieszenia poboru podatku, a tym samym rozliczanie podatku od importu towarów w ramach deklaracji podatkowej, tylko w razie łącznego spełnienia określonych warunków:

- dokonywania importu towarów w ramach określonej procedury celnej,

- zawiadomienia o zamiarze rozliczania podatku od importu towarów w ramach deklaracji podatkowej,

- przedstawienia wymaganych przepisami dokumentów organowi celnemu, przed którym dopełniane są formalności związane z importem towarów,

- wykazania przed urzędem celnym, że kwota podatku należnego od importu towarów została rozliczona w deklaracji.

Zdaniem organów podatkowych…

Stosowanie procedur uproszczonych nie wyklucza możliwości rozliczania jednocześnie podatku od importu towarów także na zasadach ogólnych. Potwierdziła to Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 15 września 2009 r. (ILPP2/443-520/ 09-2/SJ): „Jeżeli wnioskodawca zamierza dokonywać importu towarów (zarówno w procedurze uproszczonej, jak i procedurze zwykłej), będzie zobowiązany do wykazywania przedmiotowych czynności w deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy.

Przepisy regulujące kwestie wzorów deklaracji podatkowych, jak również objaśnienia do deklaracji dla podatku od towarów i usług nie wyłączają jednoczesnej możliwości rozliczania kwoty podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji podatkowej za ten sam okres rozliczeniowy zarówno importu towarów w procedurze uproszczonej, rozliczanego zgodnie z art. 33a ustawy, jak również w procedurze zwykłej.

Wobec powyższego wnioskodawca winien w deklaracji VAT za dany okres rozliczeniowy rozliczyć podatek należny od importu towarów w procedurze uproszczonej, o której mowa w art. 33a ustawy. Natomiast zainteresowany może wykazać podatek naliczony z tytułu importu towarów zarówno w procedurze uproszczonej, jak również w procedurze zwykłej w deklaracji VAT za ten sam okres rozliczeniowy, po spełnieniu warunku określonego w art. 86 ust. 1 ustawy”.

Na pytanie „czy podatek należny powstaje w miesiącu rozpoczęcia procedury uproszczonej, czy też w miesiącu, w którym urząd celny zarejestrował uzupełniające zgłoszenie celne”, Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 6 sierpnia 2009 r. (ILPP2/443-634/09-2/SJ) odpowiedziała „w przypadku dokonania przez agencję celną wpisu do rejestru, o którym mowa w art. 76 ust. 1 lit. c rozporządzenia Rady Nr 2913/92, w miesiącu maju 2009 r., (...) obowiązek podatkowy w imporcie towarów powstaje z chwilą powstania długu celnego, czyli w dniu, w którym zgłoszenie towarów do procedury uproszczonej zostało dokonane przez wpisanie towarów do ewidencji, tj. w dniu 31 maja 2009 r. W związku z powyższym podatek należny związany z przedmiotową transakcją winien być wykazany w deklaracji VAT-7 za miesiąc maj 2009 r.”. -

Pojedyncze pozwolenia

Opisane tu zasady mają również zastosowanie do tzw. pojedynczych pozwoleń, przewidzianych w art. 33b ustawy o VAT.

Instytucja pojedynczego pozwolenia funkcjonuje od 1 stycznia 2009 r. i polega na umożliwieniu przedsiębiorcom uzyskania w jednym z państw członkowskich pozwolenia obejmującego m.in. wszystkie transakcje importowe dokonywane w procedurze uproszczonej na obszarze innych uczestniczących w realizacji pozwolenia państw członkowskich.

Importer korzystający z pojedynczego pozwolenia zgłasza towary w kraju swojej siedziby, gdzie składa zgłoszenie celne o objęcie towarów wnioskowaną procedurą, podczas gdy towar fizycznie znajduje się w innym państwie członkowskim.

Podobnie jak w procedurach uproszczonych przewidzianych w art. 33a ustawy o VAT, podatnik może wybrać sposób rozliczania VAT, tzn. stosować zasady ogólne przewidziane przepisami celnymi, a następnie rozliczać zapłacony podatek po stronie podatku naliczonego lub stosować zasady uproszczone, rozliczając podatek po obu stronach deklaracji podatkowej, pod warunkiem spełnienia wymogów stawianych przez ustawę o VAT.

