Interpretacja ogólna w tej kwestii została przez ministra finansów wydana 21 października 2016 r. (PS2.8401.2. 2016).

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: ustawa), podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące:

1. właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych,

2. posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych,

3. użytkownikami wieczystymi gruntów,

4. posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie:

a. wynika z umowy zawartej z właścicielem, Agencją Nieruchomości Rolnych lub z innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości,

b. jest bez tytułu prawnego.

W związku ze stosowaniem tego przepisu powstała wątpliwość, czy podatnikami podatku od nieruchomości są spółki cywilne czy może wspólnicy tych spółek. Minister finansów postanowił zająć się tym zagadnieniem.

Potrzebny jest tytuł prawny

Jak podkreślił minister finansów, na podstawie art. 3 ust. 1 ustawy podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, a także jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Spółka nieposiadająca osobowości prawnej może być zatem podatnikiem tego podatku.

Status prawny podmiotu (osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej) nie przesądza kwestii nabycia statusu podatnika podatku od nieruchomości, gdyż – jak wynika z treści cytowanego przepisu – niezbędne jest dodatkowo wykazanie się wymienionym w tym przepisie tytułem prawnym władania nieruchomością lub obiektem budowlanym. Tytułami tymi są: własność, posiadanie samoistne, użytkowanie wieczyste oraz posiadanie (mienia będącego własnością jednostki samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa). W przypadku mienia jednostek samorządu terytorialnego oraz Skarbu Państwa podatnikami są również posiadacze tego mienia bez tytułu prawnego.

Podatnikami podatku od nieruchomości mogą być zatem spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące właścicielami, użytkownikami wieczystymi, posiadaczami samoistnymi i posiadaczami mienia jednostek samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa.

Wielostronny stosunek zobowiązaniowy

Regulacje prawne dotyczące spółek cywilnych zawarte są w kodeksie cywilnym. Zgodnie z art. 860 k.c. przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów. Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług.

Spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej, a ponadto żadne ustawy nie przyznają jej zdolności prawnej. Istota spółki cywilnej wyczerpuje się w wielostronnym stosunku zobowiązaniowym łączącym wspólników, co potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 28 października 2003 r. (I CK 201/02). Spółka cywilna nie jest odrębnym podmiotem prawa cywilnego.

Wykorzystanie wspólnego majątku

Spółka cywilna nie ma swego majątku, a działalność w ramach tej spółki jest prowadzona z wykorzystaniem majątku wspólnego wspólników, w tym wniesionego do spółki. Jest to majątek odrębny od majątku osobistego wspólników. Majątek ten nie jest przedmiotem własności spółki, tylko stanowi współwłasność łączną wspólników. Wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników, ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku i w czasie trwania spółki nie może domagać się podziału tego majątku.

W konsekwencji, spółka cywilna nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości, gdyż nie może we własnym imieniu nabywać praw, w tym własności nieruchomości; nie może stać się posiadaczem samoistnym nieruchomości, użytkownikiem wieczystym gruntu ani posiadaczem mienia jednostek samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa.

Podatnikami podatku od nieruchomości należnego od nieruchomości lub obiektów budowlanych, wniesionych do spółek cywilnych, są natomiast wspólnicy takich spółek, na których solidarnie spoczywa obowiązek uiszczenia podatku od nieruchomości. Jeżeli bowiem nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub znajduje się w posiadaniu dwóch lub więcej podmiotów, to jest on odrębnym przedmiotem opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub obiektu budowlanego ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach (z wyjątkiem współwłasności w częściach ułamkowych lokalu użytkowego – garażu wielostanowiskowego w budynku mieszkalnym a także w razie wyodrębnienia lokali – w zakresie gruntu i części budynku stanowiących nieruchomość wspólną).

Zdaniem ministra, sytuację tę należy odróżnić od przypadku, gdy wspólnik wnosi do spółki wkład w postaci używania nieruchomości. Obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości ciąży wówczas tylko na tym wspólniku, gdyż nieruchomość w takim przypadku nie wchodzi do majątku wspólnego wspólników.

podstawa prawna: art. 3 ust. 1 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 716 ze zm.)

Michał Nielepkowicz, partner w Kancelarii Nielepkowicz & Partnerzy

Teraz wspólnicy mają pewność co do swoich obowiązków

Już sam fakt wydania interpretacji ogólnej ministra finansów w zakresie podatku od nieruchomości cieszy. Przede wszystkim dlatego, że minister niezwykle rzadko zajmuje stanowisko w tej dziedzinie prawa podatkowego, a wbrew pozorom, przepisy o podatku od nieruchomości są bardzo skomplikowane i sprawiają podatnikom sporo kłopotów w praktyce. Szef MF zdecydował się opowiedzieć po jednej ze stron, bo – jak sam zaznaczył w wydanym dokumencie – w orzecznictwie sądowym można znaleźć zarówno stanowisko potwierdzające, że spółka cywilna nie jest podatnikiem podatku od nieruchomości, jak i pogląd, że takim podatnikiem jest.

Według ministra spółka nie jest podatnikiem tego podatku, ale są już nimi wspólnicy spółki cywilnej. Stanowisko ministra finansów daje zatem podatnikom, będącym wspólnikami spółek cywilnych, jasność co do postępowania w przypadku korzystania z nieruchomości.

Warto tu wspomnieć, że interpretacja ogólna nie ma mocy wiążącej organów podatkowych, ale w praktyce powinny one stosować się do wykładni przedstawionej przez ministra finansów. Podatnicy, którzy w swoich rozliczeniach uwzględnią stanowisko przedstawione w interpretacji ogólnej, mogą korzystać z ochrony wynikającej z takiej interpretacji.