Tak uznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z 5 lipca 2016 r (I SA/Rz 379/16).

Stan faktyczny

Przedsiębiorca jest czynnym podatnikiem VAT od września 2015 r. W październiku kupił nieruchomość zabudowaną budynkiem z lat 70. Od nabycia nie przysługiwało mu prawo do odliczenia, bo transakcja była zwolniona z VAT (zwolnienie przedmiotowe – towar używany). Nabycie zostało udokumentowane fakturą VAT ze stawką zw.

Nieruchomość jest wykorzystywana na cele produkcyjne, usługowe, biurowe i handlowe, ale nie była wykorzystywana do prowadzenia działalności gospodarczej. Wnioskodawca nie wykorzystywał budynku na cele mieszkaniowe ani na inne cele prywatne. Nieruchomość została wpisana do ewidencji środków trwałych i nie jest towarem handlowym. Przedsiębiorca wskazał, że zamierza wykorzystywać budynek do celów opodatkowanych VAT (wynajem lokali niemieszkalnych) oraz przeprowadzić jego modernizację. Nie ponosił jednak wydatków na ulepszenie obiektu w rozumieniu przepisów ustawy o PIT, które byłyby równe lub wyższe niż 30 proc. wartości początkowej.

W 2002 r. został co prawda przeprowadzony generalny remont, który stanowił ulepszenie budynku w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, ale remont wykonał któryś z poprzednich właścicieli. Po generalnym remoncie budynek nie został już w żaden sposób ulepszony w wartości równej lub większej niż 30 proc. wartości początkowej.

Wnioskodawca wskazał, że w przyszłości nie wyklucza darowizny nieruchomości na rzecz brata. W momencie darowizny obiekt będzie budynkiem w rozumieniu prawa budowlanego i PKOB (symbol 1230 i 1220). Podatnik podkreślił, że pierwsze zasiedlenie nastąpiło w latach 90. Pomiędzy pierwszym zasiedleniem budynku a jego darowizną upłynie długi czas – dwudziestokilkuletni.

Podatnik zapytał czy przekazanie nieruchomości bratu w formie darowizny jest czynnością opodatkowaną stawką zw., czy może nie podlega w ogóle VAT.

Fiskus stwierdził, że darowizna nieruchomości nie podlega opodatkowaniu. Za nieprawidłowe uznał stanowisko, że podlega ona zwolnieniu od podatku.

Przedsiębiorca nie był usatysfakcjonowany taką odpowiedzią. W skardze do sądu administracyjnego przekonywał, że sporna darowizna nieruchomości w przedstawionym stanie faktycznym podlega opodatkowaniu, ale ze stawką zw.

Rozstrzygnięcie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie oddalił skargę. Przypomniał, że zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terenie kraju, a więc czynności odpłatne.

Wyjątek od tej zasady wprowadza art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Na mocy tego przepisu opodatkowana jest również czynność w swej istocie nieodpłatna, jeżeli jej przedmiotem jest towar należący do przedsiębiorstwa podatnika, a jemu przysługiwało prawo do odliczenia wynikające z czynności, na podstawie których podatnik wszedł w jego posiadanie (nabycie, wytworzenie, import). Przesłanką uznania takiej czynności pod tytułem darmym za odpłatną dostawę jest więc posiadanie prawa do odliczenia podatku naliczonego powstałego przy jej uzyskaniu. Jeżeli podatnik takiego prawa nie posiadał, to wówczas czynność nieodpłatna nie może być uznana za dostawę w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

WSA zauważył, że w spornej sprawie skarżący wskazał na dwie okoliczności, z których mogłoby wynikać prawo do odliczenia VAT wynikające z czynności uzyskania rzeczy (nieruchomości), tj. nabycie rzeczy i przeprowadzenie modernizacji. Obie te czynności nie powodowały jednak powstania u podatnika prawa do pomniejszenia podatku należnego o wartość podatku naliczonego. Nabywając nieruchomość, podatnik nie miał bowiem prawa do odliczenia, gdyż transakcja była zwolniona przedmiotowo z opodatkowania VAT. Dostawa budynku na rzecz wnioskodawcy nie wiązała się z pierwszym zasiedleniem budynku i w związku z tym była zwolniona z VAT.

Sąd zauważył, że aktualne nakłady ponoszone przez właściciela nieruchomości nie przekraczają wysokości 30 proc. wartości początkowej nieruchomości, a więc nie doszło do ponownego pierwszego zasiedlenia budynku. Zasiedlenie budynku po modernizacji (ulepszeniu), gdzie koszty te są niższe, nie ma skutków w VAT.

WSA uznał, że w spornym przypadku nie wskazano sytuacji, z którą mogłoby się wiązać prawo podatnika do odliczenia podatku wynikającego z nabycia, wytworzenia lub ulepszenia budynku. Tym samym darowizna budynku na rzecz osoby najbliższej nie będzie mogła być uznana za dostawę. W tej sytuacji bezprzedmiotowe jest badanie sprawy pod kątem zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 10 i 10a ustawy o VAT, dotyczącego dostawy budynku lub budowli. Zwolnienia te dotyczą bowiem tylko czynności podlegających VAT.

—Aleksandra Tarka

Zdaniem eksperta

Jarosław Ziółkowski, doradca podatkowy w kancelarii BSWW Legal & Tax

W przypadku komentowanego wyroku należy zwrócić uwagę na podstawową kwestię kwalifikowania czynności jako niepodlegających VAT oraz zwolnionych z tego podatku. Jeśli dana czynność nie podlega w ogóle VAT (nie mieści się w zakresie opodatkowania, np. nieodpłatne przekazanie towaru, kiedy przy jego nabyciu, wytworzeniu itp. nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego), to nie może podlegać zwolnieniu, mimo że skutki ekonomiczne transakcji niepodlegającej i zwolnionej wydają się analogiczne (efektywny brak podatku do zapłaty). Tylko przy założeniu, że dana transakcja podlega opodatkowaniu (jest np. odpłatną dostawą towarów albo świadczeniem usług), można rozważać, czy może być zwolniona z VAT.

Tę zasadniczą regułę należy także stosować w przypadku nieodpłatnych przekazań (w tym darowizn) nieruchomości zabudowanych budynkami lub budowlami. Jeśli przy nabyciu lub wytworzeniu (będącym także ulepszeniem w rozumieniu przepisów o podatkach dochodowych) nieruchomości zabudowanej wystąpił podatek od towarów i usług możliwy do odliczenia, to nieodpłatne przekazanie nieruchomości jest dostawą towarów opodatkowaną VAT. Wówczas podatnik powinien przeanalizować, czy taka dostawa będzie podlegać opodatkowaniu według stawki podstawowej VAT (w szczególności, czy dojdzie do pierwszego zasiedlenia danego budynku lub budowli), czy zwolnieniu podatkowemu. To, że dana nieruchomość jest przekazywana nieodpłatnie, nie wyłącza bowiem obowiązku określenia skutków podatkowych jak przy dostawie towarów za odpłatnością. Z kolei brak odliczalnego VAT przy nabyciu lub wytworzeniu budynku lub budowli wyłącza opodatkowanie podatkiem od towarów i usług ich nieodpłatnego przekazania. W takim przypadku czynność niepodlegająca VAT (niebędąca dostawą towarów) nie może być zwolniona z tego podatku.