Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w niedawnej interpretacji odmówił spółce możliwości rozliczenia w kosztach uzyskania przychodu kary umownej zapłaconej za odmowę zawarcia umowy najmu (nr interpretacji: IBPB-1-3/4510-386/16/AB).
Chodziło o 4 mln zł, które spółka była zmuszona wypłacić kontrahentowi. Umówiła się z nim, że ten kupi określoną nieruchomość i dostosuje ją do wymagań zakładu produkcyjnego spółki, która zostanie najemcą. Do zawarcia umowy najmu nie doszło, stąd konieczność zapłaty kary.
Tylko racjonalne
Spółka, która wystąpiła o interpretację, wyjaśniła, że w chwili zawierania umowy przedwstępnej zamierzała polepszyć jakość produkcji. Już po jej zawarciu okoliczności się zmieniły, a z nimi ocena opłacalności tych działań. Spółka, decydując się na odmowę zawarcia umowy, co skutkowało karą umowną, podejmowała racjonalne ekonomicznie decyzje.
Zapłata kary nie wiąże się w widoczny sposób ze wzrostem przychodów, jest kosztem poniesionym w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów.
Nie zawsze tak samo
– Organ nie kwestionuje racjonalności podejmowanych przez przedsiębiorcę decyzji – stwierdziła izba. Dodała, że ocenia celowość wydatku w granicach wyznaczonych przez przepis definiujący koszt uzyskania przychodu. Mówi on, że przychód można pomniejszyć o wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia ich źródła. Wydatek spółki ma ograniczyć straty z nieudanego projektu. Nie może mieć wpływu na wysokość przychodu.
Szansy na korzystne rozstrzygnięcie sporu spółka będzie mogła poszukać przed sądami. Orzecznictwo, w tym Naczelnego Sądu Administracyjnego, daje nadzieje na wygraną. NSA uznał za koszt m.in. karę za rozwiązanie umowy leasingu (II FSK 1365/10) czy odszkodowania za rozwiązanie umów najmu z powodu zamknięcia przez bank placówek (II FSK 1728/12).
Opinia
Grzegorz Grochowina, menedżer w KPMG w Polsce
Możemy zaobserwować sporą ilość wyroków, w których sądy opowiadają się za szerokim rozumieniem kosztów pośrednich, tj. ponoszonych w celu zabezpieczenia lub zachowania źródła przychodu, ale w interpretacjach często wygląda to inaczej. Ustawodawca przewidział, że tylko w niektórych sytuacjach kara umowna nie może być kosztem. W tym wyliczeniu nie ma kary, o jaką pytała spółka. A zatem w pozostałych przypadkach takie kary powinny pomniejszyć przychód. Nie można więc do końca zgodzić się ze stanowiskiem izby skarbowej, że skoro wydatek odnosił się do wysokości straty, a nie bezpośrednio przychodu, to nie może być kosztem, bo to podważa sens kosztów pośrednich.
