We wtorek Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargi kasacyjne spółki, która spierała się z fiskusem o zwolnienie z PIT należności wypłaconych przez nią byłemu pracownikowi na podstawie wyroku.

Pracownik pozywa...

Z wniosków o interpretację wynikało, że po ustaniu zatrudnienia kilku pracowników pozwało spółkę do sądu pracy o wypłatę utraconego dodatku za pracę w soboty, niedziele i święta, która faktycznie nie była świadczona (tzw. gotowość). Podstawą były zapisy zakładowego układu zbiorowego pracy.

Sąd uwzględnił powództwa i zasądził stosowne kwoty z odsetkami. Nie określił jednak, jakie źródło przychodu stanowią. Dlatego spółka chciała potwierdzenia, że korzystają one ze zwolnienia z PIT.

Fiskus był innego zdania. Uznał, że sporne świadczenie jest niewypłaconym dodatkiem do wynagrodzenia, a więc przychodem ze stosunku pracy, a nie odszkodowaniem. Umowa o pracę została rozwiązana zgodnie z prawem, a poza wynagrodzeniem zasadniczym pracownikowi miały być wypłacane również różne dodatki, w tym za pracę w soboty, niedziele i święta. W konsekwencji wypłacone na podstawie wyroku świadczenie stanowiło część wynagrodzenia za pracę.

Fiskus zgodził się tylko, że wypłacone od niego odsetki będą bez PIT. Artykuł 21 ust. 1 pkt 95 ustawy o PIT zwalnia bowiem z niego odsetki za nieterminową wypłatę wynagrodzeń i świadczeń z innych wskazanych tytułów, w tym stosunku pracy.

Spółka i tak zaskarżyła interpretację, ale przegrała. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach też nie miał wątpliwości, że do głównej należności, o którą toczył się spór, zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT nie ma zastosowania. Pracownik bowiem, wytaczając powództwo, nie domagał się odszkodowania ani zadośćuczynienia. A preferencją zasadniczo objęte są właśnie one, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy.

Tak samo uznał NSA. Zgodził się, że w tym przypadku nie mamy do czynienia z jakąkolwiek formą odszkodowania. Było to wynagrodzenie.

...płatnik musi potrącić

Choć NSA, odwołując się do orzecznictwa, przyznał, że zbiorowy układ pracy może być podstawą do wypłaty odszkodowania, to każdorazowo trzeba badać istotę roszczenia w kontekście prawa pracy.

Jak tłumaczył sędzia NSA Maciej Jaśniewicz, w spornym przypadku praca nie była świadczona, a wypłata miała charakter gwarancyjny. To są tzw. świadczenia socjalne, co nie zmienia tego, że związane z wynagrodzeniem. Kwoty te należą się za gotowość do pracy w dni wolne. I choć praca nie jest faktycznie świadczona, to nie mają charakteru rekompensaty, odszkodowania za uszczerbek lub niedogodność. To normalne świadczenie, jak np. dodatki funkcyjne, wymienianie obok stosunku pracy. Jest to dodatek do wynagrodzenia, a forma jego ustalenia czy dochodzenia nie daje podstaw do rozpatrywania go w kategorii odszkodowania. Wyroki są prawomocne.

Sygnatura akt: II FSK 3215/19 oraz II FSK 3235-3236/19

Mariusz Korzeb
doradca podatkowy, ekspert Federacji Przedsiębiorców Polskich

Stosowanie zwolnień podatkowych nie jest proste. I każda sprawa wymaga dokładnego przeanalizowania i odpowiedniego zastosowania przepisów, czyli indywidualnej oceny wszystkich jej okoliczności. Niemniej, w spornym przypadku rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji i NSA są słuszne. Zwłaszcza że w polskim prawodawstwie zasadniczo pierwszeństwo ma literalne brzmienie przepisów i w tym zakresie akurat ustawa o PIT jest jasna. Indywidualna analiza każdej sprawy jest też o tyle istotna, że potraktowanie jednakowo świadczenia na wynagrodzenie z odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem mogłoby rodzić ryzyko nadużyć po stronie świadczeniobiorców. Tymczasem ustawa nie pozostawia złudzeń: świadczenie na wynagrodzenie nie korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT.