Odsetki to jedna z należności najpowszechniej występujących w obrocie nie tylko profesjonalnym, ale i prywatnym. Mimo to ich kwalifikacja na potrzeby podatkowe nie jest już tak oczywista. Potwierdza to środowe postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Skład orzekający wystąpił w nim o rozstrzygnięcie, czy w PIT odsetki za nieterminowe uiszczenie ceny za zbyte akcje powinny zostać zaliczone do przychodów z kapitałów pieniężnych czy do przychodów z innych źródeł? Ma to duże znaczenie praktyczne. Przesądza bowiem o sposobie opodatkowania (i wysokości daniny.
Kanwą uchwały będzie konkretna sprawa. Początkowo chodziło w niej o opodatkowanie sprzedaży akcji pracowniczych. Umowa sprzedaży została podpisana, ale pieniądze za akcje wypłacono z opóźnieniem. Zbywca wystąpił do sądu cywilnego i ten zasądził mu odsetki za zwłokę.
I tak powstał problem. Podatnicy uważali, że wypłacone im odsetki należy traktować tak jak należność główną, od której zostały zasądzone. W konsekwencji powinny być uznane za przychód z kapitałów pieniężnych i opodatkowane zryczałtowaną 19-proc. stawką PIT. Fiskus zakwalifikował je do przychodów z innych źródeł. Co oznaczało, że są one opodatkowane według skali podatkowej. W praktyce w niektórych przypadkach podatnik może wejść w drugi próg podatkowy i musi uiścić daninę według 32-proc. stawki.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu przyznał rację podatnikom. Gdy sprawa trafiła na wokandę NSA, okazało się, że w praktyce nie jest taka prosta. W przypadku zbycia akcji chodzi o przychód należny (tj. taki, który powstaje w chwili podpisania umowy, bez względu na zapłatę). Przy założeniu, że odsetki dzielą los należności głównej, nie sposób wyliczyć przychodu, bo nie wiadomo, czy podatnik skorzysta z roszczenia ani ile odsetek dostanie. Poza tym jeśli proces trwa długo, po ich zasądzeniu może być już za późno na opodatkowanie ze względu na przedawnienie.
Pełnomocnik podatników zgodził się, że w spornej sprawie trudno wyliczyć przychód. Niemniej jednak podatnik nie może ponosić negatywnych konsekwencji zaniechania ustawodawcy.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że w sprawie konieczna jest uchwała. Zauważył, że w jego orzecznictwie zaczęła się kształtować linia kwalifikująca odsetki jak należność główną. Dotyczyło to sytuacji, gdy należność główna (np. odszkodowanie) korzystała ze zwolnienia. Ten trop nie sprawdza się jednak w spornym przypadku. Niezaliczenie odsetek do przychodów z innych źródeł nie daje bowiem realnej możliwości ich opodatkowania. Rozbieżność orzecznictwa i piętrzące się wątpliwości to niejedyne argumenty, które przesądziły o wystąpieniu o uchwałę.
Jak zauważył sędzia NSA Jan Rudowski, sporny przypadek to pierwsza, ale nie jedyna sprawa dotycząca oprocentowania zasądzonego przy zbyciu akcji.
W sądzie czeka ok. 100 takich spraw, a kolejne, co najmniej 150, toczą się na różnych etapach przed skarbówką. Ponadto odsetki to codzienność w obrocie gospodarczym i prywatnym, dlatego problem trzeba rozwiązać szybko.
Pytanie NSA dotyczy odsetek związanych z kapitałami, ale uchwała może generalnie przełożyć się na podatkową kwalifikację odsetek także w innych przypadkach. I jak przyznał sędzia Rudowski, będzie to jedno z trudniejszych zagadnień dotyczących źródeł przychodów, z którym przyjdzie się zmierzyć poszerzonemu składowi NSA.
sygnatura akt: II FSK 412/15
