- Spółka A z siedzibą w Polsce dokonuje dostawy towaru do kontrahenta B z siedzibą w Hiszpanii. Dostawa odbywa się na warunkach EXW Warszawa (wg Incoterms 2010) - prawo do rozporządzania towarem jak właściciel na kontrahenta z Hiszpanii zostaje przeniesione w Warszawie. Kolejno podmiot B z Hiszpanii dokonuje dostawy na rzecz podmiotu C z siedzibą w USA. Ta dostawa jest realizowana na warunkach FCA Łódź. Wtedy też dochodzi do przeniesienia prawa do rozporządzania towarem jak właściciel. To zwyczajowo stosowane zasady w obrocie między tymi firmami.

Załóżmy również, że od tej zasady istnieje wyjątek, tzn. spółka A w przypadku pierwszej dostawy dokonanej na rzecz podmiotu B z Hiszpanii nadal dokonuje dostawy na warunkach EXW Warszawa (w tym miejscu następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel), natomiast podmiot B z Hiszpanii dokonuje dostawy na rzecz ostatniego w kolejności kontrahenta C (podmiotu z USA) na warunkach CIP/CPT – miasto wskazane przez ostatecznego odbiorcę w USA. Jak ustalić, która dostawa jest ruchoma, a która nieruchoma w obu przypadkach, uwzględniając zmianę przepisów VAT i orzecznictwo TSUE? – pyta czytelnik.

W przypadku standardowych zasad współpracy, poszczególne transakcje w łańcuchu odbywają się według następujących reguł:

- między polską spółką A a kontrahentem B z Hiszpanii – warunki EXW Warszawa,

- między podmiotem B z Hiszpanii a podmiotem C z USA – warunki FCA Łódź.

Z tych zasad współpracy wynika, że transport towarów jest realizowany przez ostatni w kolejności podmiot, gdyż to w ramach jego nabycia następuje główne przemieszczenie towarów, powodujące przekroczenie granicy UE. A zatem, skoro ten podmiot dokonuje wysyłki towaru, którego de facto jest już właścicielem (prawo do rozporządzania towarem zostało na ten podmiot przeniesione w państwie rozpoczęcia wysyłki, tj. w Łodzi), to ów transport należy przypisać drugiej dostawie.

Innymi słowy, w świetle przepisów ustawy o VAT, transakcja między spółką A a podmiotem B jest opodatkowana w Polsce (jako dostawa krajowa wg właściwej stawki VAT). Natomiast transakcja między podmiotami B i C – dla pierwszego z nich stanowi eksport towarów opodatkowany w Polsce, natomiast dla drugiego – import towarów w USA. >patrz schemat

W przypadku wyjątku od tej standardowej reguły współpracy, dostawy realizowane są według następujących reguł:

- między polską spółką A a kontrahentem B z Hiszpanii – warunki EXW Warszawa,

- między podmiotem B z Hiszpanii a podmiotem C z USA – warunki CIP/CPT miasto w USA.

Wynika z tego, że to drugi w kolejności podmiot organizuje wysyłkę towarów (zarówno warunki CIP, jak i CPT Incoterms 2010 wskazują, że sprzedający zobowiązany jest do zawarcia umowy przewozu towaru do określonego miejsca przeznaczenia i w związku z tym ponosi również koszty frachtu (do miejsca wskazanego w USA). Natomiast przeniesienie ryzyka utraty zniszczenia towaru przechodzi ze sprzedającego na nabywcę już w momencie przekazania towaru pierwszemu przewoźnikowi).

W konsekwencji, skoro podmiotem organizującym wysyłkę jest drugi w kolejności podmiot (pośrednik), należy zastanowić się, której transakcji należy ów transport przypisać (jego nabyciu czy dostawie). Otóż, skoro pośrednik przeniósł ryzyko do dysponowania towarem jak właściciel (na podmiot z USA) w kraju rozpoczęcia wysyłki, to niewątpliwie ową wysyłkę należy przypisać drugiej dostawie. A zatem transakcja między spółką A a podmiotem B opodatkowana jest w Polsce, według właściwej stawki VAT.

Natomiast dostawa między podmiotem B i C – dla pierwszego z nich jest ekspor- tem towarów opodatkowanym w Polsce, natomiast dla nabywcy – importem towarów opodatkowanym w USA.

Z powyższych zasad wynika zatem, że w obu przypadkach dostawa między spółką A a podmiotem B nie może być przez pierwszy podmiot w łańcuchu traktowana jako eksport towarów. Gdyby spółka A chciała zastosować preferencyjne opodatkowanie, musiałaby zmienić warunki handlowe stosowane w łańcuchu (np. między podmiotem z Hiszpanii a podmiotem z USA na warunki DAP według Incoterms 2010 r.). Ewentualnie spółka A sama musiałaby odpowiadać za wysyłkę towarów.

—Paweł Barnik