Zwolnienie podmiotowe VAT - komu przysługuje

Artykuł 113 ust. 1 ustawy o VAT wprowadza zwolnienie podmiotowe – dla drobnych przedsiębiorców. Zgodnie z nim zwalnia się z VAT podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym 150 tys. zł. Przepis dodaje, że do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Nieco inaczej limit liczony jest dla nowych firm. Z art. 113 ust. 9 ustawy o VAT wynika, że podatnik rozpoczynający w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności opodatkowanych jest zwolniony z VAT, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, 150 tys. zł. Przepisy nie precyzują, jak liczyć tę proporcję.

Z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 listopada 2010 r. (I FSK 2010/2009) można wywnioskować, że okres ten należy liczyć w dniach począwszy od pierwszego momentu, gdy podatnik zaczął prowadzić działalność (warto zauważyć, że przed 1 stycznia 2009 w art. 113 ust. 9 ustawy o VAT była mowa o „okresie sprzedaży”, obecnie o „okresie prowadzonej działalności gospodarczej”).

Usługi dla zagranicy

Z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT wynika, że z limitem porównuje się wartość sprzedaży opodatkowanej. Nie bierze się pod uwagę usług opodatkowanych za granicą. Potwierdza to interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 24 października 2011 r. (ITP-P2/443-1087/11/AP).

Z pytaniem zwrócił się podatnik, który m.in. wykonuje badania kliniczne na zlecenie zagranicznych firm farmaceutycznych. Miejscem prowadzenia badania jest szpital kliniczny w Polsce.

Podatnik występuje jako „badacz”, czyli niezależny podmiot, niepodlegający sponsorowi. Ani on, ani „współbadacze” i pozostały personel zaangażowany przez podatnika do badania, nie będą uważani za pracowników zleceniobiorcy.

Usługobiorcy (zagraniczne firmy farmaceutyczne) posiadają stałe miejsca prowadzenia działalności w innych krajach Unii Europejskiej. Dla celów rozliczenia transakcji podają numer identyfikacji podatkowej nadany im w ich kraju.

Izba skarbowa zgodziła się, że wynagrodzenia za te usługi nie wlicza się do obrotu porównywanego z limitem zwolnienia podmiotowego z VAT. Zgodnie bowiem z art. 28b ustawy o VAT miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę lub stałe miejsce zamieszkania.

Izba podkreśliła, że pod pojęciem sprzedaży rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (art. 2 pkt 22 ustawy o VAT). W rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług nie jest więc sprzedażą odpłatne świadczenie usług, których miejsce świadczenia (opodatkowania) znajduje się poza terytorium Polski.

Takie same wnioski wynikają z innych interpretacji, m.in. odpowiedzi Izby Skarbowej w Warszawie z 31 lipca 2008 r. (IP-PP2-443-790/08-2/AZ). Dotyczy ona polskiego przedsiębiorcy, który w Niemczech świadczy usługi budowlano-wykończeniowe.

Sprzedaż środków trwałych

Artykuł 113 ust. 2 ustawy o VAT mówi, że do wartości sprzedaży porównywanej z progiem zwolnienia nie wlicza się odpłatnej dostawy towarów oraz odpłatnego świadczenia usług zwolnionych z podatku.

Nie bierze się też pod uwagę odpłatnej dostawy towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji.

Przykład

Pan Robert od trzech lat świadczy usługi informatyczne. Przez cały ten czas był zwolniony z VAT. W 2011 r. jego przychody wyniosły 172 tys. zł. Na tę kwotę złożyło się wynagrodzenie za świadczone usługi (142 tys. zł) oraz z tytułu sprzedaży samochodu, który był środkiem trwałym firmy (30 tys. zł).

Tej drugiej kwoty, uzyskanej ze sprzedaży środka trwałego, nie bierze się pod uwagę. Oznacza to, że sprzedaż o której mowa w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, w 2011 r. nie przekroczyła 150 tys. zł. Przedsiębiorca nie utracił więc prawa do zwolnienia podmiotowego w 2011 r. i w 2012 r. nadal może z niego korzystać.

Przykład

W ramach prywatnej praktyki lekarskiej pani Urszula uzyskuje wynagrodzenie przede wszystkimza leczenie pacjentów. Roczne przychody z tego tytułu wynoszą około 200 tys. zł.

Są one zwolnione z VAT. Oprócz tego wystawia w roku kilka opinii dla celów ubiegania się o odszkodowanie.

Przychody z tego tytułu nie przekraczają 5 tys. zł.

Pani Urszula może korzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT. Do sprzedaży w rozumieniu art. 113 ust. ustawy o VAT nie wlicza się bowiem sprzedaży zwolnionej z opodatkowania.

Dla przedsiębiorców, którzy jednocześnie są rolnikami, bardzo istotny jest art. 113 ust. 3 ustawy o VAT. Mówi on, że w przypadku prowadzenia przez rolnika ryczałtowego (korzystającego ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT) także działalności innej niż działalność rolnicza do wartości sprzedaży, o której mowa w ust. 1 i 10, nie wlicza się sprzedaży produktów rolnych pochodzących z działalności rolniczej.