Pomoc w dochodzeniu roszczeń od ubezpieczyciela objęta VAT

Nie są bowiem w tym wypadku spełnione przesłanki usług ubezpieczeniowych, usług reasekuracyjnych czy usług pośrednictwa ubezpieczeniowego w rozumieniu ustawy z 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej.

Tak orzekł WSA w Warszawie 24 lutego 2012 r. (III SA/Wa 1845/11).

Spółka świadczy usługi polegające na podejmowaniu w imieniu poszkodowanych w wypadkach, np. kolizjach komunikacyjnych, w zamian za prowizję, czynności zmierzających do uzyskania odszkodowań od zakładów ubezpieczeń, w tym gromadzi dokumentację zdarzenia i dokumentację lekarską, zamawia opinie lekarskie, kieruje roszczenia do zakładu ubezpieczeń oraz prowadzi negocjacje z ubezpieczycielem.

We wniosku o interpretację przepisów podatkowych pytała, czy świadczone przez nią usługi będą w 2011 r. zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT.

Odpowiedź fiskusa była negatywna. W ocenie organu podatkowego usługa świadczona przez podatnika nie jest wymieniona w tym przepisie. Czynności spółki nie odpowiadają bowiem definicji czynności ubezpieczeniowych ani reasekuracyjnych w rozumieniu art. 3 ust. 3 – 5 ustawy z 22 maja 2003 r o działalności ubezpieczeniowej.

Nie są to również usługi pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych w rozumieniu art. 4 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym, gdyż nie mają na celu umożliwienia zawarcia umowy przez ubezpieczającego oraz zakład ubezpieczeń. Nie sposób tu także zastosować zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 13 ustawy o VAT. W konsekwencji czynności wykonywane na rzecz osób poszkodowanych są objęte podstawową stawką VAT.

WSA podzielił stanowisko fiskusa. Powołał się na orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-240/99, zgodnie z którym za transakcję ubezpieczeniową w rozumieniu VI dyrektywy o VAT uznaje się tylko taką transakcję, w której istnieje stosunek umowny pomiędzy świadczącym usługę ubezpieczeniową (tu: zakładem ubezpieczeń) a ubezpieczonym.

WSA zgodził się także z oceną organu, że usługi świadczone przez spółkę nie są usługami pośrednictwa w świadczeniu usług ubezpieczeniowych w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT ani usługami stanowiącymi element usługi ubezpieczeniowej lub usługi pośrednictwa w świadczeniu takiej usługi.

—Sebastian Konicz współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Łukasz Szczygieł starszy konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Warszawie)

Wyrok WSA zasługuje na aprobatę, znajdując uzasadnienie w brzmieniu art. 43 ust. 1 pkt 37 oraz art. 43 ust. 13 ustawy o VAT, jak też w treści art. 135 ust. 1 lit. a) dyrektywy nr 112/2006/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej.

Wniosek ten wynika w pierwszej kolejności z zestawienia zakresu usługi spółki z definicjami czynności ubezpieczeniowych oraz czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego zawartymi w ustawie o działalności ubezpieczeniowej oraz ustawie o pośrednictwie ubezpieczeniowym.

Mając tu na uwadze konieczność ścisłej wykładni przepisów dotyczących zwolnień z VAT (zob. wyrok ETS w sprawie C-348/87) należy potwierdzić, że czynności spółki nie odpowiadają zakresowi czynności ubezpieczeniowych czy pośrednictwa ubezpieczeniowego wymienionych w przywołanych ustawach.

Podobny wniosek wypływa z porównania sensu ekonomicznego analizowanej usługi z charakterystykami „transakcji ubezpieczeniowych” oraz „usług pokrewnych świadczonych przez brokerów ubezpieczeniowych i agentów ubezpieczeniowych”, o których mowa w art. 135 dyrektywy 112/2006/WE, wypracowanymi w orzecznictwie ETS.

Trybunał wskazuje, że sensem usługi ubezpieczeniowej jest zobowiązanie się przez ubezpieczającego, w zamian za uprzednią płatność składki, do świadczenia na rzecz ubezpieczonego w przypadku zaistnienia zdarzenia objętego ubezpieczonym ryzykiem, usługi uzgodnionej w momencie zawarcia umowy ubezpieczenia.

Natomiast usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego charakteryzuje jako usługi profesjonalnych podmiotów, których funkcją jest pośredniczenie w relacji pomiędzy ubezpieczonym a zakładem ubezpieczeń (zob. wyroki w sprawach C-8/01, C-349/96, C-240/99).

W tym kontekście nie budzi wątpliwości brak możliwości uznania usługi, której celem jest pomoc poszkodowanym w procesie uzyskiwania odszkodowań za transakcję ubezpieczeniową. Trudno także uznać tę usługę za czynność pośrednictwa. Taki wniosek wypływać może chociażby z tego, że spółka nie ograniczyła zakresu usługi do pomocy przy uzyskiwaniu odszkodowań w relacji pomiędzy ubezpieczonym a jego zakładem ubezpieczeń.

Oznacza to, że usługa może polegać na dochodzeniu roszczeń także np. od zakładu ubezpieczeń sprawcy wypadku. Skoro w takiej sytuacji nie będzie istnieć umowa pomiędzy poszkodowanym a zakładem ubezpieczeń, nie sposób mówić o pośrednictwie przy jej zawarciu czy wykonywaniu.

Komentowany wyrok potwierdza tezę o znacznym zawężeniu zakresu usług zwolnionych z VAT wskutek uchylenia załącznika nr 4 do ustawy o VAT i przeniesienia katalogu usług zwolnionych do jej art. 43. Przed 1 kwietnia 2011 r. organy podatkowe jednoznacznie potwierdzały bowiem możliwość zastosowania zwolnienia do usług opisanych przez wnioskodawcę (kierując się uzyskiwanymi przez podatników klasyfikacjami statystycznymi).