Rolnik posiadający status rolnika ryczałtowego zwolniony jest z prowadzenia ewidencji dostaw i nabyć towarów i usług, z wystawiania faktur dokumentujących sprzedaż, z rejestracji oraz ze składania deklaracji VAT.
To na kupującym – jeśli jest czynnym podatnikiem VAT – ciąży obowiązek prawidłowego wystawienia faktury VAT RR, dokumentującej transakcję.
Należy ją wystawić w dwóch egzemplarzach, podając na niej wszelkie wymagane przez przepisy informacje, a następnie oryginał przekazać dostawcy produktów rolnych.
Kto jest rolnikiem ryczałtowym
W myśl art. 2 ust. 19 ustawy o VAT przez rolnika ryczałtowego rozumie się „rolnika dokonującego dostawy produktów rolnych pochodzących zwłasnej działalności rolniczej lub świadczącego usługi rolnicze, korzystającego ze zwolnienia od podatku na podstawie art.43 ust.1 pkt3, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych”.
Zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT dotyczy natomiast dostaw produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej, dokonywanych przez rolnika ryczałtowego oraz świadczenia usług rolniczych przez rolnika ryczałtowego.
Zryczałtowany zwrot...
Faktura taka, spełniająca ustawowe wymogi, umożliwi rolnikowi ryczałtowemu odzyskanie podatku należnego zapłaconego przy nabyciu towarów i usług na potrzeby produkcji rolnej, natomiast nabywcy pozwoli na odliczenie VAT naliczonego.
Wartość transakcji jest tu powiększana o naliczony przez nabywcę zryczałtowany zwrot podatku w wysokości 7 proc. (taka stawka obowiązuje w okresie przejściowym od 1 stycznia 2011 do 31 grudnia 2013).
Wynika to z art. 146a pkt 3 ustawy o VAT, z zastrzeżeniem art. 146f. Kwota zryczałtowanego zwrotu podatku jest wypłacana rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę produktów rolnych wraz z całą kwotą, na jaką wystawiona została faktura VAT RR. Jest ona traktowana jako podatek naliczony.
...do odliczenia
Poza wymogami formalnymi dotyczącymi informacji zawartych w fakturze VAT RR ustawodawca wskazuje dodatkowe warunki odliczenia VAT naliczonego z takiej faktury.
Art. 116 ust. 6 ustawy o VAT mówi, że nabycie produktów rolnych musi być związane z dostawą opodatkowaną.
Dodatkowo zapłata należności za kupione produkty rolne, zawierająca kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, musi nastąpić na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego nie później niż 14 dnia, licząc od dnia zakupu, z wyjątkiem sytuacji gdy rolnik zawarł umowę z nabywcą określającą dłuższy termin płatności.
Warunek trzeci, który rodzi najwięcej kontrowersji, wymaga natomiast, żeby w dokumencie stwierdzającym zapłatę należności za produkty rolne podano numer i datę wystawienia faktury potwierdzającej nabycie tych produktów albo na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych podano dane identyfikacyjne dokumentu stwierdzającego dokonanie zapłaty.
Gdy faktura VAT RR zostanie opłacona w formie zaliczki, nie obowiązuje warunek trzeci, jednak zaliczka taka musi zostać przekazana na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego, a na fakturze VAT RR dokumentującej tę transakcje obowiązkowo muszą znaleźć się dane identyfikujące dokument potwierdzający wpłatę.
Skutki braku daty
W praktyce gospodarczej dokumentowanie transakcji między podatnikami VAT czynnymi a rolnikami ryczałtowymi rodzi liczne spory i kontrowersje, które często znajdują swoje zakończenie w sądach.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 11 marca 2010 (I FSK 267/09)
uznał, że jeżeli „na dokumencie zapłaty rolnikowi ryczałtowemu należności z faktury VAT RR brak jest wskazania jedynie daty wystawienia tej faktury, a spełnione są wszystkie inne warunki określone w art. 116 ust. 6 (...), w tym podano numer takiej faktury pozwalający na jednoznaczne przyporządkowanie dokumentu zapłaty do konkretnej transakcji określonej w tej fakturze i zweryfikowanie terminowości dokonania tej zapłaty, pozbawienie nabywcy produktów rolnych prawa zwiększenia podatku naliczonego o zryczałtowany zwrot podatku, o którym mowa w art. 86 ust. 2 tej ustawy, w rozliczeniu za miesiąc, w którym dokonano zapłaty, narusza zasadę proporcjonalności wyrażoną w art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2
.”
