Obecnie bez podatku mogą podarować żywność potrzebującym tylko jej producenci. Pozwala na to obowiązująca od 2009 r. nowelizacja ustawy o VAT. Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 16 wolna od podatku jest dostawa towarów przez producenta, której przedmiotem są produkty spożywcze (z wyjątkiem napojów alkoholowych), jeżeli są one przekazywane organizacjom pożytku publicznego.
Takie sformułowanie przepisów oznacza, że ze zwolnienia nie mogą skorzystać sieci handlowe, dystrybutorzy, restauratorzy ani firmy kateringowe.
Różnicowanie darczyńców
O zmianę tych regulacji stara się Federacja Polskich Banków Żywności, która zrzesza 27 banków udzielających bezpłatnej pomocy żywnościowej ponad 3,4 tys. organizacji i instytucji społecznych, za pośrednictwem których trafia ona do blisko miliona potrzebujących.
Był to również jeden z postulatów ze skierowanej do Ministerstwa Finansów listy barier podatkowych przygotowanej przez poznańską kancelarię Skoczyński Wachowiak Strykowski we współpracy z organizacjami non profit.
– Takie zróżnicowanie nie ma uzasadnienia. Jeśli np. piekarz przekazuje chleb na cele charytatywne, nie płaci podatku. To samo pieczywo oddawane przez sprzedawcę jest już objęte VAT. W tej sytuacji wielu sprzedawców i dystrybutorów dochodzi do wniosku, że od darowizny bardziej opłacalne jest dla nich zniszczenie żywności, gdyż wówczas nie będą musieli dopłacać do tego podatku. Przepisy podatkowe utrudniają działalność filantropijną i przyczyniają się do marnotrawienia żywności, która mogłaby trafić do potrzebujących – mówi Marek Borowski, prezes Federacji Polskich Banków Żywności.
Dodaje, że zmiany w art. 43 ustawy o VAT wprowadzone z początkiem 2009 r. okazały się ogromnym sukcesem. W 2009 r. liczba darowizn przekazanych przez producentów wzrosła o 60 proc. w stosunku do roku poprzedniego. Tymczasem federacja szacuje, że w Polsce marnuje się ok. 4 mln ton żywności rocznie.
Niezgodność z prawem UE
Ministerstwo Finansów jest jednak przeciwne zmianom. „Rozszerzenie zwolnienia na handlowców (dystrybutorów żywności) nie tylko nie miałoby uzasadnienia systemowego w podatku od wartości dodanej, lecz również prowadziłoby wprost do niezgodności regulacji krajowych z prawem Unii Europejskiej" – napisał w odpowiedzi na interpelację poselską nr 20 642 wiceminister Maciej Grabowski.
Resort wskazuje, że podstawą zwolnienia darowizn od producentów żywności była specyfika ich rozliczeń. W przeciwieństwie do handlowców u producentów nie można określić podstawy opodatkowania uwzględniającej realną wartość produktów spożywczych, gdyż do obliczenia tej podstawy uwzględnia się koszty wytworzenia, które w krótkim okresie co do zasady nie ulegają zmianie. Tymczasem handlowcy mają możliwość uaktualnienia ceny nabycia, uwzględniając np. upływający wkrótce termin przydatności do spożycia.
Na koniec ministerstwo wskazuje, że stawka VAT na podstawowe produkty (np. świeży chleb, nabiał, niektóre przetwory mięsne, mąkę, makaron czy soki) wynosi 5 proc. i jest to najniższa możliwa do zastosowania stawka dozwolona prawem unijnym.
– Argumenty ministerstwa są nieprzekonujące, gdyż dyrektywa UE nie różnicuje sytuacji producentów i dystrybutorów. Za rozszerzeniem zwolnienia przemawia natomiast nie tylko kwestia dobra społecznego, ale także ochrony środowiska – uważa Marek Borowski.
Konsekwencje wyrzucania
- Straty energii elektrycznej – wyrzucanie żywności przekłada się na marnowanie prądu zużytego w procesie produkcyjnym.
- Nadmierne zużycie wody – przykładowo kilogram wyrzuconej wołowiny oznacza zmarnowanie 50 tys. litrów wody użytych na jej wyprodukowanie.
- Wzrost cen – wyrzucanie żywności generuje zwiększoną konsumpcję, która wpływa także na wzrost cen.
- Śmieci – 4 mln ton wyrzuconego jedzenia rocznie wystarczyłoby na trzykrotne zapełnienie planowanego Stadionu Narodowego w Warszawie (według Fundacji Nasza Ziemia).
- Zanieczyszczenie środowiska – ok. 20 proc. gazów cieplarnianych powstaje w związku z wytwarzaniem, transportem i przechowywaniem żywności. Metan z gnijącej żywności jest nawet 20-krotnie groźniejszym gazem cieplarnianym niż dwutlenek węgla.
wyliczenia Federacji Polskich Banków Żywności
Czytaj również:
Zobacz serwisy:
»
Nieodpłatne przekazanie towarów
»