Niezbędne zawiadomienie

Zawiadomienie właściwych organów (tzn. naczelnika urzędu celnego oraz naczelnika urzędu skarbowego) o zamiarze rozliczania podatku od importu towarów poprzez deklarację podatkową powinno mieć formę pisemną. Należy je złożyć do organów właściwych miejscowo, przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego podatnik będzie stosował takie rozliczenie.

Termin ten ma charakter materialnoprawny i zawity, czyli nie podlega  przywróceniu. A więc w razie opóźnienia w złożeniu zawiadomienia uproszczone zasady rozliczeń tzn. zawieszenie poboru podatku i rozliczenie go w deklaracji będzie można stosować dopiero od następnego okresu rozliczeniowego.

Przepisy nie regulują, przez jaki okres podatnik powinien stosować uproszczone zasady rozliczania podatku od importu. Jest to pozostawione uznaniu przedsiębiorców. Ten, kto chce zrezygnować z uproszczeń, powinien zgłosić ten zamiar – w formie pisemnej – właściwemu organowi podatkowemu i organowi celnemu przed początkiem okresu rozliczeniowego, w którym rezygnuje z takiego rozliczenia.

Wymagane dokumenty

Poza stosownym zawiadomieniem naczelnikowi urzędu celnego, przed którym dokonywane są formalności związane z importem towarów trzeba przedstawić zaświadczenie o braku zaległości:

- we wpłatach należnych składek na ubezpieczenie społeczne oraz

- we wpłatach poszczególnych podatków stanowiących dochód budżetu państwa,

– przekraczających odrębnie z każdego tytułu, w tym odrębnie w każdym podatku, odpowiednio 3 proc. kwoty należnych składek i należnych zobowiązań podatkowych w poszczególnych podatkach. Udział zaległości w kwocie składek lub podatku ustala się w stosunku do kwoty należnych wpłat za okres rozliczeniowy, którego dotyczy zaległość.

Przedsiębiorca obowiązany jest także do przedstawienia zaświadczenia potwierdzającego zarejestrowanie go jako podatnika VAT czynnego. Tylko czynny podatnik VAT ma prawo do odliczenia podatku naliczonego, a więc tylko w jego przypadku celowe jest umożliwienie rozliczania podatku od importu towarów w ramach deklaracji podatkowej.

W przypadku pozostałych podatników (bez prawa do odliczenia) zastosowanie powyższych przepisów oznaczałoby w rzeczywistości jedynie odroczenie terminu płatności VAT należnego od importu towarów.

Wskazane zaświadczenia zachowują ważność przez 6 miesięcy. Podatnik ma więc obowiązek przedkładać uaktualnione dokumenty.

Obowiązki sprawozdawcze

Obowiązkiem podatnika jest też przedstawienie organowi celnemu dokumentów potwierdzających rozliczenie kwoty podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji podatkowej, w terminie 4 miesięcy po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu towarów.

Jeśli w terminie tym podatnik nie przedstawi dokumentów, traci prawo do rozliczenia VAT na zasadach uproszczonych (w odniesieniu do kwoty podatku należnej z tytułu importu towarów, którą miał rozliczyć w deklaracji). Konsekwencją jest obowiązek zapłaty organowi celnemu kwoty podatku wraz z odsetkami.

W razie wystąpienia zaległości i nieprzedstawienia deklaracji importowej organowi celnemu, organ ma prawo pobrać ten podatek od importera. Gdy importer rozliczył jednak tę kwotę podatku w deklaracji VAT, ma prawo do korekty deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym kwota podatku została pobrana.

Podatnik, który nie przestrzega terminu przedstawienia deklaracji podatkowej, może – w drodze decyzji naczelnika urzędu skarbowego – utracić na 36 miesięcy prawo do rozliczania podatku na zasadach preferencyjnych, począwszy od okresu rozliczeniowego następującego po miesiącu, w którym doręczono mu decyzję.

Decyzji takiej nie wydaje się, jeżeli nieprzestrzeganie terminu, w tym częstotliwość tego nieprzestrzegania, można uznać za nieistotne w stosunku do liczby i wielkości operacji importowych, które podatnik rozlicza zgodnie z procedurą, pod warunkiem że uchybienie to było spowodowane okolicznościami niewynikającymi z jego zaniedbania lub świadomego działania.

Autorka jest doradcą podatkowym, konsultantką w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy