Przedsiębiorca (osoba fizyczna) prowadzi działalność w zakresie długoterminowego wynajmu samochodów ciężarowych. Poza czynszem najemcy są obciążani przypadającą na okres wynajmu częścią kosztów ubezpieczenia samochodu. Czy koszty takie mogą być na najemców refakturowane ze zwolnieniem z VAT? Czy również ze zwolnieniem z VAT najemcy mogą być obciążani kosztami podatku od środków transportowych? – pyta czytelnik.

Bardzo często najemcy obciążani są kosztami ubezpieczenia (np. OC czy AC) samochodu będącego przedmiotem najmu. Jeśli chodzi o VAT, to wchodzą w grę dwa sposoby rozliczania takich obciążeń, tj.:

1) uwzględnianie ich w podstawie opodatkowania świadczonych usług najmu lub

2) traktowanie ich jako wynagrodzenia z tytułu świadczenia (odsprzedaży) zwolnionych z VAT (na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT) usług ubezpieczeniowych.

Decyduje możliwość wyboru

Według mnie – podobnie jak w przypadku obciążania kosztami ubezpieczeń leasingobiorców – drugi ze wskazanych sposobów jest właściwy w przypadkach, gdy najemcy mają swobodę wyboru ubezpieczyciela i wybiorą ofertę przedstawioną przez leasingodawcę (a więc w tym zakresie odpowiednie zastosowanie ma wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 17 stycznia 2013 r. w sprawie C-224/11). W innych przypadkach koszty ubezpieczeń, którymi obciążani są najemcy, powiększają moim zdaniem podstawę opodatkowania świadczonych usług najmu.

W praktyce bardzo rzadko najemcy mają swobodę wyboru ubezpieczyciela. Dlatego najczęściej koszty ubezpieczeń, którymi są obciążani najemcy, powiększają podstawę opodatkowania usług najmu, a więc podlegają opodatkowaniu VAT według stawki właściwej dla najmu.

Niejednolite stanowisko fiskusa

Stanowisko to podziela część organów podatkowych, czego przykładem może być interpretacja Izby Skarbowej w Łodzi z 24 listopada 2011 r. (IPTPP2/443-511/11-2/JS) oraz interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 4 lutego 2014 r. (ILPP2/443-1074/13-2/EN). Jak czytamy w drugiej z tych interpretacji, „koszty ubezpieczenia pojazdów (...), którymi obciążany jest korzystający z samochodów (najemca), są elementem podstawy opodatkowania usługi najmu samochodu i podlegają opodatkowaniu według stawki właściwej dla czynności głównej, tj. stawki podstawowej 23 proc.".

Istnieją jednak również wyjaśnienia organów podatkowych dopuszczające w przypadkach, o których mowa, odsprzedaż (a w konsekwencji refakturowanie) kosztów ubezpieczeń na najemców. Tytułem przykładu można wskazać interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 23 września 2014 r. (IBPP2/443-607/14/JJ), w której czytamy, że „dopuszczalne będzie zastosowanie stawki zwolnionej w zakresie refakturowania kosztów ubezpieczenia w sytuacji, gdy wnioskodawca (wynajmujący) będzie obciążać najemcę kwotą ubezpieczenia w takiej samej wysokości jaka będzie wynikać z zawartej polisy ubezpieczeniowej. Wówczas będziemy mieć do czynienia z dwoma odrębnymi świadczeniami, tj. usługą wynajmu pojazdu oraz usługą ubezpieczeniową. Wynajmujący (wnioskodawca) – nabywając usługi ubezpieczeniowe, będzie działał we własnym imieniu, ale na rzecz najemcy, faktycznie korzystającego z usług ubezpieczeniowych – najpierw będzie występować jako usługobiorca, a następnie jako usługodawca tych samych usług (ubezpieczający). Zatem usługi te będą korzystać ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy, jako czynności świadczone przez ubezpieczającego w zakresie zawieranych przez niego umów ubezpieczenia na cudzy rachunek".

Przykład

Podatnik wynajął samochód ciężarowy na trzy miesiące. Umowa najmu przewiduje, że najemca oprócz czynszu najmu zapłaci podatnikowi kwotę stanowiącą równowartość kosztów trzymiesięcznego ubezpieczenia OC i AC wynajętego samochodu.

Zdaniem większości organów podatkowych kwota ta stanowi element podstawy opodatkowania usługi wynajmu, a w konsekwencji jest opodatkowana VAT według właściwej dla wynajmu samochodu stawki 23 proc.

Zdaniem niektórych organów podatkowych dopuszczalne jest jednak traktowanie obciążeń, o których mowa, jako odsprzedaży zwolnionych od podatku usług ubezpieczeniowych, które należy dokumentować fakturami (refakturami) ze zwolnieniem z VAT.

Części składowe czynszu

Jak stanowi art. 29a ust. 6 pkt 2 ustawy o VAT - podstawa opodatkowania VAT obejmuje koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub usługobiorcy. W świetle tego przepisu obciążanie najemcy kosztami podatku od środków transportowych skutkuje powiększaniem podstawy opodatkowania świadczonych usług wynajmu tych pojazdów, a więc o kwoty te powinny być powiększane ceny netto usług najmu na fakturach dokumentujących te usługi. Najczęściej oznacza to opodatkowanie tych kosztów według stawki 23 proc., tj. stawki właściwej, co do zasady, dla usług wynajmu.

Potwierdzają to organy podatkowe w udzielanych wyjaśnieniach, czego przykładem może być interpretacja Izby Skarbowej w Łodzi z 24 listopada 2011 r. (IPTPP2/443-511/11-2/JS), interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 4 lutego 2014 r. (ILPP2/443-1074/13-2/EN) czy interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 26 stycznia 2016 r. (IPPP1/4512-1254/15-2/AW). Jak czytamy w pierwszym z tych pism, „opłaty związane z kosztami eksploatacyjnymi, takimi jak: ubezpieczenie i podatek od środków transportu, stanowią część składową czynszu, pozostając w związku ze świadczoną usługą najmu. Tym samym, są one elementem kalkulacyjnym przy ustalaniu opłat za usługę główną i podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według stawki podatku VAT właściwej dla usługi najmu, tj. 23 proc.".

Przykład

Podatnik wynajął samochód ciężarowy o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony (bez kierowcy), czyli pojazd samochodowy podlegający opodatkowaniu podatkiem od środków transportowych. Umowa najmu przewiduje, że najemca poza czynszem wpłaca za każdy miesiąc wynajmu równowartość 1/12 rocznej kwoty podatku od środków transportowych dotyczącego wynajętego samochodu. Kwoty te są elementem podstawy opodatkowania usługi wynajmu przedmiotowego samochodu, a w konsekwencji najemca powinien być nimi obciążany poprzez uwzględnienie tych kwot na fakturach dokumentujących świadczenie opodatkowanych VAT w wysokości 23 proc. usług najmu w cenie netto tych usług.

Autor jest doradcą podatkowym