Podobnie wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w wyroku z 19 stycznia 2011 (I SA/Ke 709/10).
Częściowa zapłata
Natomiast wyrok WSA w Poznaniu z 9 marca 2010 (I SA/Po 51/10) wskazuje, jak interpretować kwestię częściowej zapłaty za fakturę:
„W sytuacji nałożenia na podatnika VAT obowiązku finansowania zryczałtowanego zwrotu podatku rolnikowi ryczałtowemu, jeżeli wywiązuje się on z tegoż obowiązku w częściach (ratalnie) kosztem swojego majątku, bezpodstawne jest obarczanie go tym obowiązkiem nadmiernie, poprzez ograniczenie mu prawa do odzyskania uiszczonych kwot zryczałtowanego zwrotu podatku, z tytułu dokonanych płatności częściowych (ratalnych) ze stosowną częścią tego podatku, a umożliwienie dokonywania tegoż odliczenia dopiero w rozliczeniu za miesiąc dokonania ostatniej zapłaty”.
Podsumowując, przy odliczaniu VAT naliczonego od zakupów dokonywanych od rolników ryczałtowych należy zachować szczególną ostrożność. Konieczne jest przede wszystkim zachowanie wszystkich wymogów formalnych związanych zarówno z prawidłowym wystawieniem faktury VAT RR przez nabywcę, jak i prawidłowym opisaniem dokumentu potwierdzającego jej zapłatę.
Co na dokumencie sprzedaży
Na mocy art. 116 ust. 2 ustawy o VAT faktura VAT RR powinna zawierać co najmniej następujące informacje:
- imię i nazwisko lub nazwę albo nazwę skróconą dostawcy i nabywcy oraz ich adresy;
- numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL dostawcy i nabywcy;
- numer dowodu osobistego dostawcy lub innego dokumentu stwierdzającego jego tożsamość, datę wydania tego dokumentu i nazwę organu, który wydał dokument, jeżeli rolnik ryczałtowy dokonujący dostawy produktów rolnych jest osobą fizyczną;
- datę dokonania nabycia oraz datę wystawienia i numer kolejny faktury;
- nazwy nabytych produktów rolnych;
- jednostkę miary i ilość nabytych produktów rolnych oraz oznaczenie (opis) klasy lub jakości tych produktów;
- cenę jednostkową nabytego produktu rolnego bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;
- wartość nabytych produktów rolnych bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;
- stawkę zryczałtowanego zwrotu podatku;
- kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku od wartości nabytych produktów rolnych;
- wartość nabytych produktów rolnych wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku;
- kwotę należności ogółem wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku, wyrażoną cyfrowo i słownie;
- czytelne podpisy osób uprawnionych do wystawienia i otrzymania faktury lub podpisy oraz imiona i nazwiska tych osób.
Dodatkowo faktura VAT RR powinna zawierać oświadczenie dostawcy produktów rolnych w brzmieniu: „Oświadczam, że jestem rolnikiem ryczałtowym zwolnionym od podatku od towarów i usług na podstawie art.43 ust.1 pkt3 ustawy o podatku od towarów i usług”.
Taka adnotacja powinna zaleźć się na fakturach, przy transakcjach o charakterze jednorazowym, natomiast w wypadku umów kontraktacji lub innych umów o podobnym charakterze oświadczenie takie może być złożone tylko raz w okresie obowiązywania umowy. Wówczas sporządza się je jako osobny dokument, w dwóch egzemplarzach, a oryginał przekazuje nabywcy.
Autorka jest konsultantką w Departamencie Outsourcingu Rachunkowości Grant Thornton Frąckowiak
Czytaj też:
Zobacz
»
»
»
»
»
Interpretacje podatkowe
»
