- Spółka (podatnik VAT czynny i podatnik VAT UE) sprzedała towary niemieckiemu kontrahentowi. W wyniku dostawy towary zostały faktycznie wywiezione z Polski do Niemiec. Towary (samochodem ciężarowym) przewiozła firma transportowa na zlecenie spółki. Spółka posiada dokumenty (listy przewozowe) potwierdzające odbiór towarów przez niemieckiego kontrahenta na terytorium Niemiec (przed upływem do złożenia deklaracji VAT-7 za miesiąc, w którym miała miejsce dostawa tych towarów). Po czasie okazało się, że odbiorca towarów z Niemiec nie jest zarejestrowany na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych (jest jednak podatnikiem podatku od wartości dodanej i był zobowiązany do zarejestrowania się w Niemczech dla rozliczenia wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów). Kontrahent zarejestrował się na potrzeby VAT UE w Niemczech kilka tygodni później. Czy spółka do dostawy towarów dla tego niemieckiego kontrahenta prawidłowo zastosowała stawkę VAT w wysokości zero proc.? - pyta czytelniczka.

Opodatkowaniu VAT podlega m.in. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (zob. art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT). Przez wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (WDT) – rozumie się przede wszystkim wywóz towarów z terytorium kraju w wykonaniu czynności określonych w art. 7 ustawy o VAT na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju, jeżeli:

- nabywca towarów jest podatnikiem podatku od wartości dodanej zidentyfikowanym na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju,

- dokonującym dostawy jest podatnik VAT, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT (zob. art. 13 ust. 1 w zw. z ust. 2 pkt 1 i ust. 6 ustawy o VAT).

Przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii (zob. art. 2 pkt 6 ustawy o VAT). Z kolei, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (zob. art. 7 ust. 1 in principio ustawy o VAT).

W sytuacji opisanej w liście dochodzi do wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.

Stosownie do art. 42 ust. 1 ustawy o VAT, wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów podlega opodatkowaniu według zerowej stawki podatku, pod warunkiem że:

1) podatnik dokonał dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, nadany przez państwo członkowskie właściwe dla nabywcy, zawierający dwuliterowy kod stosowany dla podatku od wartości dodanej;

2) podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy posiada w swojej dokumentacji dowody, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju;

3) podatnik składając deklarację podatkową, w której wykazuje tę dostawę towarów, jest zarejestrowany jako podatnik VAT UE.

Kwity od spedytora i specyfikacja ładunku

W przypadku gdy przewóz towarów jest zlecany przewoźnikowi (spedytorowi), tak jak to miało miejsce w opisanym przypadku, podatnik powinien dysponować dowodami potwierdzającymi, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju. Stosownie do art. 43 ust. 3 pkt 1 i 3 ustawy o VAT, są to:

- dokumenty przewozowe otrzymane od przewoźnika (spedytora) odpowiedzialnego za wywóz towarów z terytorium kraju, z których jednoznacznie wynika, że towary zostały dostarczone do miejsca ich przeznaczenia na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju,

- specyfikacja poszczególnych sztuk ładunku.

Kontrahent nie dopełnił obowiązków

Istota problemu sprowadza się do odpowiedzi na pytanie, czy jeżeli niemiecki kontrahent (podatnik podatku od wartości dodanej w Niemczech) nie był zarejestrowany na moment dostawy dla transakcji wewnątrzwspólnotowych , to czy do dostawy towarów dla tego niemieckiego kontrahenta spółka prawidłowo zastosowała stawkę VAT w wysokości zero proc. Przy czym niemiecki kontrahent zarejestrował się w Niemczech jako podatnik VAT UE kilka tygodni później.

Aspekty transakcji

Analiza przepisów dotyczących WDT pozwala na wskazanie dwóch podstawowych warunków, od których spełnienia uzależnione jest uznanie danej czynności za WDT, a w konsekwencji opodatkowanie preferencyjną zerową stawką VAT.

Pierwszy warunek dotyczy aspektu prawnego transakcji. Jego spełnienie ma gwarantować, że czynności zostanie potraktowana w państwie członkowskim przeznaczenia towaru jako wewnątrzwspólnotowe nabycie towaru i zostanie tam faktycznie opodatkowana.

Drugi warunek dotyczy aspektu faktycznego transakcji. Jego spełnienie pozwala na przyjęcie, że faktycznie nastąpi wywóz towarów z kraju i jego transport (przemieszczenie) do innego państwa członkowskiego.

