Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) we wtorek oddalił skargę kasacyjną fiskusa w sprawie dotyczącej interpretacji przepisów o VAT.

Konkretnie chodziło o podatkową klasyfikację zarządzania procesem inwestycyjnym. Z wnioskiem o interpretację wystąpiło towarzystwo budownictwa społecznego (TBS). Wyjaśniło, że jest spółką, która prowadzi działalność gospodarczą i zajmuje się organizacją procesów inwestycyjno-budowlanych oraz sprzedażą nieruchomości. Jest też zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.

Z wniosku wynikało, że TBS zawarło z jednym z kontrahentów umowę o świadczenie usług generalnego realizatora inwestycji, którą zobowiązał się do wybudowania domów i bloków mieszkalnych. Podatnik podkreślił, że te mogą zostać zaklasyfikowane na gruncie VAT jako objęte społecznym programem mieszkaniowym.

Towarzystwo podkreśliło, że w procesie budowlanym pełni funkcję zastępcy inwestycyjnego – zastępstwo typu powierniczego – więc wykonuje wszelkie czynności w imieniu własnym i na rzecz inwestora. A składa się na to m.in. zastępstwo w procesach administracyjnych, inspekcje robót, współpraca z projektantem, nadzór, a także zadania marketingowe czy sprzedażowe.

TBS zaznaczyło, że w trakcie procesu inwestycyjnego nie wykonuje samodzielnie żadnej z czynności z art. 41 ust. 12 ustawy o VAT, w szczególności nie dokonuje dostawy, ani też nie buduje obiektu, który mógłby zostać zaliczony do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym. A oczekiwał od fiskusa potwierdzenia, że właściwa dla kompleksowej usługi zarządzania procesem inwestycyjnym będzie podstawowa 23-proc. stawka VAT.

Fiskus takiej możliwości nie widział. Jego zdaniem w opisanym przypadku nie ma świadczenia złożonego. Jest zespół odrębnych świadczeń podlegających opodatkowaniu według stawek właściwych dla każdego z nich. Odsprzedaż na rzecz inwestora robót związanych z budową budynków zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym wraz ze znajdującą się w nim infrastrukturą podlega więc opodatkowaniu obniżoną 8-proc. stawką podatku. Pozostałe usługi mogą być opodatkowane 23-proc. stawką VAT.

TBS nie zgodziło się z taką oceną sytuacji i zaskarżyło interpretację. Najpierw rację przyznał mu Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie. Zauważył, że rolą inwestora zastępczego nie jest wykonanie inwestycji, ale zleconych mu czynności. Dlatego zdaniem sądu skarżący świadczy usługi kompleksowe, które z istoty procesów inwestycyjno-budowlanych składają się z różnych etapów, faz i czynności tworzących łącznie całość. Poszczególne elementy składowe są nie tylko komplementarne względem siebie, ale też niezbędne i umożliwiają stworzenie produktu finalnego. Wybudowanie nieruchomości, a następnie jej sprzedaż pozwalają na wystawienie faktury i rozliczenie się z kontrahentem.

Zdaniem WSA w sprawie zasadnicze znaczenie ma także analiza celu transakcji po stronie kontrahenta skarżącej. Jeżeli z jego perspektywy istnieje jeden istotny element świadczenia, a pozostałe mają charakter wtórny lub pomocniczy, to mamy do czynienia ze świadczeniem złożonym, którego podział byłby sztuczny. Jak tłumaczył sąd, kontrahent może nie być zainteresowany działalnością deweloperską jako taką, czyli przeprowadzeniem całego procesu budowlanego. Nie musi też dysponować zapleczem czy wiedzą.

Ostatecznie racji fiskusowi nie przyznał również NSA. Nie miał wątpliwości, że w sprawie – przy takim zakresie usług i umowie – chodzi o świadczenie kompleksowe. Zwłaszcza że w praktyce w wielu przypadkach nie byłoby możliwe oddzielenie pewnych czynności i faz od siebie. Ponadto, jak tłumaczył sędzia NSA Bartosz Wojciechowski, z podatkowego punktu widzenia zastosowanie będzie miała najwyższa stawka VAT. Nie ma zatem ryzyka jakichś negatywnych konsekwencji dla budżetu. Wyrok jest prawomocny.

Sygnatura akt: I FSK 2201/18