Faktury VAT w transakcjach transgranicznych

Podatnicy coraz częściej wystawiają faktury w tzw. transakcjach transgranicznych. Z tego względu konieczne stało się uregulowanie zasad określających ustawodawstwo którego kraju ma w takim przypadku zastosowanie. W okresie od 1 stycznia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. regulacje w tym zakresie zawarte są w § 26a rozporządzenia ministra finansów z 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług. Zasady wystawiania faktur, opisane w rozporządzeniu, mają zastosowanie w następujących sytuacjach:

1) sprzedaży, z wyjątkiem przypadków o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy VAT, w których usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego i faktura dokumentująca te transakcje nie jest wystawiana przez usługobiorcę lub nabywcę towarów w imieniu i na rzecz usługodawcy lub dokonującego dostawy towarów;

2) dostawy towarów i świadczenia usług dokonywanych przez podatnika posiadającego na terytorium Polski siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, z którego dokonywane są te czynności, a w przypadku braku na terytorium kraju siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności – posiadającego na terytorium kraju stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu, z którego dokonywane są te czynności, w przypadku, gdy miejsce świadczenia jest:

a) terytorium państwa członkowskiego inne niż Polska, a osobą zobowiązaną do zapłaty podatku od wartości dodanej jest nabywca towaru lub usługobiorca i faktura dokumentująca te czynności nie jest wystawiana przez tego nabywcę lub usługobiorcę w imieniu i na rzecz podatnika,

b) terytorium państwa trzeciego (a więc państwa spoza terytorium UE).

Mówiąc więc z pewnym uproszczeniem, fakturę na podstawie krajowych przepisów należy wystawić:

- jeżeli miejscem opodatkowania jest terytorium Polski; polskie ustawodawstwo nie ma jednak zastosowania przy wystawianiu faktur, gdy VAT należny musi rozliczyć usługobiorca lub nabywca towaru. Jeżeli jednak faktura jest wystawiana przez usługobiorcę na zasadach tzw. samofakturowania, to wówczas należy do niej stosować przepisy rozporządzenia.

Przykład

Polska firma A kupiła usługę reklamową od niemieckiej firmy B. Zgodnie z art. 28b ustawy o VAT miejscem opodatkowania tej usługi jest terytorium Polski. Ponieważ jednak usługodawca nie jest w tym przypadku obowiązany do rozliczenia VAT należnego (obowiązek ten ciąży na polskiej firmie A), to do faktury dokumentującej tę usługę wystawianą przez niemiecką firmę B nie ma zastosowania polskie ustawodawstwo.

Wspomniana faktura zostanie wystawiona zgodnie z niemieckimi przepisami obowiązującymi w tym zakresie. Jeżeli jednak faktura dokumentującą tę czynność będzie wystawiana na zasadzie tzw. samofakturowania przez polską firmę A, to wówczas polska firma A (usługobiorca) wystawi tę fakturę zgodnie z polskimi regulacjami.

- w przypadku, gdy polski podmiot wystawia fakturę dokumentującą czynność, dla której miejscem opodatkowania jest terytorium innego kraju Unii Euro- pejskiej i nabywca jest zobowiązany do rozliczenia podatku od wartości dodanej; wyjątek dotyczy przypadku, gdy zagraniczny usługobiorca fakturuje wspomniane czynności na zasadzie tzw. samofakturowania.

Przykład

Polska firma A wykonała usługę naprawy maszyny na zlecenie czeskiej firmy Z. Usługa ta, zgodnie z art. 28b ustawy o VAT, opodatkowana jest w Czechach. Osobą zobowiązaną do rozliczenia podatku od wartości dodanej jest czeska firma Z. Polska firma A powinna wystawić fakturę dokumentującą wykonanie tej czynności zgodnie z polskimi przepisami.

Gdyby faktura dokumentująca tę czynność była wystawiana na zasadzie samofakturowania przez czeskiego nabywcę, wówczas czeska firma B wystawiłaby tę fakturę zgodnie z czeskimi regulacjami.

Inaczej byłoby w przypadku, gdyby usługa naprawy maszyny została wykonana w Czechach na zlecenie Karla S. niebędącego podatnikiem. W takiej sytuacji wspomniana czynność byłaby opodatkowana w Czechach, ale osobą zobowiązaną do rozliczenia podatku byłaby polska firma A. W tym przypadku fakturę należałoby wystawić zgodnie z czeskimi przepisami. Polskie regulacje dotyczące wystawiania faktur nie miałyby w tym przypadku zastosowania.

- w przypadku, gdy polski podmiot wystawia fakturę dokumentującą czynność, dla której miejscem opodatkowania jest terytorium kraju trzeciego (a więc spoza UE).

Przykład

Polska firma A świadczyła usługi prawnicze na zlecenie Saszy S. z Rosji niebędącego podatnikiem.

Omawiane czynności, zgodnie z art. 28l ustawy VAT opodatkowane są w Rosji. Ponieważ miejscem opodatkowania jest terytorium kraju trzeciego, to faktura dokumentująca wspomniane czynności powinna być wystawiona zgodnie z polskimi przepisami.

Autorka jest doradcą podatkowym w DK Doradztwo sp. z o. o. w Białymstoku