Wymiana handlowa między Polską a Szwajcarią ma solidne przesłanki: transport między krajami nie jest ani czasochłonny, ani kosztowny. Mimo, że Szwajcaria nie jest krajem Unii Europejskiej, to jest członkiem Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) i Strefy Wolnego Handlu. Szwajcaria w dużej mierze podlega więc europejskim regulacjom dotyczącym VAT w rozumieniu Dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (dalej: dyrektywa VAT). Towary sprowadzane do Polski ze Szwajcarii są jednak w dalszym ciągu towarami nieunijnymi, a ich przywóz podlega reżimowi prawa celnego, co dla polskiego podatnika wiąże się z zakwalifikowaniem zakupu towarów ze Szwajcarii jako import towarów. Opisany dualizm może powodować problemy.

Czytaj także: Wsteczna rejestracja nie przekreśla prawa do odliczenia VAT

Przykład

Polski podatnik zdecydował się na zakup w Szwajcarii urządzenia przemysłowego, którego montaż wymaga specjalistycznej wiedzy producenta. Urządzenia takie mogą osiągać wysoką cenę, a ich produkcja wymaga przystosowania do indywidualnych potrzeb nabywcy. W takiej sytuacji szwajcarski sprzedawca, starając się zabezpieczyć swoje interesy, wprowadził w zawartej umowie obowiązek uiszczania przez nabywcę zaliczek, uzależnionych od stopnia zaawansowania prac nad produkcją urządzenia. Polski podatnik ma wątpliwości, w jaki sposób należy rozliczyć VAT od tej transakcji.

Podatnikiem podatku od towarów i usług jest również podmiot nabywający towary, jeżeli łącznie są spełnione następujące warunki:

- dokonującym dostawy jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju;

- nabywcą jest podatnik posiadający siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce jej prowadzenia na terytorium kraju;

- dostawa towarów nie jest dokonywana w ramach sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju.

W przypadku opisanym w przykładzie podmiotem obowiązanym do rozliczenia podatku na zasadzie odwrotnego obciążenia będzie polski nabywca urządzenia. Trzeba także zwrócić uwagę, że przedmiotem umowy pomiędzy podmiotem szwajcarskim oraz polskim jest dostawa towarów, które są instalowane lub montowane przez ich dostawcę. Tym samym, miejscem dostawy towarów (miejscem świadczenia) jest kraj, w którym towary są instalowane lub montowane, a więc Polska (art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT).

Część zapłaty przekazana wcześniej

Co do zasady obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług powstaje z chwilą dostawy towarów lub wykonania usług. Jeżeli jednak przed dostawą towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty (np. zaliczkę), to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty.

Podatnik obowiązany do rozliczenia podatku na zasadzie odwrotnego obciążenia (reverse charge) jest zatem obowiązany wykazać podatek należny w deklaracji składanej za okres, w którym zapłacił zaliczkę.

Montaż kupionego urządzenia

W przypadku importu towarów obowiązek podatkowy powstaje, co do zasady, z chwilą powstania długu celnego, a więc z chwilą faktycznego sprowadzenia towaru spoza UE na terytorium Polski. Nie jest więc istotne, czy za ten towar podatnik wcześniej uiścił całą należność, czy zapłacił jedynie zaliczkę na poczet planowanego importu.

Na uwagę zasługuje jednak to, że w sytuacji opisanej w przykładzie wraz z dostawą urządzenia wykonywany jest również jego montaż przez dostawcę. W tym przypadku czynności montażowe nie ograniczają się do prostego złożenia urządzenia, co wpływa na określenie miejsca świadczenia (kraju opodatkowania) tej dostawy. Gdyby ten montaż nie wymagał specjalistycznej wiedzy, którą dysponuje tylko dostawca (lub podmiot przez niego wskazany), uiszczone zaliczki należałoby uznać za neutralne w VAT.

