Podatek od nieruchomości: stacje gazowe, przepompownie i oczyszczalnie ścieków z niższą daniną

W wyroku z 13 grudnia 2017 r. (SK 48/15) Trybunał Konstytucyjny rozstrzygnął na korzyść podatników kwestię opodatkowania nieruchomości, orzekając, że kwalifikowanie jako budowli obiektu budowlanego spełniającego ustawowe kryteria definicji budynku, jest niezgodne z Konstytucją. Przedmiotem skargi, którą rozpatrzył Trybunał Konstytucyjny, był fragment art. 1a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: upol). Dotychczas sądy administracyjne jednolicie uznawały, że obiekt budowlany posiadający wszystkie cechy budynku wskazane w tym przepisie, można zakwalifikować jako budowlę. Dotyczyło to między innymi stacji transformatorowych, gazowych i telekomunikacyjnych oraz silosów. W orzecznictwie przyjęto, że aby uznać obiekt budowlany za budynek, konieczne jest wystąpienie dodatkowych przesłanek, takich jak na przykład możliwość wejścia do środka obiektu. Ograniczając się wyłącznie do wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego, Trybunał Konstytucyjny wskazał w omawianym wyroku SK 48/15 ponad 50 orzeczeń reprezentujących ten pogląd. Taką interpretację przyjęły także organy samorządu terytorialnego, co w konsekwencji spowodowało, że właściciele wspomnianych obiektów budowlanych byli zmuszeni do rozliczania podatku stawką 2 proc. liczoną od wysokiej wartości początkowej nieruchomości.

Wykładnia rozszerzająca...

Trybunał uznał sprawę za godną rozpatrzenia ze względu na uzasadniony zarzut niekonstytucyjności. Uznanie za budowlę obiektu budowlanego, który spełnia kryteria definicji budynku, narusza bowiem zasady szczególnej określoności regulacji prawa daninowego, wywodzone z art. 217 Konstytucji, który wskazuje, że: „nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy".

... jest niedopuszczalna

W tej sytuacji jednolicie przyjmowane w orzecznictwie rozumienie art. 1a ust. 1 pkt 1 upol jest naruszeniem zasady poprawnej legislacji i stoi w sprzeczności z treścią przepisów Konstytucji. Zgodnie z wyrokiem Trybunału, jeśli obiekt budowlany spełnia kryteria zawarte w ustawie, które pozwalają uznać go za budynek, to kwalifikowanie go jako budowli jest niedopuszczalne. Oznacza to, że budynku nie można uznać za budowlę, odwołując się do innych przesłanek niż te wyrażone wprost w ustawie. Trybunał wskazał, że nie można stosować wykładni rozszerzającej w przypadku jasno określonego przepisu.

Wątpliwości...

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego dał zatem podatnikom tarczę ochronną do obrony swoich praw przed nieprecyzyjną interpretacją prawa podatkowego, które dotyka wielu obszarów codziennego funkcjonowania zarówno osób fizycznych, jak i prawnych.

...rozstrzyga się na korzyść podatnika

Trybunał potwierdził, że wątpliwości interpretacyjne związane z wykładnią prawa daninowego należy rozstrzygać zgodnie z zasadą in dubio pro tributario, czyli na korzyść podatnika. To ważna informacja i jednocześnie wskazówka do działania dla organów podatkowych i sądów administracyjnych.

Czas na weryfikację obciążeń

Wyrok Trybunału ma istotne znaczenie dla właścicieli obiektów, które dotychczas niesłusznie zostały uznane za budowle, co spowodowało naliczenie im zbyt wysokiej kwoty podatku od nieruchomości. Teraz mogą oni odzyskać nadpłacony podatek.

Od momentu ogłoszenia uzasadnienia, czyli 27 grudnia 2017 r. przedsiębiorstwa miały 30 dni na złożenie wniosku o wznowienie postępowania podatkowego i trzy miesiące na ponowne uruchomienie postępowania sądowego. Ten termin dotyczy przedsiębiorstw, które otrzymały decyzję organu lub wyrok sądowy wydane na podstawie niekorzystnej dla podatnika interpretacji przepisu, określonej przez Trybunał Konstytucyjny jako niezgodna z Konstytucją. W pozostałych przypadkach, jeśli w danym roku nie zapadła decyzja wymiarowa i nie toczy się postępowanie podatkowe, przedsiębiorstwo może złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty nawet do pięciu lat wstecz i w ten sposób uzyskać oszczędności.

Można już zaobserwować pierwsze reakcje ze strony organów podatkowych, które wystosowują wezwania do podatników, aby zweryfikowali sposób opodatkowania swoich obiektów i zwrócili się o zwrot nadpłaconego podatku w trybie uproszczonym. Dotyczy to głównie przedsiębiorstw, które w deklaracjach podatkowych jako budowle wykazywały obiekty zbliżone do kontenerów telekomunikacyjnych i posiadające ustawowe cechy budynku. O zwrot nadpłat z tytułu podatku od nieruchomości mogą ubiegać się także przedsiębiorstwa będące w posiadaniu takich obiektów jak trafostacje czy stacje gazowe. Wyrok Trybunału będzie można odnieść również do oczyszczalni ścieków, przepompowni czy elewatorów.

Nadpłaty mogą być spore

Na skutek wyroku Trybunału, przedsiębiorstwo rozliczające do tej pory podatek od nieruchomości stawką 2 proc., liczoną od wysokiej wartości początkowej, na którą wpływa przede wszystkim wartość wewnętrznych urządzeń, zacznie płacić podatek obliczony stawką za m2 powierzchni użytkowej budynku.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego może przynieść przedsiębiorstwom wymierne oszczędności.

Przykład

Jeśli firma posiadająca stacje gazowe do tej pory uiszczała za nie podatek od nieruchomości od wartości początkowej w wysokości 3,5 mln zł, to przy stawce 2 proc. odprowadzała do budżetu gminy 70 tys. zł rocznie. Zakwalifikowanie tych stacji gazowych jako budynków spowoduje, że podatek będzie liczony od powierzchni użytkowej. Przy 200 m2 i stawce 23,10 zł za m2, podatek od nieruchomości wyniesie 4 620 zł. To zaledwie 7 proc. pierwotnej kwoty podatku, czyli ponad 65 tys. rocznych oszczędności dla przedsiębiorstwa.

Warto jak najszybciej zweryfikować sposób opodatkowania obiektów należących do przedsiębiorstwa. Może się bowiem okazać, że zidentyfikowane nadpłaty będą stanowiły dla firmy znaczące oszczędności.

—Bartłomiej Pitera jest aplikantem radcowskim, konsultantem w Dziale Podatków i Opłat w Ayming Polska

—Magdalena Pietkiewicz jest starszym konsultantem w Dziale Podatków i Opłat w Ayming Polska

podstawa prawna: art. 1a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1785 ze zm.)

zU z 2017 r. poz. 1785 ze zm.)