Drugi z tych warunków dotyczy udokumentowania wywozu towaru oraz dostarczenia go w państwie UE przeznaczenia. Koncentruje się on zatem na faktycznych, a nie na prawnych aspektach transakcji. Warunek ten został określony w art. 41 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT.

Dla rozpoznania danej czynności jako WDT istotne jest zatem, aby posiadane przez podatnika dokumenty zawierały informacje, z których wynika, że określony towar został wywieziony z terytorium kraju oraz został faktycznie dostarczony do innego państwa członkowskiego. Istotą transakcji wewnątrzwspólnotowych jest faktyczne opodatkowanie dostawy towaru w państwie przeznaczenia (do którego towar jest docelowo przemieszczany). Dostawa, która następuje na terytorium państwa dostawcy towarów, jest opodatkowana zerową stawką, a w państwie nabywcy następuje opodatkowanie tej dostawy według stawki podatku tam właściwej dla dostarczanego towaru. O uznaniu danej dostawy za WDT decydują elementy obiektywne, takie jak fizyczne przemieszczenie towarów pomiędzy państwami, a nie wyłącznie spełnienie obowiązków formalnych. Do uznania dostawy za WDT, konieczne jest przejście prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, przemieszczenie towaru pomiędzy dwoma państwami członkowskimi oraz posiadanie statusu podatnika przez strony transakcji. Prawo dokonującego WDT do zastosowania preferencyjnej stawki zależy więc przede wszystkim od tego, czy faktycznie doszło do WDT, a nie od kwestii formalnych (np. rejestracji odbiorcy jako podatnika VAT UE).

Warunki zostały spełnione

W analizowanej sprawie nastąpiło rzeczywiste przemieszczenie towarów z terytorium Polski na terytorium Niemiec, w celu przeniesienia na kontrahenta posiadającego siedzibę w Niemczech prawa do rozporządzania wywożonym towarem jak właściciel. Tym samym ww. transakcja spełnia przesłanki uznania jej za WDT. Spółka posiada dokumenty (listy przewozowe) potwierdzające odbiór towarów przez niemieckiego kontrahenta na terytorium Niemiec (przed upływem terminu do złożenia deklaracji VAT-7 za miesiąc, w którym miała miejsce dostawa tych towarów). Oznacza to, że pomimo, iż na moment przeprowadzenia dostawy niemiecki odbiorca nie był zarejestrowany w Niemczech dla transakcji wewnątrzwspólnotowych (chociaż ciążył na nim taki obowiązek), to zostały spełnione przesłanki, od których zależy uznanie czynności za WDT.

Spółka prawidłowo zastosowała zatem do tej dostawy zerową stawkę VAT.

Zaprezentowane stanowisko znajduje potwierdzenie w praktyce organów podatkowych (interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 10 stycznia 2017 r., 2461-IBPP4.4512. 115.2016.2.BP; interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 20 stycznia 2015 r., IPPP3/443-1049/14-2/KB). ?

Autor jest doradcą podatkowym

podstawa prawna: ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 1221 ze zm.)

Wymogi formalne nie są najważniejsze

Jak wskazał TSWE w wyroku z 27 września 2012 r. w sprawie C 587/10 „(...) o ile numer identyfikacji dla celów podatku VAT stanowi dowód statusu podatkowego podatnika oraz ułatwia kontrolę czynności wewnątrzwspólnotowych, to jednak jest to wymóg formalny, który w żadnym wypadku nie może podważać zwolnienia z podatku VAT, jeżeli materialne przesłanki zaistnienia dostawy wewnątrzwspólnotowej zostały spełnione (...). W związku z tym, o ile zgodne z prawem jest wymaganie, by dostawca działał w dobrej wierze i podjął wszelkie rozsądne środki, aby zapewnić, że operacja w której uczestniczy, nie prowadzi do oszustwa podatkowego (...), o tyle jednak państwa członkowskie wychodzą poza środki niezbędnie konieczne dla prawidłowego zapewnienia poboru podatków, jeżeli odmawiają korzystania ze zwolnienia z podatku VAT dostawy wewnątrzwspólnotowej na tej tylko podstawie, że numer identyfikacji dla celów podatku VAT nie został przekazany przez dostawcę, nawet wówczas, gdy dostawca ten, działając w dobrej wierze, nie może po podjęciu wszystkich rozsądnych środków przekazać tego numeru, lecz wskazał na inne elementy, które są w stanie wykazać w wystarczający sposób, iż nabywca jest podatnikiem działającym w takim charakterze w danych transakcjach. (...)".