Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wydał ważny wyrok dotyczący wprowadzonego od 2022 r. zakazu amortyzacji budynków mieszkalnych. Sąd doszedł do przekonania, że racjonalny ustawodawca objął nim podatników osiągających przychody z najmu.
Kogo dotyczy zakaz amortyzacji
Spór w sprawie powstał na kanwie wniosku o interpretację. We wrześniu 2023 r. wystąpili o nią wspólnie wspólnicy spółki jawnej.
Wskazali, że spółka w lipcu 2021 r. kupiła lokal mieszkalny, który został wprowadzony do ewidencji środków trwałych, a do końca 2022 r. dokonywano od niego odpisów amortyzacyjnych. Mieszkania było i jest wykorzystywane w ramach działalności gospodarczej, bo jako siedziba spółki pełni funkcje biurowe.
Wnioskodawcy chcieli potwierdzenia, że nadal mają prawo zaliczać do kosztów odpisy amortyzacyjne od mieszkania-biura, aż do momentu jego pełnego zamortyzowania. W ich ocenie inne stanowisko byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami konstytucyjnymi, tj, ochrony interesów w toku oraz ochrony praw nabytych.
Podatnicy przekonywali, że wykładnia językowa znowelizowanego art. 22c pkt 2 ustawy o PIT powinna zostać uzupełniona o metody pozajęzykowe, w tym celowościowe. Podkreślili, że zakaz amortyzacji miał na celu ograniczenie zjawiska minimalizowania dochodu pasywnego z tytułu wynajmowanych mieszkań. Tymczasem ich lokal nie został nabyty z zamiarem jego odpłatnego wynajmowania i czerpania korzyści finansowych.
Ta argumentacja nie przekonała fiskusa. Zasłonił się m. in. art. 22c pkt 2 ustawy o PIT oraz art. 71 ust. 2 nowelizacji z 29 października 2021 r. I w jego ocenie z tych regulacji wynika, że podatnicy tylko do końca 2022 r. mogli stosować stare zasady dotyczące amortyzacji w odniesieniu do budynków i lokali mieszkalnych nabytych lub wytworzonych przed 1 stycznia 2022 r. Fiskus podkreślił ponadto, że kontrola zgodności tych przepisów z ustawą zasadniczą należy do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego.
Nie wszyscy pozbawieni odpisów
Inaczej na problem spojrzał dopiero wrocławski WSA. Uznał, że znowelizowany od 1 stycznia 2022 r. art. 22c pkt 2 ustawy o PIT wyłączający amortyzację budynków mieszkalnych wraz ze znajdującymi się w nich dźwigami, mieszkaniami itd. ma zastosowanie do podatników osiągających w związku z nimi przychody z najmu tj. art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy. W ocenie sądu wyłączenie odpisów amortyzacyjnych nie ma zaś zastosowania w sytuacji, gdy nabyty przed 1 stycznia 2022 r. lokal mieszkalny służy prowadzonej dzielności gospodarczej będąc — jak np. w spornej sprawie — siedzibą spółki i pełniąc jedynie funkcje biurowe. Zdaniem sądu przemawia za tym nie tylko treść spornych przepisów, ale także cel nowelizacji oraz zasady konstytucyjne.
WSA zauważył, że celem zakazu amortyzacji było ograniczenie zjawiska minimalizowania dochodu pasywnego z wynajmowanych mieszkań, skutkującego nierzadko brakiem opodatkowania. To wraz z pozostałymi preferencjami podatkowymi, m.in. brakiem PIT od sprzedaży nieruchomości po upływie pięciu lat czy ulgą mieszkaniową, skutkowało zwiększeniem inwestowania w rynek mieszkaniowy. Co z kolei powodowało wzrost cen mieszkań i utrudniało zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych obywateli. Zdaniem sądu wynika z tego, że wprowadzona zmiana miała zmniejszyć koncentrację nabywania lokali mieszkalnych przez ograniczoną liczbę nabywców, celem ich późniejszego wynajmowania.
A, jak tłumaczył WSA, takiego uzasadnienie nie sposób odnieść w stosunku do lokali mieszkalnych służących co prawda prowadzonej działalności gospodarczej, ale w inny sposób, niż ich wynajmowanie albo wydzierżawianie celem osiągnięcia przychodów z art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT.
Czytaj więcej
Zakaz amortyzacji nie obejmuje inwestycji w obcych środkach trwałych, jeżeli środki te stanowią budynki lub budowle.
Sąd uznał, że skoro skarżący nie uzyskują przychodu z najmu to nie ma do nich zastosowania zmieniony przepis art. 22c pkt 2 ustawy o PIT, a amortyzacja spornego mieszkania kupionego na biuro lokalu będzie możliwa w oparciu o art. 22j ust. 1 pkt 3 ustawy.
WSA przypomniał, że w przypadku przychodów z art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT tj. działalności, podstawę opodatkowania stanowi dochód czyli przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodu i inne wskazane odliczenia. I skoro odpisy amortyzacyjne mogą stanowić koszt, to powinny one odpowiadać zasadom dotyczącym opodatkowania dochodu. Stąd też zmiana wyłączająca dla podatników uzyskujących przychody z działalności możliwość ujmowania w kosztach odpisów amortyzacyjnych od nieruchomości mieszkalnej, która służy działalności gospodarczej, ale nie jest źródłem przychodu z najmu zdaniem sądu spowoduje, że przedmiotem opodatkowania stanie się w pewnej części przychód, a nie dochód.
Niezależnie od tego sąd odwołał się też do zasad konstytucyjnych. Zauważył, że podatnicy, nabywając lub wytwarzając środki trwałe stanowiące lokale mieszkalne służące prowadzonej działalności, czynią to w ramach długoletnich inwestycji. Co jest poprzedzone analizą. Zmiana w fundamentalnej dla tego rodzaju przychodów zasadzie ich stopniowej amortyzacji, w ocenie WSA, musi być uznana za zaskakującą, której nie sposób było przewidzieć w momencie podejmowania decyzji o nabyciu lokalu mieszkalnego. A sąd nie dopatrzył się podstaw, żeby w tym przypadku nie zastosować konstytucyjnej zasady ochrony praw nabytych. Wyrok nie jest prawomocny.
Sygnatura akt: I SA/Wr 960/23.
