Wiele osób wolałoby bowiem zachować status rolnika ryczałtowego i otrzymywać od nabywców zryczałtowany zwrot podatku zawarty w cenie sprzedawanych produktów rolnych. Jednocześnie chciałoby wystawiać faktury i mieć prawo do odliczania VAT od zakupów związanych z działalnością gospodarczą.

Pytanie o załadunek zboża

Okazuje się, że jest to możliwe, ale tylko gdy zarejestrowana firma nie będzie prowadzić działalności rolniczej. Jest ona zdefiniowana w art. 2 pkt 15 ustawy o VAT (patrz ramka) i obejmuje m.in. świadczenie usług rolniczych >patrz ramka.

Problemem tym zajmowała się m.in. Izba Skarbowa w Łodzi w interpretacji z 22 lutego 2012 r. (IPTPP4/443-97/11-4/ALN). Pytanie zadała podatniczka, która od 2004 r. prowadzi gospodarstwo rolne jako rolnik ryczałtowy (korzysta ze zwolnienia z VAT) i uzyskuje przychody ze sprzedaży mleka i zboża. Wyjaśniła ona, że od marca 2011 r. prowadzi również działalność gospodarczą. Wykonuje m.in. usługi: ładowania wapna, załadunku zboża, orania, koszenia. Świadczy je przy wykorzystaniu ciągnika z ładowaczem czołowym. Podstawowym kodem PKWiU świadczonych usług jest 01.61.Z – usługi wspomagające produkcję roślinną. Podatniczka wyjaśniła, że z tego tytułu jest zarejestrowana jako czynny podatnik VAT. Zaznaczyła, że nie wykorzystuje środków trwałych do prowadzenia gospodarstwa rolnego. Zapytała, czy w opisanej sytuacji może korzystać ze zwolnienia jako rolnik ryczałtowy i jednocześnie być podatnikiem VAT z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej?

Jej zdaniem przepisy na to pozwalają. Izba skarbowa była jednak innego zdania.

Rolnik to przedsiębiorca

Wskazała, że zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na jej cel lub rezultat. Działalność gospodarcza w rozumieniu tego przepisu obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Natomiast rolnikiem ryczałtowym, zgodnie z art. 2 pkt 19 ustawy o VAT, jest rolnik dokonujący dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczący usługi rolnicze, korzystający ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Izba powołała się też na definicję działalności rolniczej >patrz ramka.

Na tej podstawie uznała, że działalność rolnicza (art. 2 pkt 15 ustawy) mieści się w pojęciu działalności gospodarczej.

Wyjątek nie zawsze do zastosowania

Izba wskazała, że przepisy „przewidują tylko jeden przypadek, w którym jeden podmiot może łączyć dwa statusy – podatnika VAT zwolnionego jako rolnika ryczałtowego (niemającego obowiązku składania deklaracji, wystawiania faktur) oraz jednocześnie podatnika VAT czynnego. Wynika to z art. 113 ust. 3 ustawy, który stanowi, iż w przypadku prowadzenia przez rolnika ryczałtowego korzystającego ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 3 także działalności innej niż działalność rolnicza do wartości sprzedaży, o której mowa w ust. 1 i 10, dokonywanej przez tego podatnika nie wlicza się sprzedaży produktów rolnych pochodzących z prowadzonej przez niego działalności rolniczej". Dalej czytamy: „nie można zgodzić się ze stanowiskiem wnioskodawczyni, że w związku ze świadczeniem w ramach własnej działalności gospodarczej usług rolniczych mogła ona również zarejestrować się jako podatnik VAT i zrezygnować ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 lub 9. Świadczenie usługi rolniczej – wnioskodawczyni zaznaczyła, iż zajmuje się ładowaniem wapna, załadunkiem zboża, oraniem, koszeniem – nie stanowi bowiem, odrębnej od prowadzenia gospodarstwa rolnego, działalności gospodarczej, tylko nadal jest działalnością rolniczą wykonywaną w ramach prowadzonego gospodarstwa rolnego".

Jako dodatkowy argument izba podała, że działalność podatniczki została zakwalifikowana w PKWiU symbolem 01.61.Z – usługi wspomagające produkcję roślinną. Tymczasem w załączniku nr 2 do ustawy o VAT (wykaz towarów i usług, od których dostawy i świadczenia przysługuje zryczałtowany zwrot podatku od towarów i usług) w poz. 35 ex 01.6 występują usługi związane z rolnictwem oraz chowem i hodowlą zwierząt, z wyłączeniem usług weterynaryjnych oraz usług podkuwania koni i prowadzenia schronisk dla zwierząt gospodarskich (PKWiU ex 01.62.10.0).

Rejestracja dotyczy całej działalności

Izba wyjaśniła, że podatniczka „powinna dokonać zgłoszenia aktualizacyjnego rezygnując ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 3. Tym samym wnioskodawca występując jako podatnik VAT czynny dla wszystkich czynności wykonywanych w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej (tj. dla czynności wykonywanych zarazem w ramach działalności gospodarczej oraz działalności rolniczej) występuje jako jeden podatnik podatku od towarów i usług". W podsumowaniu czytamy: „dokonując rejestracji jako podatnik VAT czynny, wnioskodawczyni dokonuje jej dla wszystkich czynności wykonywanych w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, występując jako podatnik podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy".

Taka sama wykładnia przepisów wynika także z innych interpretacji dotyczących świadczenia podobnych usług, np. odpowiedzi Izby Skarbowej w Warszawie z 18 listopada 2011 r. (IPPP2/443-961/11-4/KAN), pisma Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 30 czerwca 2011 r. (ITPP1/443-510/11/BK) oraz interpretacji Izby Skarbowej w Łodzi z 21 lipca 2011 r. (IPTPP1/443-128/11-2/ALN). W podsumowaniu tej ostatniej czytamy: „Podmiot będący rolnikiem ryczałtowym nie może bowiem łączyć dwóch statusów – podatnika VAT zwolnionego jako rolnik ryczałtowy (niemającego obowiązku składania deklaracji, prowadzenia ewidencji, wystawiania faktur) i jednocześnie podatnika VAT czynnego – w pozostałym zakresie działalności rolniczej, tj. świadczenia usług rolniczych". Po rejestracji nie jest więc możliwe stosowanie art. 43 ust. 1 ustawy o VAT do sprzedaży wytworzonych w gospodarstwie produktów rolnych. Zgodnie z nim zwalnia się od podatku dostawę produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywaną przez rolnika ryczałtowego, oraz świadczenie usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego.

Co jest działalnością rolniczą

Działalność rolnicza zdefiniowana jest w art. 2 pkt 15 ustawy o VAT. Są to:

- produkcja roślinna i zwierzęca, w tym również produkcja materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego,

-produkcja warzywnicza, gruntowa, szklarniowa i pod folią,

produkcja roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadownicza,

- chów, hodowla i produkcja materiału zarodowego zwierząt, ptactwa i owadów użytkowych,

- produkcja zwierzęca typu przemysłowego lub fermowego oraz chów i hodowla ryb i innych organizmów żyjących w wodzie,

-uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych, uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin in vitro,

- fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i nieśnego,

-wylęgarnie drobiu, hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych,

- chów i hodowla dżdżownic, entomofagów i jedwabników,

- prowadzenie pasiek oraz chów i hodowla innych zwierząt poza gospodarstwem rolnym oraz sprzedaż produktów gospodarki leśnej i łowieckiej, z wyjątkiem drewna okrągłego z drzew tropikalnych (PKWiU 02.20.13.0) oraz bambusa (PKWiU ex 01.29.30.0),

- świadczenie usług rolniczych.