Skąd problem? [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3F7C1F96D40CBEDCF82E4123A523398F?id=182297]Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych (dalej upol)[/link] posługuje się pojęciami takimi jak „budynek” i „budowla”. Definicje te wiąże jednak z regulacjami zawartymi w prawie budowlanym. To zaś skutkuje wątpliwościami związanymi z interpretacją pojęć występujących na gruncie podatku od nieruchomości (sprowadzają się one najczęściej do ustalenia, czy dany obiekt będzie objęty tym podatkiem).

[srodtytul]Definicje pojęć [/srodtytul]

Zgodnie z art. 1a ust. 1 pkt 2 upol budowlą jest obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. W zakresie pojęć „obiekt budowlany” oraz „urządzenie budowlane” ustawa odsyła do regulacji zawartych w prawie budowlanym. Zgodnie z nim obiektem budowlanym jest:

- budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi,

- budowla stanowiąca całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami,

- obiekt małej architektury.

Z kolei budowlą jest każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury.

Ustawodawca mało precyzyjnie sformułował te pojęcia – określając, co stanowi obiekt budowlany, wprowadza pojęcie budowli, przy definiowaniu której z powrotem odsyła do pojęcia obiektu budowlanego.

[srodtytul]Kilka słów o warunkach [/srodtytul]

Definicja budowli z upol obejmuje również swym zakresem urządzenie budowlane. Jest nim urządzenie techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, jak przyłącza i urządzenia instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, a także przejazdy, ogrodzenia, place postojowe i place pod śmietniki. Mając na uwadze tę definicję, trzeba stwierdzić, że każde urządzenie budowlane będzie stanowić urządzenie techniczne, ale co do zasady nie każde urządzenie techniczne będzie urządzeniem budowlanym [b](podobnie stwierdził WSA w Gdańsku w wyroku z 28 listopada 2007 r., I SA/Gd 598/2007)[/b]. Zgodnie z upol tego typu urządzenia traktowane są jako budowla i powinny podlegać podatkowi od nieruchomości jako samodzielny przedmiot opodatkowania albo jako element składowy innej budowli – jeśli tworzy z obiektem budowlanym całość techniczno-użytkową [b](podobnie wynika z pisma Ministerstwa Finansów z 31 stycznia 2007 r., PL-833/13/PP/07/183)[/b].

Pojęcie budowli w upol jest znacznie szersze od tego zawartego w prawie budowlanym. Jeżeli dany obiekt budowlany jest budowlą w świetle prawa budowlanego, to stanowi również budowlę w rozumieniu upol. By uznać budowlę za przedmiot opodatkowania podatkiem od nieruchomości, musi ona być:

- obiektem budowlanym, a więc budowlą stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami,

- bądź urządzeniem budowlanym związanym z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z przeznaczeniem

– zob. [b]wyrok WSA w Bydgoszczy z 1 lipca 2008 r. (I SA/Bd 223/08)[/b].

[srodtytul]Musi wystąpić związek techniczno-użytkowy [/srodtytul]

Mając już wiedzę dotyczącą pojęć wykorzystywanych przez ustawodawcę, można sprawdzić, kiedy maszyny i urządzenia wykorzystywane w prowadzonej działalności gospodarczej stanowić będą budowlę. Zgodnie z prawem budowlanym [b]budowla musi stanowić całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami. Konieczny jest zarówno związek funkcjonalny, jak i techniczny. Elementy tego związku muszą występować jednocześnie. WSA w Warszawie w wyroku z 2 grudnia 2005 r. (III SA/Wa 2342/2005) [/b]podkreślił, że: „organy podatkowe mają obowiązek każdorazowo ustalić, czy urządzenie (np. okablowanie) stanowi całość techniczno-użytkową z budowlą, w której jest umiejscowione, czy też jest samodzielnym urządzeniem funkcjonującym niezależnie od obiektu budowlanego”.

Ustawodawca zaliczył do budowli m.in. fundamenty pod maszyny i urządzenia. Fundamenty stanowią zatem element budowlany. [b]Jeżeli maszyny i urządzenia wykorzystywane przez podatnika usadowione są na fundamentach, a połączenie to nadaje im cechy kompletności i przydatności gospodarczej – możemy mówić o całości użytkowej tych środków trwałych i fundamentów. [/b]Jeśli więc urządzenia techniczne mogą spełniać swoje funkcje użytkowe niezależnie od posadowienia ich na fundamentach, w takiej sytuacji nie można stwierdzić, że występuje między nimi związek użytkowy. Z kolei jeśli maszyny i urządzenia mają charakter ruchomy, mogą być demontowane i w każdym czasie przenoszone do innych miejsc użytkowania. Są one połączone z fundamentami w sposób nietrwały – brak jest jakichkolwiek części ww. urządzeń, które stanowiłyby z fundamentami jednolitą całość, tj. jeden nierozerwalny element.