Z kolei zasadność opodatkowania zaliczek w przypadku dostawy z montażem, pobranych przed importem, znajduje potwierdzenie w treści interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 27 lutego 2018 r. (0112-KDIL1-3.4012.602.2017.1.KB). dyrektor KIS uznał, że „(...) pomimo, że po zapłacie zaliczek na poczet dostawy maszyny wraz z montażem nastąpi jej import ze Szwajcarii do Polski, zaliczka rodzi / będzie rodziła dla Wnioskodawcy obowiązek podatkowy na gruncie ustawy, na zasadzie odwrotnego obciążenia".

Ponowna zapłata daniny

Jak zostało wcześniej wspomniane, zasadniczo obowiązek podatkowy w przypadku importu towarów powstaje z chwilą powstania długu celnego. Podmiotem obowiązanym do obliczenia oraz wykazania w zgłoszeniu celnym kwoty podatku jest ich importer (nabywca). Zapłata podatku powinna nastąpić na rachunek bankowy organu, w terminie 10 dni od dnia powiadomienia o wysokości należności podatkowych (np. uzyskania komunikatu POD – powiadomienia o kwocie wynikającej z długu celnego). Zatem w sytuacji, gdy importer zapłaci podatek wykazany w zgłoszeniu celnym oraz rozliczy w deklaracji podatek należny w wyniku uprzednio zapłaconych zaliczek, dojdzie do sytuacji, w której przedmiotowa dostawa zostanie dwukrotnie opodatkowana.

Przepisy ustawy o VAT nie przewidują odrębnej regulacji, która umożliwiałaby obniżenie podstawy opodatkowania przy imporcie towarów, w sytuacji gdy uprzednio zostały zapłacone zaliczki na poczet ceny importowanego towaru.

Rozwiązanie opisanego problemu znajdziemy w art. 30c ust. 2 ustawy o VAT, w myśl którego podstawy opodatkowania przy dostawie towarów, dla których podatnikiem jest ich nabywca, nie ustala się w przypadku gdy podatek od towarów, które są na terytorium kraju instalowane lub montowane, został w całości pobrany z tytułu ich importu.

Konieczna jest korekta deklaracji

W świetle art. 30c ust. 2 ustawy o VAT importer uprawniony jest zatem do korekty podatku. Przyczyną korekty będzie zdarzenie, które wystąpiło po prawidłowym ustaleniu podstawy opodatkowania wynikającej z zapłaty zaliczek. Zdarzeniem tym jest późniejszy import towarów i zapłata podatku. W takiej sytuacji przyczyna korekty ma charakter wtórny (następczy), bo nie istniała w momencie zapłaty podatku. Importer będzie więc uprawniony skorygować rozliczenie za okres, w którym miał miejsce import towarów.

Kurs waluty

Oprócz analizy okresu rozliczeniowego właściwego dla obniżenia kwoty podatku wskutek wystąpienia zdarzenia wpływającego na wysokość podstawy opodatkowania, konieczne jest zwrócenie uwagi na to, według jakiego kursu waluty obcej importer powinien przeliczyć podstawę opodatkowania. Mianowicie w myśl art. 31a ust. 1 ustawy o VAT, w przypadku gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego.

Analiza sytuacji nabywcy pozwala stwierdzić, że przedmiotowa korekta będzie powodować zmianę obrotu i co za tym idzie ustalenie prawidłowych kwot podatku. Korekta nie jest jednak czynnością samodzielną i ma na celu wykazanie prawidłowej podstawy opodatkowania wskutek importu towaru. Importer, dokonując korekty, powinien więc zastosować taki sam kurs wymiany waluty, jak kurs zastosowany przy rozpoznaniu obowiązku podatkowego z tytułu uiszczonych zaliczek. Zastosowanie innego kursu wymiany walut powodowałoby powstanie różnic w korygowanych wartościach.

Autor jest konsultantem podatkowym w ECDP sp. z o.o.

www.ecdpgroup.com

podstawa prawna: art. 5 ust. 1 pkt 3, art. 7 ust. 1, art. 17 ust. 1 pkt 1 i 5, art. 19 ust. 8, art. 19 ust. 9, art. 22 ust. 1 pkt 2, art. 30c ust. 2, art. 31a ust. 1 oraz art. 33 ust. 1 i 4 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 2174 ze zm.)