[srodtytul]Każdy przypadek jest inny [/srodtytul]

W takiej sytuacji między maszynami oraz urządzeniami a fundamentami nie będzie istniał trwały związek, a zatem nie można mówić, że usadowienie ich na fundamentach w danym miejscu przesądza o ich gospodarczej przydatności – po ich zdemontowaniu oraz przeniesieniu w inne miejsce maszyny oraz urządzenia bez jakiegokolwiek uszczerbku na ich funkcjonalności będą mogły być dalej wykorzystywane w działalności gospodarczej.

Przy wystąpieniu takich okoliczności nie można stwierdzić, że stanowią one razem całość techniczną. W sytuacji gdy urządzenia techniczne posiadają trwałe połączenie z fundamentami (przez wspólne elementy), nie można ich zdemontować i użytkować w innej lokalizacji, wówczas można mówić o całości technicznej. Trzeba podkreślić, że [b]tylko jednoczesne wystąpienie związku użytkowego oraz technicznego warunkować będzie uznaniue, że maszyny i urządzenia wraz z fundamentami stanowią jeden obiekt budowlany[/b] – budowlę, a zarazem i przedmiot opodatkowania. Wystąpienie takiego związku musi być jednak rozpatrywane indywidualnie, w każdym przypadku, gdy pojawiają się wątpliwości przy ustalaniu przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Potwierdził to [b]WSA w Białymstoku w wyroku z 15 października 2008 r. (I SA/Bk 254/08). [/b]

[srodtytul]Charakter obiektu [/srodtytul]

W doktrynie, ale również i w orzecznictwie, pojawiają się poglądy, według których pojęcie budowli powinno się odnosić tylko do obiektów posiadających charakter budowlany. Ustawodawca nie określa jednak wprost, co powinno przesądzać o takim budowlanym charakterze. Przy takim podejściu argumentem przemawiającym za tym, że maszyny oraz urządzenia nie powinny być kwalifikowane jako budowle, jest fakt, że nie są one wykonane z materiałów budowlanych. A zatem nie mają budowlanego charakteru.

[b]W wyroku z 30 maja 2008 r. (I SA 174/08) WSA w Lublinie [/b]stwierdził, że „pojęcie budowli w rozumieniu prawa budowlanego, na gruncie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych ogranicza się tylko i wyłącznie do tych jej elementów, które mają stricte budowlany charakter przesądzający o możliwości kwalifikowania jej jako przedmiotu opodatkowania podatkiem od nieruchomości.(...)”.

Podobne stanowisko potwierdza również [b]pismo ministra finansów z 17 marca 2007 r. (PL-833/35/07/IP/346)[/b], w którym czytamy: „(...) opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają jedynie części budowlane elektrowni wiatrowych jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową”.

Argument ten ma moim zdaniem drugorzędny charakter. Zasadnicze znaczenie dla ewentualnego opodatkowania podatkiem od nieruchomości ma bowiem ustalenie występowania między fundamentami a przedmiotowymi urządzeniami technicznymi wspominanej wcześniej całości techniczno-użytkowej.

[ramka][b]Uwaga [/b]

W sporze z fiskusem nie można opierać się tylko na twierdzeniach, że maszyny bądź urządzenia mają charakter wyłącznie techniczny, a nie budowlany.[/ramka]

[ramka][b]Co należy sprawdzić, zanim zapłacimy [/b]

Aby ustalić, czy maszyny i urządzenia wykorzystywane przez podatnika będą objęte podatkiem od nieruchomości, trzeba także rozważyć, czy stanowią one urządzenia budowlane. Urządzenie techniczne można zakwalifikować do urządzeń budowlanych, tylko gdy zapewniają użytkowanie obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. Jeżeli urządzenia, jak i maszyny nie warunkują prawidłowego korzystania z obiektu budowlanego (tj. budynku lub budowli), z którym są związane, nie powinno się ich kwalifikować do urządzeń budowlanych. A zatem, jeżeli użytkowanie maszyn i urządzeń technicznych podyktowane jest wyłącznie przesłankami ekonomicznymi (tj. uzyskiwaniem przychodów w związku z ich wykorzystywaniem w działalności gospodarczej), a nie koniecznością zapewnienia prawidłowego funkcjonowania obiektu budowlanego, to nie będą one podlegać podatkowi od nieruchomości. [/ramka]

[i]Autor jest konsultantem w Departamencie Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie[/i]